گپي با احمد طالبي‌نژاد درباره برگزاري هفته فيلم ايتاليا در ايران
محافظه‌كاري و بازار كساد
تينا جلالي
عصر پنجشنبه‌اي كه گذشت هفته فيلم ايتاليا در ايران با حضور سفير و رايزن فرهنگي ايتاليا و همچنين جمعي از فيلمسازان و هنرمندان ايراني و ايتاليايي در خانه هنرمندان آغاز به كار كرد و قرار است در هفته جاري تعدادي از فيلم‌هاي ايتاليايي از كارگردانان صاحبنامي چون ناني مورتي، برتولوچي و... به نمايش گذاشته شود ضمن اينكه كارگاه‌ها و ورك‌شاپ‌هايي هم در اين چند روز ترتيب داده مي‌شود. از آنجايي كه نظير چنين گردهمايي‌اي در سينماي ايران مسبوق به سابقه است با طرح پرسشي مبني بر اينكه آيا اساسا برگزاري هفته‌هاي فيلم از تاثيرگذاري لازم برخوردار است يا خير، به سراغ احمد طالبي‌نژاد منتقد سينما رفتيم و نظر او را در اين باره جويا شديم.
او در ابتداي صحبتش با اشاره به اينكه برگزاري هفته فيلم كشورها از يك رسم قديمي حكايت دارد كه در جهان برگزار مي‌شود و از اين به بعد هم شاهد برگزاري آن خواهيم بود، گفت: «برگزاري چنين رويداد‌هايي با انگيزه‌هاي مختلفي همراه است. از طرفي با آشنايي فرهنگ و هنر و جاذبه‌هاي توريستي كشورها همراه است و از سوي ديگر مخاطب با هنر سينمايي آن كشور مربوطه آشنا مي‌شود. پس در جهت اشاعه و گسترده‌تر كردن روابط فرهنگي بين كشورها چنين مجالسي مهم است.»
به اعتقاد اين منتقد اگر مسائل سياسي را كه هميشه مانع سلامت اين نوع رويدادها مي‌شود جدا كنيم برگزاري اين هفته‌ها از جمله راه‌هايي است كه جهانيان مي‌توانند از اين طريق با دنياي هم آشنا و به دهكده كوچك جهاني تبديل شوند به تعبيري فيلم‌ها مي‌توانند عامل يگانگي يا يك رنگي و يكي‌شدن انسان‌ها روي كره زمين باشند.
طالبي‌نژاد مي‌گويد: «اما اينكه چه كشورهايي با چه قصد و نيتي اين هفته‌هاي فيلم را برگزار مي‌كنند و همچنين از چه كشورهاي ديگري در اين برنامه‌ها حضور پيدا مي‌كنند نكته قابل بحثي است. در جمهوري اسلامي ايران طي چهل سال اخير هفته فيلم ايران در جهان زياد برگزار شده ولي برگزاري اين هفته‌ها بيشتر در كشورهاي دوست و برادر بوده. البته در دهه شصت و هفتاد هم ايران حضور گسترده‌اي در زمينه هفته فيلم ايران در كشورهاي آسيايي و مسلمان تا كشورهاي اروپايي حتي امريكا هم داشته كه عمدتا برگزار‌كننده‌ها نهادهاي دولتي بوده‌اند مثل همين كاري كه گروه هنر و تجربه چند سالي است شروع كرده و هفته فيلم كشورهايي كه با ايران روابط فرهنگي سياسي مثبتي دارند هم در اين هفته‌ها شاهديم.»
طالبي‌نژاد درباره تاثيرگذاري اين هفته‌هاي فيلم معتقد است اگر فيلم‌ها درست انتخاب شود كه ما به عنوان مخاطب بتوانيم با فرهنگ هنر و صنعت سينماي آن كشور آشنا شويم، خوب است. به خصوص اينكه اين مساله به فيلمسازان جوان هم كمك مي‌كند: «البته در حال حاضر با گسترده‌تر شدن فضاي مجازي و گسترش ارتباطات بين‌المللي ناشي از اين امكانات نقش و جايگاه اين هفته‌ها كمرنگ شده براي اينكه ديگر كسي منتظر نمي‌ماند تا مثل دهه شصت و هفتاد كه هفته فيلم اسپانيا برگزار شود و فيلمي از آلمادور در آن برنامه ديده شود چرا كه در حال حاضر به محض اينكه كسي اراده كند آخرين فيلم هر فيلمسازي در هر جاي دنيا را مي‌تواند در خانه‌اش ببيند بنابراين انتخاب فيلم‌ها در اين برنامه‌ها بايد هوشمندانه صورت گيرد، اينكه چه پكيجي در اين هفته به مخاطب ارايه مي‌شود تا او يك هفته‌اش را به اين فيلم‌ها اختصاص دهد تا بينشش درباره سينماي آن كشور بالا برود در غير اين صورت اين هفته‌هاي فيلم كاركردي نخواهد داشت و بيشتر حالت تشريفاتي پيدا مي‌كند؛ چيزي كه در حال حاضر كم وبيش شاهد آن هستيم.»
او درباره هفته فيلم ايتاليا در ايران مي‌گويد: «ايتاليا سينماي خيلي قدر و غني و تاثيرگذاري زيادي داشته و دارد به خصوص بعد از نهضت شرافتمند و ارزشمند نئورئاليسم، تاثيرگذاري سينماي ايتاليا براي خيلي از كشورها از جمله ايران بيشتر شد. خيلي از فيلمسازان ايراني از كيارستمي، شهيد ثالث و فيلمسازان بعد از انقلاب همچون پناهي از جريان نئورئاليسم تاثير گرفته‌اند. كشور ايتاليا سينماي روشنفكرانه‌اي همچون آنتونيوني دارد و در حال حاضر هم نسل خوبي از ايتاليايي‌هايي مثل ناني مورتي در آن فعاليت مي‌كنند. اگر برگزاركنندكان بتوانند از اين فيلمسازان دعوت كنند و جلسات گفت‌وگويي را با آنها ترتيب دهند به رونق اين هفته‌ها كمك مي‌كنند و بازارش را گرم مي‌كنند.»
به اعتقاد اين منتقد متاسفانه هفته‌هاي فيلمي كه تا به حال در ايران برگزار شده آن جلوه‌اي كه بايد داشته باشد نداشته و بيشتر محافظه‌كارانه بوده با تمام تلاشي هم كه از حسن‌نيت برگزار‌كنندگان ناشي مي‌شود اين برنامه‌ها بيشتر خنثي بوده مهم‌ترين دليل بي‌رونقي آن هم اين است كه اين فيلم‌ها يا قبلا ديده شده يا اطميناني وجود ندارد كه نسخه كامل آن به نمايش در‌آيد.
اين منتقد در ادامه به خاطره‌اي كه از هفته‌هاي فيلم دارد اشاره مي‌كند: «در موزه هنرهاي معاصر كه هفته فيلم اسپانيا در ايران برگزار مي‌شد و قرار بود فيلم «همه‌چيز درباره مادرم» پدروآلمودوار را نشان دهند ما چند منتقدي كه در اين مراسم شركت كرده بوديم از ازدحام و شلوغي‌اي كه ايجاد شده بود جا نبود بنشينيم، ما را به بخش آپارات سينما هدايت كردند كه از آنجا فيلم را ببينيم. مسوول آپارات نسخه مميزي شده‌اي را در دستگاه مي‌گذاشت اما دستگاه فيلم را نمايش نمي‌داد. در نظر بگيريد سفير و رايزن اسپانيا هم در اين مراسم حضور داشتند هرچه تلاش كردند فيلم در دستگاه نخواند. مسوول آپارات به ما گفت من نسخه اصلي فيلم را دارم اما اگر آن را نمايش دهم ممكن است مساله‌ساز شود. ما به او گفتيم نسخه اصلي را نشان بده بهتر از اين است كه آبروي ما جلوي سفير اسپانيا برود. نسخه مميزي‌نشده را نمايش داد، باور كنيد نه‌تنها اتفاقي نيفتاد كه آب از آب هم تكان نخورد و آسمان هم به زمين نيامد. منظورم اين است كه محافظه‌كاري زياد در ارايه و نمايش فيلم‌ها به مخاطب خودش دليل بي‌رونقي چنين رويدادي است.»