نشست كميسيون مشترك برجام برگزار شد
ايده‌هاي جدي‌تر روي ميز
گروه ديپلماسي
آخرين نشست كميسيون مشترك برجام با حضور معاونان سياسي و نمايندگان ايران و 1+4 در سال جاري روز گذشته در وين برگزار شد. محكوم‌سازي خروج امريكا از برجام، تلاش براي يافتن راه‌هايي براي جبران اقتصادي نبود امريكا در اين توافق و برخورداري ايران از منافع اقتصادي آن، بررسي چند و چون ابتكارهاي جديد ايران و اروپا براي منتفع‌سازي اقتصادي تهران از اين توافق و تجزيه و تحليل آخرين ريزه‌كاري‌هاي سازوكار مالي و بانكي اروپا براي كار با تهران موسوم به اينستكس، اصلي‌ترين محورهاي اين نشست را تشكيل دادند. آنچه مقام‌هاي ايراني، اروپايي و روس پس از پايان اين دور از نشست كميسيون مشترك برجام در جمع خبرنگاران بيان كرده يا در صفحات مجازي خود نوشتند، گوياي تحول خاصي در توافق هسته‌اي ايران با جامعه جهاني نبود. اروپايي‌ها با حفظ نام در گفت‌وگو با رسانه‌هاي غربي تاكيد كردند به اين نتيجه رسيده‌اند كه تهران تا از منفعت اقتصادي برجام بهره‌مند نشود، كوتاه نخواهد آمد و عباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه نيز در جمع خبرنگاران تاكيد كرد كه ايران مايل به حفظ توافق است و مي‌تواند به سرعت مسير آمده در 5 گام معكوس برجامي را هم بازگردد اما به شرط آنكه از منفعت‌هاي اقتصادي اين توافق بهره‌مند شود. شايد تنها خبر مهم و البته تا حدودي تكراري از وين هم طي آخرين مرحله عملياتي شدن اينستكس بود.
اينستكس تقريبا به مراحل عملياتي رسيده است
عباس عراقچي، معاون سياسي وزير امور خارجه پس از پايان نشست كميسيون مشترك به سنت هميشه در جمع خبرنگاران درباره جزييات مورد بحث در جلسه با نمايندگان 1+4 گفت:«در جلسات كميسيون مشترك برجام كه هر 3 ماه يك بار برگزار مي‌شود، آخرين وضعيت اجراي برجام هم در حوزه هسته‌اي و هم در حوزه رفع تحريم‌ها، بررسي مي‌شود و اين روال از قبل از اجرايي شدن برجام تا الان در جريان بوده است. موضوع اصلي در جلسه روز چهارشنبه بحث تاثيرات خروج امريكا و بازگشت تحريم‌هاي امريكا عليه ايران بود كه در اين جلسه بررسي شد و اينكه چگونه مي‌توان به نوعي منافع اقتصادي ايران از برجام را تامين كرد. همه اعضاي باقيمانده در برجام در اين جلسه مجددا بر اهميت برجام تاكيد كردند و اينكه اين توافق مهم بين‌المللي است و جنبه‌هاي امنيتي و اقتصادي دارد و بايد حفظ شود و حمايت خود را مجددا اعلام كردند به ويژه حمايت خود را از ابتكاراتي كه منجر شود، ايران از منافع اقتصادي ناشي از برجام بهره‌مند شود، اعلام كردند. در اين جلسه ايده‌هاي جدي‌تر و متمركزتري از سوي كشورهاي اروپايي براي تقويت سازوكار اينستكس ارايه شد. اينستكس تقريبا به مراحل عملياتي رسيده است و اينكه چگونه مي‌توان آن را تقويت كرد مورد بحث قرار گرفت. انتظارات ما از برجام محدود به اين موارد نيست و انتظارات گسترده‌اي طبق خود برجام است. به دليل برآورده نشدن آن انتظارات، ايران تعهداتش در برجام را در 5 قدم كاهش داد و تعهدات جدي خود در حوزه غني‌سازي و هسته‌اي را كاهش داده ولي اعلام كرديم كه حاضريم، تعهدات خود را از سر بگيريم به شرط اينكه انتظارات ما از برجام محقق شود. به نوعي برجام از نوعي تعادل برخوردار شده كه متاسفانه تعادلي در سطح پايين است. با بازگشت تحريم‌ها، انتظارات اقتصادي ايران برآورده نشد و در مقابل ايران تعهداتش را كاهش داد. با اين حال تلاش كشورهاي باقيمانده در برجام براي حفظ برجام ادامه دارد و جمهوري اسلامي ايران هم در هر جلسه و از جمله اين جلسه تاكيد كرده كه بدون برآورده شدن انتظارات ما در حوزه‌هاي اقتصادي بازگشت كامل ايران به برجام مقدور نيست. با اين حال ما نيت حفظ برجام را كماكان داريم و در اين جهت تلاش مي‌كنيم.»
نتايج نشست از زبان نماينده اتحاديه اروپا
هماهنگ‌كننده نشست كميسيون مشترك برجام نيز بيانيه‌اي درباره جلسه روز گذشته كميسيون مشترك منتشر كرد. در بخش‌هايي از اين بيانيه آمده است: «در اين نشست، گام‌هاي ايران در كاهش تعهدات هسته‌اي ذيل برجام و نگراني‌هاي ديرپاي كليه اعضا در خصوص آثار خروج امريكا از برجام در سال ۱۳۹۷ و اعمال مجدد تحريم‌ها مورد بحث و بررسي قرار گرفت. در همين راستا نگراني جدي پيرامون گام‌هاي ايران در خصوص تعهدات هسته‌اي ذيل برجام ابراز شد. اعضا همچنين تصديق كردند كه وضع مجدد تحريم‌هاي امريكا، مانع بهره‌مندي كامل ايران از منافع ناشي از رفع تحريم‌ها شده است. تمامي اعضا در اين نشست با يادآوري اينكه اين توافق، عنصر كليدي ساختار عدم اشاعه جهاني محسوب مي‌شود بر اهميت صيانت از آن تاكيد كردند. اعضاي حاضر از تحولات مثبت اخير در خصوص پردازش اولين تراكنش از طريق اينستكس از اضافه شدن 4 دولت اروپايي به عنوان سهامداران جديد و افق افزايش بيشتر سهامداران استقبال كردند. آنها همچنين بر اهميت تقويت اين ابزار اذعان كردند. اعضاي حاضر در نشست امروز در وين بر مسووليت جمعي خود جهت تداوم پروژه‌هاي كليدي عدم اشاعه كه بخشي اساسي از برجام محسوب مي‌شود، تاكيد كردند. آنها از تلاش‌هاي مستمر كارگروه اراك و روساي مشترك آن، انگلستان و چين جهت پيشبرد مدرن‌سازي تاسيسات اراك استقبال كردند. حاضران در نشست تحولات اخير در خصوص تاسيسات فردو را مدنظر قرار داده و حمايت قاطع خود را از روسيه براي تداوم اجراي پروژه ايزوتوپ‌هاي پايدار ابراز كردند. گفتني است اين نشست در زمان شيوع ويروس كرونا برگزار شد و اعضا با چين، جمهوري اسلامي ايران و تمامي كشورهاي مبتلا در تلاش‌هايشان براي مقابله با اين موضوع، مشخصا، مشاركت چين و آنهايي كه متعاقبا متاثر شده‌اند در مبارزه با اين چالش سلامت جهاني اعلام همبستگي كردند.»
پس از پايان اين نشست «سرگئي ريابكوف» معاون وزارت خارجه روسيه درباره آغاز كار اينستكس گفت: «سازوكار مالي اروپا براي براي ايران آغاز شده و معاملاتي در حال انجام است. ما در جلسه وين خواستار افزايش دايره شركت‌كنندگان در سازوكار اينستكس شديم و به زودي تصميمي اتخاذ مي‌شود».