روسيه اوپك را مي‌خواهد، كاهش توليد را نه
نااطميناني بازارها در آستانه نشست اوپك
گروه اقتصادي
بازار نفت با مهمان ناخوانده‌اي روبه‌رو است كه به نظر نمي‌رسد به اين زودي‌ها دست از سر اقتصاد جهان بردارد. از بين تمام بازارهاي درگير با اين ويروس، بازار نفت به دليل نقش چين در تعريف تقاضاي جهاني، بيش از همه تحت‌تاثير قرار گرفت، از اين رو احتمال كاهش قيمت نفت تا سطح 50 دلار و كمتر دور از ذهن نخواهد بود. ترس از ورود و فراگير شدن بيماري در كشورهايي كه همچنان نشانه‌اي از ويروس كرونا در آنها گزارش نشده و آمارهاي پرنوسان روزانه از تعداد مبتلايان، باعث شده كه افزايش‌هاي قيمت نفت پس از بازگشايي بازارهاي جهاني كم‌رمق باشد. روز دوشنبه و پس از بازگشايي بازارهاي جهاني و اعلام تعداد مبتلايان و فوت‌شدگان كرونا در ايران همچنين اعلام انتشار اين ويروس توسط ايراني‌هاي سفر كرده به كويت و بحرين، قيمت نفت 3.8درصد كاهش يافت و به 56 دلار و
30 سنت رسيد. اما روز گذشته قيمت اين طلاي سياه تنها با 29 سنت افزايش به 56 دلار و
59 سنت رسيد. تحليلگران انرژي معتقدند نفت در شرايط بسيار بدي قرار دارد و به نوعي درگير نااطميناني است، به همين دليل انتظار مي‌رود قيمت نفت تا نيمه اول سال 2020 به كمتر از
50 دلار نيز مي‌رسد. بسياري از توليدكنندگان بزرگ نفتي نمي‌دانند اثرات كرونا بر اقتصاد چين تا چه زماني ادامه دارد و فعاليت‌هاي صنعتي و پالايشگاهي در اين كشور چه زماني به روال گذشته بازمي‌گردد. در كنار گمانه‌زني براي اندازه‌گيري اثرات اقتصادي كرونا بر چين، نكته‌اي كه پس از ورود اين ويروس به جهان بيش از پيش مورد توجه قرار گرفت، اختلاف‌نظر اوپك و غيراوپك به رهبري روسيه است؛ اختلاف‌نظري كه پس از توافق اعضاي اوپك مبني بر كاهش توليد و مخالفت روسيه، خودنمايي كرد.
شوك كاهش تقاضاي چين
بازار نفت با نشانه‌هاي جديدي از ضعف تقاضا و فشار بر قيمت مواجه است. اين رويه كه به دليل ورود كرونا به كشورهاي بيشتر و محدوديت‌هاي اعمال شده بر فعاليت‌هاي صنعتي و پالايشگاهي همچنين مراودات تجاري است، با امتناع روسيه از كاهش توليد به اوج خود رسيده است. چين
13 ميليون بشكه از هر 110 ميليون بشكه توليد روزانه نفت در جهان را مصرف مي‌كند، بنابراين هر كاهشي در تقاضاي اين كشور به كاهش در تقاضاي نفت مي‌انجامد. كاهش اخير تقاضاي نفت چين بزرگ‌ترين شوك تقاضا به بازار از زمان بحران مالي است كه در 2009 به پايان رسيد. براساس گزارش آژانس بين‌المللي انرژي، اين امر ناگهاني‌ترين شوكي است كه به بازارها وارد شده و حتي از كاهش يك‌باره توليد نفت عربستان پس از حمله به آرامكو نيز تاثيرات بيشتري بر اين بازار خواهد گذاشت. براساس گزارش‌هاي سازمان بين‌المللي انرژي تقاضاي نفت توسط چين با وجود خروج ووهان از قرنطينه، 4 ميليون بشكه نفت در روز كاهش يافته اما تاثير اين كاهش در تقاضا در ساير كشورها نيز مشاهده شد، به‌گونه‌اي كه از زمان شيوع اين بيكاري تقاضاي روزانه نفت حدود 500 هزار بشكه كاهش يافته است. به نظر مي‌رسد قيمت نفت با ورود به محدوده 56 دلار به نوعي در مرز مقاومت فني قرار دارد و اگر براي افزايش قيمت تدبيري انديشيده نشود، به نظر مي‌رسد اين مرز شكسته شده و قيمت به پايين‌ترين حد خود سرريز شوند.
اصرار روسيه براي امتناع از كاهش توليد
نفت حتي در سال‌هاي بحران بزرگ مالي در 2009 نيز به اندازه چند هفته گذشته، نوسان و ابهام نداشت. نشانه‌هاي بيماري، شيوع آن به كشورهاي بيشتر و درگيري تقريبا تمام قاره‌ها، مي‌تواند گوياي اين موضوع باشد كه بازار نفت با ضعف قيمتي به مراتب بزرگ‌تر از بحران مالي و شيوع سارس و مرس در دهه گذشته ميلادي روبه‌رو خواهد بود. ويروس كرونا كه سرعت گسترش بيشتر و كشندگي كمتر از سارس دارد تا به امروز توانسته بر تمام بازارهاي جهاني و محلي كشورها تاثير بگذارد. اما نوع پاسخ كشورهاي توليدكننده به اين موضوع تا به امروز متناسب و درخور گسترش اين بيماري نبوده است. با وجود آنكه كشورهايي نظير چين و ايتاليا درجاتي از قرنطينه شدگي را در برخي شهرهاي‌شان اعمال كرده و فعاليت پالايشگاهي را نيز كاسته‌اند، اما كشورهاي عضو و غير عضو اوپك همچنان براي آينده توليد نفت تدبيري اتخاذ نكرده‌اند. نكته‌اي كه بايد به آن توجه كرد افزايش قيمت نفت با احتمال كاهش توليد نفت اوپك پلاس است، به‌گونه‌اي كه در ابتداي ماه جاري شمسي، گمانه‌هايي مبني بر موافقت اعضاي اوپك براي كاهش بيشتر توليد علاوه بر توافق اوپك پلاس منتشر كه باعث افزايش 1.5درصدي قيمت به 58 دلار و 59 سنت شد. از سوي ديگر برخي گزارش دورنماي بازار نفت كه توسط برخي شركت‌هاي نفتي منتشر شده، نشان مي‌دهد كه موجودي ممكن نفت بدون كاهش بيشتر در توليد اوپك مي‌تواند تا 2 ميليون بشكه مازاد روزانه نفت در ماه فوريه ايجاد كند. اين امر فشار مضاعفي بر كاهش قيمت نفت مي‌گذارد كه بعيد نيست تا آخر ماه جاري، سطح مقاومتي فعلي قيمت نفت خواهد شكست.
فيل فلين، تحليلگر گروه «پرايس» در يادداشتي خاطرنشان كرد كه ترس بيشتري را در بازار شاهد هستيم كه مي‌تواند وضعيت در اين بازار را سخت كند و اضافه عرضه‌اي بيش از آنچه ديگران پيش‌بيني كردند، ايجاد كند. تحليلگران شركت PVM OIL معتقدند هر چه بحران بيماري بيشتر طول بكشد، پيامدهاي اقتصادي شديدتر خواهد بود كه درنهايت منجر به افت بيشتري در توليد ناخالص داخلي و پيش‌بيني‌هاي تقاضاي نفت خواهد شد. گروه انرژي هلندي VITOL نيز در گزارش‌هاي خود ضمن يادآوري اين موضوع كه كرونا در حال حاضر تقاضاي نفت را در حدود 4 ميليون بشكه در روز يا 4درصد از مصرف جهاني كاهش داده، خاطرنشان كرد كه در صورت عدم اتخاذ تصميم مناسب از سوي اعضاي اوپك پلاس، ممكن است كاهش‌ها بيش از پيش‌بيني‌هاي قبلي باشد. VITOL معتقد است اگر گسترش ويروس شديدتر باشد، چه اتفاقي ممكن است باعث جهش قيمت‌ها شود؟
عربستان با روسيه چه مي‌كند؟
پس از كاهش قيمت نفت در هفته‌هاي نخست پس از اپيدمي كرونا، عبدالعزيز، وزير انرژي عربستان ضمن اشاره به اين موضوع كه بايد براي عدم كاهش بيشتر قيمت نفت تدبير ديگري اتخاذ كرد، از احتمال افزايش همكاري اوپك و غيراوپك ابراز اميدواري كرده بود. او معتقد است با كاهش بيشتر توليد مي‌توان بر ركود اقتصاد چين و جهان و كاهش قيمت نفت غلبه كرد. صحبت‌هاي او به‌مثابه ايجاد فشار بر ساير اعضا براي كاهش بيشتر توليد بود. اما روسيه به عنوان مهم‌ترين عضو غيراوپك با اين تصميم مخالفت كرده و معتقد است نبايد براي بررسي اثرات اين بيماري عجله كرد. در اين راستا روز گذشته عبدالعزيز در جمع خبرنگاران در خصوص تصميم اين كارتل نفتي درخصوص توليد نفت، گفت: «هر مساله جدي نيازمند مشاركت است. اميدوارم همه اعضاي گروه اوپك پلاس مسوول و پاسخگو باشند.» او در گفت‌وگويي خبري در كنفرانس ICCUS در رياض گفت: «ما با يكديگر همكاري داريم و از هر فرصتي براي مذاكره استفاده مي‌كنيم.» او معتقد است رويكرد روس‌ها به اين مساله نيز كمي تعديل شده است، هر چند براي تاييد ادعاي فوق بايد منتظر نشست اوپك پلاس در ماه آينده ميلادي بود. با وجود اينكه در اواخر هفته گذشته اخبار اميدواركننده‌اي از شمار بهبودي‌هاي كرونا در چين منتشر شد، اما شيوع اين بيماري در ايران و ايتاليا به عنوان مركز شروع اپيدمي در اروپا، باعث شد كه بازرگانان نفتي هفته گذشته را با ترس بر بروز يك فاجعه انساني جدي در جهان به اتمام برسانند، از اين رو قيمت نفت نتوانست خود را از مرز مقاومت فني دور سازد. اكنون سوال اين است كه تكانه‌هاي بازارها به شيوع كرونا تا چه زماني ادامه خواهد داشت و آيا سطوح مقاومتي از ترس ويروسي كه خفيف‌تر از نمونه‌هايي همچون ابولا و سارس هستند، در اين بازارها خواهد شكست؟