توفيق علاوي به‌زودي كابينه خود را معرفي مي‌كند
كردها و سني‌ها
نگران آينده دولت عراق
ميثم سليماني
بيش از دو هفته از معرفي محمد توفيق علاوي براي تصدي پست نخست‌وزيري عراق مي‌گذرد اما هنوز خبري از تشكيل كابينه از سوي او نيست. حالا خبر مي‌رسد كه علاوي به همه احزاب حاضر در پارلمان هشدار داده كه تا روز پنجشنبه نظر و ديدگاه خود را نسبت به كابينه اعلام كنند. چرا كه به نظر مي‌رسد هنوز اجماعي بر سر كابينه آينده عراق صورت نگرفته است و اكنون اين موضوع تبديل به چالشي جديد در عراق شده است. از همان لحظه معرفي محمد توفيق علاوي به عنوان نخست‌وزير بسياري نگران اجماع بر سر كابينه بودند. هرچند اكنون احزاب شيعه عنوان مي‌كنند كه به او راي اعتماد خواهند داد اما هنوز مشخص نيست ساير مباحث به راحتي قابل حل باشد چرا كه هنوز احزاب سني و كرد به تصميم قطعي در خصوص علاوي و كابينه احتمالي دست پيدا نكردند. از همين روست كه به نظر مي‌رسد گفت‌وگوهاي فشرده‌اي در اين مسير جريان دارد.
خبرها همچنين حاكي از آن است با توجه به هشداري كه علاوي داده نمايندگان اهل سنت و كرد گرد هم جمع شدند تا در خصوص همكاري با دولت هماهنگي لازم را انجام دهند. علاوي اخيرا در توييتر خود نوشت: ما نزديك به يك دستاورد تاريخي هستيم و به سمت نهايي كردن كابينه‌اي از وزيران مستقل متشكل از افراد صالح، با صداقت و بدون مداخله احزاب پيش مي‌رويم. گفتني است علاوي 30روز فرصت دارد تا كابينه خود را تشكيل دهد و گفته مي‌شود به زودي ليست كابينه خود را به پارلمان معرفي خواهد كرد.گفته مي‌شود، علاوي به صورت تلفني با برخي رهبران كرد صحبت كرده است اما در مورد حضور كردها در كابينه بعدي با رهبران سياسي كرد يا دولت اقليم هنوز وارد مذاكره جدي نشده است. به نوشته روداوو، رهبران كرد نگران اين مساله هستند كه كابينه بدون كردها تبديل به سابقه‌اي شود كه در دولت‌هاي آينده عراق كردها ديده نشوند. اما اين موضوع مختص به كردها نيست بلكه اين احساس در ميان عرب‌هاي سني نيز به وجود آمده آنگونه كه بايد در دولت آينده نقش پررنگي ندارند و در خصوص كابينه با آنها مشورت جدي صورت نگرفته است. روز يكشنبه محمد الهلبوسي رييس پارلمان عراق كه همزمان رهبر ائتلاف سني‌هاي عراقي در مجلس نيز محسوب مي‌شود با مسعود بارزاني رهبر حزب دموكرات كردستان ديدار كرد. بارزاني و هلبوسي پس از اين ديدار بيانيه مشترك در خصوص اين جلسه منتشر كردند كه عنوان شد كه شرايط سياسي فعلي حاكم بر عراق در راس مباحث دوجانبه بوده است. در اين بيانيه آمده است كه دولت آينده عراق بايد نماينده همه گروه‌هاي عراقي باشد.
روز شنبه نيز مسرور بارزاني به عنوان نخست‌وزير اقليم با محمد علي الحكيم وزيرخارجه عراق ديدار كرد و نگراني جدي كردها را به شكل مستقيم با وي مطرح كرد.
بارزاني عنوان كرد كه اقليم كردستان از تشكيل دولتي كه متعهد به موقعيت فدرال اقليم كردستان باشد و همچنين وزرايي را از اقليم كردستان تعيين كند مورد استقبال ما قرار خواهد گرفت. لازم به ذكر است كه دولت آينده عراق علاوه بر اينكه بايد به نحوي احزاب و گروه‌هاي مختلف را راضي كند بايد پاسخگوي خواسته‌هاي معترضاني باشد كه بيش از 5 ماه در خيابان حضور داشتند و خواستار اصلاحات بودند و مي‌خواهند ساختار گذشته در اين كشور را تغيير دهند.
روداوو گزارش مي‌دهد كه اگرچه نخست‌وزير موقت عراق عادل عبدالمهدي در دسامبر سال 2019 تحت فشار معترضان مجبور به استعفا شد اما در طول دوره نخست‌وزيري او روابط ميان اقليم و دولت عراق به طرز چشمگيري بهبود يافته بود و واقعيت آن است كه اقليم اصلا راضي به كناره‌گيري عبدالمهدي نبود. چرا كه روابط اقليم با دولت مركزي از سال 2014 روزبه‌روز تيره‌تر مي‌شد. چرا كه دولت عراق به دليل اختلاف نظر درباره فروش نفت اقليم سهم بودجه منطقه را به‌شدت كاهش داد. ظهور داعش و قدرت گرفتن نظامي كردها باعث شد كه آنها به سمت استقلال سوق پيدا كنند اما برگزاري رفراندوم غيرقانوني استقلال و ورود ارتش عراق به مناطق كردنشين دولت مركزي و منطقه اقليم را با چالشي جدي مواجه كرد.
اما حضور عادل عبدالمهدي در راس قدرت وضعيت دو طرف را به شكل پايدار درآورد، اما حالا با تعيين علاوي به عنوان نخست‌وزير، نگران وضعيت و آينده روابط خود با دولت مركزي هستند و نگران آن هستند كه ممكن است بار ديگر دسترسي آنها به بودجه با مشكل مواجه شود.
برخي خبرها حاكي از آن است كه علاوي دولتي مستقل و فراحزبي را تعيين كرده و چندان افراد انتخابي از مولفه‌هاي قومي و حزبي برخوردار نيستند. با اين حال به نظر مي‌رسد كه كردها و سني‌ها نسبت به اين جريان خشنود نيستند زيرا معتقدند در دولت آينده جايگاه‌شان تضعيف خواهد شد.
ولي احزاب شيعه براي نشان دادن حسن نيت خود براي عبور از بحران عنوان كرده‌اند كه علاوه بر حمايت از نخست‌وزير به او دست بازي را در انتخاب كابينه داده‌اند. با اين حال احزاب كردي عنوان كردند بدون حضور مستقيم آنها در دولت منافع فدرالي اقليم تامين نخواهد شد. برخي معتقدند اگر علاوي در كابينه خود پشتيباني لازم را از سوي كردها و سني‌ها نداشته باشد قطعا موفق نخواهد شد.
مسعود حيدر نماينده پيشين كرد و از چهره‌هاي نزديك به بارزاني در فيس بوك خود نوشت: عراق كشوري چندقوميتي و چند فرهنگي است و براي اطمينان از امنيت و ثبات آن بايد روي ستون‌هاي مشاركت، اجماع عمومي و ميانه روي حركت كرد و براي تضمين بهبود اين وضعيت بايد امنيت و صلح را نيز تامين كرد و اين مولفه‌هايي است كه امروز كشور به آن نياز دارد.
گفته مي‌شود كه علاوي حداقل تمام آراي شيعيان كه اكثريت پارلمان را تشكيل مي‌دهند پشت سر خود دارد و حتي مي‌تواند مطمئن باشد كه كابينه او نيز راي مثبت را كسب خواهد كرد ولي نكته اينجاست كه به راحتي نمي‌تواند كشور را تنها با اتكا به احزاب شيعي اداره كند، از همين رو نيازمند جلب رضايت ساير گروه‌ها نيز هست. با اين حال به نظرمي‌رسد توفيق علاوي نيز اهميت اين موضوع را براي جلب رضايت حداكثري ساير گروه‌ها درك مي‌كند چرا كه سفر اياد علاوي پسر عموي توفيق علاوي به اقليم كردستان را مي‌توان در اين راستا ارزيابي كرد. اياد علاوي اگرچه نسبت فاميلي با توفيق علاوي دارد اما او رهبري جريان توافق ملي عراق را برعهده دارد و به نحوي شخصيتي به حساب مي‌آيد كه هم مورد قبول كردها و هم سني‌ها است و احتمالا توفيق علاوي پسر عمويش را براي ميانجيگري با دو‌طرف واسطه قرار داده تا بتواند رضايت بخشي از مخالفان دولتش را نيز جلب كند. اياد علاوي سياستمدار كهنه كار عراقي به نظر مي‌رسد كه قصد دارد تبديل به ميانجيگري و واسطه ميان توفيق و كردها و سني‌ها باشد تا از اين طريق بتواند با حمايت حداكثري دو جناح ديگر دولت را تشكيل دهد چرا كه اكنون بيش از هر زماني دولت عراق نيازمند يك حمايت همه‌جانبه از سوي تمام احزاب و گروه‌هاي سياسي است.