«برنامه صلح افغانستان» قمار اين سال انتخاباتي دونالد ترامپ است: اگر اين طرح به درستي پيش برود، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور فعلي امريكا مي‌تواند براي پايان دادن به طولاني‌ترين درگيري كشورش اعتبار زيادي به دست آورد؛ اما اگر در مساله خروج سربازان از خاك افغانستان عجله كند ممكن است موجب ايجاد جنگ داخلي جديدي در اين كشور شود. اين معضل سياسي مشابه وضعيتي است كه در آن نامزدهاي رياست‌جمهوري در دهه‌هاي گذشته با جنگ‌هاي نفرت‌انگيز و بي‌نتيجه در كره، ويتنام و عراق روبه‌رو بودند. مردم امريكا خواستار خروج نيروهايشان از اين جنگ‌ها هستند اما وعده‌هاي انتخاباتي براي خروج اين نيروها، دشمنان را جسورتر و متحدان را نااميد مي‌كند. توافق موفقيت‌آميز ميان امريكا و طالبان كه قرار بود روز يكشنبه(27بهمن) اعلام شود با «كاهش خشونت» 7 روزه آغاز مي‌شود. اگر روند كاهش خشونت پابرجا بماند، امريكا فرآيند 135 روزه كاهش نيروهاي خود از 13 هزار به 8600 نفر را آغاز مي‌كند. اما پس از اين چه مي‌شود؟ آيا ترامپ بايد تعداد نيروهايش را به صفر برساند يا آن طور كه فرمانده‌هانش توصيه كرده‌اند، تعداد آنها را به 3 تا 5 هزار نفر كاهش دهد؟ تصميم‌گيري در اين مورد ميزان هوش و حس ششم ترامپ در برابر مسووليت‌هايش را نشان مي‌دهد.
سناتور ليندسي گراهام كه از دوستان نزديك ترامپ است و بارها نسبت به ميزان خطر خروج عجولانه نيروهاي امريكايي به او هشدار داده است، مي‌گويد:«رييس‌جمهور بيش از حد نگران اين است كه نيروهايمان در ماه نوامبر همچنان در منطقه باشند.» اين سناتور جمهوري‌خواه از حوزه انتخابيه كارولينا جنوبي در مصاحبه‌اي گفت به ترامپ توصيه كرده كه نيروهاي امريكايي تنها در صورتي بايد از افغانستان خارج شوند كه طالبان خواسته‌هاي امريكا براي كاهش خشونت را برآورده كند.
گراهام ادامه داد:«اگر به گوش آنها برسد كه ما قصد داريم بدون آنكه درخواست‌مان برآورده شود، تعداد نيروهايمان را به صفر برسانيم طي كمتر از 6 ماه در اين كشور جنگ داخلي روي مي‌دهد.»
سناتور رابرت منندز، دموكرات عاليرتبه در كميته روابط خارجي مجلس سنا نيز توصيه مشابهي به ترامپ كرد و گفت:«ما بايد كاملا مشخص كنيم كه به اين زودي‌ها نيروهايمان را از خاك افغانستان خارج نمي‌كنيم، چراكه اين تنها راه براي ايجاد صلح است.»
ايجاد صلح در افغانستان مهم‌ترين نمايش هفته گذشته در گردهمايي سالانه كنفرانس امنيتي مونيخ بوده است. مذاكرات ديپلماتيك با حضور اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان، مايك پمپئو و مارك اسپر به ترتيب وزير امور خارجه و دفاع امريكا برگزار شد. برگزار‌كننده اين مذاكرات زلمي خليل‌زاد، نماينده ويژه ترامپ است كه در طول دو سال گذشته در مورد معاهده افغانستان مذاكره كرده است.
تلاش‌هاي قبلي كه براي برقراري صلح در افغانستان انجام شده بود، سال گذشته پس از آنكه طالبان يك سرباز امريكايي و 11 نفر ديگر را كشت با شكست روبه‌رو شد. اما اكنون توافقنامه جديدي كه خليل‌زاد تنظيم كرده حداقل روي كاغذ تلاش‌هاي قبلي را تكميل كرده و برخي از بخش‌هاي آن را بهبود بخشيده است. اين پيشرفت‌ها شامل تعيين معيارهاي دقيق براي راستي‌آزمايي اين است كه خشونت در طول دوره 135 روزه كاهش سربازان كمتر مي‌شود و هنگامي كه خروج اوليه تقريبا 5000 سرباز امريكايي به پايان رسيد، طالبان مذاكرات رسمي صلح با دولت افغانستان را آغاز مي‌كند.
براي رصد اين كاهش خشونت، نمايندگان امريكا و طالبان يك دفتر مشترك در دوحه قطر خواهند داشت تا از شرايط موجود در منطقه جنگي اطلاع پيدا كرده و مشكلات به وجود آمده را حل و فصل كنند. خليل‌زاد معتقد است حتي اگر همه چيز به خوبي پيش برود باز هم تا پايان اين روند، طالبان آتش‌بس كامل اعلام نمي‌كند چراكه آنها معتقدند، خشونت تنها اهرم فشار بر دولت واشنگتن و كابل است. امريكا بررسي خواهد كرد كه آيا حوادث خشونت‌آميز نيز خرابكاري شبه‌نظاميان طالبان است يا خير؟
اين توافقنامه تفكرات رويايي زيادي را در خود جاي داده است. ارتش افغانستان به رغم يك دهه آموزش فشرده از سوي امريكا هنوز نيروي قابل اعتمادي در كشور محسوب نمي‌شود. ممكن است آغاز خروج نيروهاي امريكايي از خاك افغانستان باعث ايجاد هرج و مرج و آشوب در اين كشور شود- ارتش فرو‌مي‌پاشد، تاجيك‌ها و ديگر گروه‌ها متحد فرماندهان محلي مي‌شوند و طالبان در مناطق تحت كنترل خود يك خلافت واقعي اعلام مي‌كند- مگر آنكه طالبان با دولت افغانستان همكاري كند.
سناتور كريس كونز از حزب دموكرات مي‌گويد:«اين احتمال وجود دارد كه شرايط ختم به خير نشود.» «اگر ما بخواهيم طوري عقب‌نشيني كنيم كه از نظر سياسي موفقيت‌آميز باشد در اين صورت ترامپ بايد بداند كه هر دو حزب امريكا متعهدند به اينكه نظاميان امريكايي نبايد بدون دست يافتن به صلح واقعي، افغانستان را ترك كنند.»
اكنون نيز مانند سال 2001 ممكن است كليد ثبات افغانستان در پاكستان باشد. ترامپ براي افزايش شانس خود در توافقنامه صلح بايد پاكستان را در اين موفقيت سهيم كند. به اين صورت كه در ازاي حمايت واقعي در برقراري صلح به عمران خان، نخست‌وزير اين كشور پيشنهاد توافق تجارت آزاد بدهد. اين بهترين سياست تضمين شده‌اي است كه مي‌تواند به كار گيرد. افغانستان اين درس سخت را ياد مي‌گيرد كه ماندن به اميد صلح و ثبات يك استراتژي نيست و روساي جمهور امريكا از تعهدات خود نسبت به موفقيت افغانستان پشيمان هستند.
منبع: واشنگتن پست / ترجمه: هديه عابدي