توقف پروازها، كاهش تقاضاي سفر و از دست رفتن پيك نوروز
قرنطينه هوايي ايرلاين‌ها
گروه اقتصادي
همان‌طور كه از روزهاي پاياني سال 2019 و همزمان با آغاز شيوع كرونا در چين بسياري از كشورها و شركت‌هاي هواپيمايي پروازهاي‌شان را به مقصد يا از مبدا چين متوقف كردند و اعلام شد كه تا زمان فروكش كردن خطر گسترش كرونا اين روند ادامه خواهد يافت، در روزهاي اخير و با تاييد ورود كرونا به ايران، بسياري از كشورهاي منطقه تصميماتي مشابه گرفته‌اند، تصميماتي كه مي‌تواند كوتاه‌مدت باشد، اما در صورت تداوم در هفته‌هاي آينده مي‌تواند سفرهاي نوروزي را نيز تحت تاثير قرار دهد. حميدرضا غوابش، دبير اسبق انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: مساله‌اي مانند شيوع كرونا، نه تنها صنعت هواپيمايي و ساير شقوق حمل و نقل كه بخش‌هاي مختلفي از اقتصاد كشور را تحت تاثير خود قرار مي‌دهد، در چنين فضايي بايد ديد تصميم كلان دولت درباره اقتصاد چيست و چه بسته‌هاي كمك‌كننده‌اي در اين زمينه طراحي مي‌شود. وي با اشاره به ميزان زياندهي شركت‌هاي هواپيمايي دنيا در هفته‌هاي گذشته به دنبال شيوع كرونا در چين گفت: اين ويروس هرچند چندان كشنده نيست، اما سرعت انتقال بسيار بالايي دارد و از اين‌رو كاهش رفت و آمدها و تماس‌ها در كاهش سرعت انتقال آن مهم است. سفر مي‌تواند يكي از مسائلي باشد كه به افزايش شيوع كرونا كمك مي‌كند و از اين‌رو گزينه كاهش مسافرت‌ها از چند هفته قبل مطرح بوده و ادامه داشته است. به گفته اين كارشناس صنعت هوايي، در روزهاي اخير نخستين نشانه‌ها از تاثير كرونا بر صنعت هوايي ايران نيز نمايان شده و از كاهش تقاضا براي سفر گرفته تا متوقف شدن پروازها به تعدادي از كشورهاي همسايه جزء اصلي اين آثار را تشكيل مي‌دهند، موضوعي كه فعلا ارزيابي آثار و تبعات آن موجود نيست و بايد ديد در روزهاي آينده، تصميم دولت در اين زمينه چگونه خواهد بود. غوابش درباره احتمال تحت تاثير قرار گرفتن سفرهاي نوروزي به دليل كرونا نيز اعلام كرد: وزارت بهداشت به عنوان متولي اصلي اين موضوع بايد اعلام كند كه چند نفر به اين ويروس آلوده شده‌اند و سرعت انتشار آن در سطح ايران چگونه است. بعد از ارايه اين تصوير مشخص مي‌شود كه مساله چقدر طولاني خواهد بود و چه تاثيري بر سفرهاي نوروزي مي‌گذارد. در صورت اثبات اين موضوع بايد ديد دولت براي جبران خسارات احتمالي بخش‌هاي مختلف اقتصاد از جمله صنعت هواپيمايي چه برنامه‌اي خواهد داشت و چه اقداماتي در اين زمينه در دستور كار قرار مي‌گيرند.
توقف پرواز به كشورهاي همسايه
از روزهاي پاياني هفته گذشته كه دو مورد ابتلا به ويروس كرونا در ايران تاييد شد و به فوت دو فرد در قم انجاميد، تا امروز تعداد مبتلايان به اين ويروس در ايران از مرز 60 نفر عبور كرده است و با توجه به افزايش مراجعات و موارد مشكوك به ابتلا، احتمال بالا رفتن اين تعداد در روزهاي آينده نيز وجود دارد. در كنار آن چند ايراني كه در روزهاي گذشته به كشورهايي مانند لبنان، عراق، كانادا و امارات متحده عربي سفر كرده بودند نيز مبتلا به كرونا تشخيص داده شدند تا به اين ترتيب اقدامات تقابلي تعدادي از كشورها براي كاهش خطر ورود كرونا به خاك‌شان افزايش پيدا كند. عراق يكي از نخستين كشورهايي بود كه از يك سو ورود ايراني‌ها از طريق مرزهاي زميني به اين كشور را ممنوع كرد و از سوي ديگر، پروازهاي مشترك را نيز به حالت تعليق درآورد. پس از عراق، كويت نيز اعلام كرد كه سفرهاي هوايي به ايران را متوقف مي‌كند. در روزهاي گذشته تعداد كشورهايي كه تصميماتي مشابه گرفته‌اند، افزايش يافته است. رضا جعفرزاده، سخنگوي سازمان هواپيمايي كشوري در اين زمينه گفته: با توجه به عدم پذيرش مسافران ايراني در چهار كشور تركيه، عراق، كويت و گرجستان، سازمان هواپيمايي كشوري تدابير لازم را انديشيده است تا پروازها براي بازگرداندن مسافران ايراني انجام شود. مسافران ايراني نگران نباشند، چراكه مجوز پروازها براي بازگرداندن آنها به كشور از سوي سازمان هواپيمايي صادر شده و پروازها بدون مسافر در حال انجام است. هر كشوري بر اساس سيستم بهداشت و درمان خود اقدامات پيشگيرانه‌اي را براي مبارزه با شيوع كرونا در فرودگاه‌هاي خود انجام مي‌دهد كه نبايد غيرعادي تلقي شود. آژانس هواپيمايي كشوري وابسته به دولت تاجيكستان نيز اعلام كرد تا تثبيت اوضاع در پي شيوع كرونا در ايران، ارتباط هوايي با «تهران» قطع خواهد شد. «عزيز نقيب‌زاده»، معاون اول آژانس هواپيمايي كشوري تاجيكستان در اين مورد گفت: از شركت «وارش ايرلاين» و شركت‌هاي تاجيكي درخواست شده تا زمان تثبيت اوضاع در جمهوري اسلامي ايران به‌طور موقت از انجام پرواز در مسير اين كشور خودداري كنند. همچنين همزمان با شيوع ويروس كرونا در كره جنوبي و ايران، شركت هواپيمايي قطرايرويز روز دوشنبه با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه تمامي مسافراني كه از اين دو كشور به قطر سفر كرده و وارد آن مي‌شوند را به مدت ۱۴ روز قرنطينه خواهد كرد. اين ايرلاين قطري خاطرنشان كرده كه اين اقدام را تنها به منظور جلوگيري از شيوع و انتشار ويروس كرونا در اين كشور انجام خواهد داد و مسافران بعد از انجام تست و آزمايش‌هاي مربوطه مرخص خواهند شد. سازمان بين‌المللي حمل و نقل هوايي ياتا (IATA) به تازگي در خصوص تاثيرات منفي و شديد شيوع گسترده ويروس كرونا بر درآمدزايي ايرلاين‌هاي فعال در سراسر جهان هشدار داده است. كارشناسان و تحليلگران انجمن هوانوردي ياتا در تازه‌ترين گزارش خود برآورد و اعلام كرده‌اند كه تعليق و لغو پروازها تحت تاثير شيوع ويروس كرونا ۲۹ ميليارد دلار از درآمدزايي ايرلاين‌هاي مختلف به خصوص شركت‌هاي چيني را در سال ۲۰۲۰ ميلادي كاهش خواهد داد. هنوز تبعات منفي اين كاهش حجم ترافيك هوايي در جهان روي ميزان سوددهي ايرلاين‌ها و شركت‌هاي هواپيمايي معلوم و مشخص نشده است. هر چند هنوز براي ارايه هر برآوردي از وضعيت ايرلاين‌هاي ايران زود است، اما مسائلي مانند احتمال توقف پروازهاي منطقه‌اي در نوروز يا كاهش تقاضاي سفر حتي در داخل جزو گزينه‌هايي است كه اين صنعت را به‌طور جدي تهديد مي‌كند. رييس هيات مديره انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و هوايي ايران، آمار كنسلي قطار، هواپيما، تور و هتل را به دنبال شيوع ويروس كرونا در كشور چشمگير دانست و درباره بلاتكليفي سفرهاي نوروزي گفت: مردم اصلي‌ترين تصميم‌گيرنده و مختار هستند كه انتخاب كنند در اين شرايط به سفر بروند يا نروند. رفيعي درباره خودداري برخي آژانس‌هاي مسافرتي از بازگرداندن وجه ضمانت خدمات خريداري شده پس از انصراف به دنبال شيوع ويروس كرونا در كشور با توجه به اينكه شرايط فورس‌ماژور براي سفر اعلان نشده است، اظهار كرد: همه آژانس‌هاي تحت نظر اين تشكل، برابر با بخشنامه‌هاي وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي و سازمان هواپيمايي كشوري، در صورت انصراف مسافر، وجه ضمانت را برمي‌گردانند و تخلفي تا به حال گزارش نشده است. براي مثال، فقط در استان مركزي يك آژانس در يك روز ۳۰ ميليون تومان برگشت پول داشته و بالطبع متضرر شده است. هر چند محدوديت ايرلاين‌هاي ايراني تحت تاثير تحريم‌هاي امريكا، ميزان زيان مستقيم آنها از كاهش سفرها را كمتر از رقباي بين‌المللي‌شان مي‌كند، اما آنچه در حال حاضر مشخص است، بالا بودن آمار توقف‌هاي پروازي، محدوديت‌هاي بين‌المللي و احتمالا تحت تاثير قرار گرفتن سفرهاي نوروزي خواهد بود. همان‌طور كه چين در روزهاي منتهي به سال نو چيني با كرونا مواجه شد، ايران نيز چند هفته قبل از نوروز با اين ويروس مواجه شده است و شايد نوروز امسال، كم‌سفرترين نوروز تمام دهه‌هاي اخير لقب بگيرد.