اتاق كوچكي كه در طبقه ششم ساختمان وزارت بهداشت براي مخابره و پخش زنده تعيين شده، بوي الكل و آب ژاول و كلر مي‌دهد بس كه فيلمبردارها و صدابرداران تلويزيون، اسپري ضدعفوني در دست و جيب راه مي‌روند و تا يك خودكار برمي‌دارند و يك لنز باز مي‌كنند و يك سيم از پريز بيرون مي‌كشند، سر و صورت و كفش و لباس و زير ناخن و پشت گوش‌شان را از ترس «كرونا» ضدعفوني مي‌كنند. شوخي مصطلح اين روزهاي آدم‌هايي كه دچار «وسواس» كرونا شده‌اند، اين است كه «بعد از پايان فصل شيوع كرونا، از سرطان پوست مي‌ميريم آنقدر كه دست و صورت‌مان را با الكل و صابون شسته‌ايم.»
رفتار بعضي مردم ما، در اغلب اتفاقات اجتماعي همين است؛ پيروي از افراط و تفريط. جمعه؛ دوم اسفند ماه، مسوولان وزارت بهداشت در قالب چند جمله گفتند كه «مردم، بهداشت فردي را رعايت كنند و از دست دادن و روبوسي پرهيز كنند و تردد غيرضروري را كم كنند و در صورت مشاهده علايم آنفلوآنزا، به اورژانس مراجعه كنند و مركبات و مواد غذايي حاوي ويتامين C بخورند.»
صبح فردا، قفسه مواد شوينده فروشگاه‌ها خالي شد و قيمت ليموترش رسيد به كيلويي 25 هزار تومان و سير و زنجبيل تازه ناياب شد و ماسك و دستكش يك‌بار مصرف، كيميا شد و اين رفتار ادامه پيدا كرد تا امروز كه هر كه در كوچه و خيابان و مترو و محل كار و مغازه، سرفه و عطسه مي‌كند، نگاه ده‌ها جفت چشم كه به سمت اين فرد خاطي خيره شده، اين پيام را مي‌دهد كه انگار گناه غيرقابل گذشتي مرتكب شده.حالا اين جماعتِ الان گرفتار وسواس، همان‌هايي بودند كه تا دو هفته قبل، ته لقمه‌هاي روغن چكان فست‌فودي‌ها را درآورده بودند و دست شستن و نظافت شخصي و در آغوش نگرفتن ميله و دستگيره‌هاي مترو، در نظرشان يك رفتار «لوكس و رفاه‌زده» بود. گرچه اين رفتارها عمومي نيست و مردمي‌هم هستند كه معقول و متين زندگي مي‌كنند در مقابل آن جماعتي كه از هفته گذشته سر پيدا كردن دستكش و ماسك، تصويرهاي خجالت‌آوري از هجوم به داروخانه‌ها و سوپرماركت‌ها خلق كردند. امروز، 14 روز از انتشار خبر اولين فوتي‌هاي كوويد 19 در ايران مي‌گذرد. تب «استريل بودن» تا حدي فروكش كرده و مردم فهميده‌اند چندان هم وضعيت، «داغ و تبدار» نيست. معاون بهداشت وزارت بهداشت وقتي ديروز آمد و در همان اتاق مخصوص مخابره و پخش زنده در ساختمان وزارت بهداشت، بدون دستكش و ماسك، پشت تريبون نمادين ايستاد و رو به ده‌ها فيلمبردار و صدابردار ماسك‌پوش و دستكش‌پوش، از آخرين تعداد مبتلايان و متوفيان كوويد 19 گفت، واقعا موقع اعلام اعداد و اخبار، از اين جماعت «رسانه‌اي» كه چشم در چشمش ايستاده بودند، چه تصويري به حافظه‌اش سپرد؟
ساكنان شهرهاي كوچك دچار ابهاماتي در مورد شناسايي و پذيرش و درمان مبتلايان كوويد 19 هستند. حتي بخشداران و اعضاي شوراياري‌ها اطلاعات بسيار ناقصي درباره اقدامات دولت براي مبتلايان دارند. بخشدار سياهكل به ما اعتراض مي‌كرد كه كيت تشخيص كرونا در اين شهر وجود ندارد در حالي كه مردم بر اثر كرونا فوت مي‌كنند. چه پاسخي براي اين ابهامات داريد؟
تا امروز 48 دستورالعمل و پروتكل مختص ويروس كرونا و بيماري كوويد 19 و در زمينه‌هاي مختلف از جمله نحوه حفظ بهداشت محيط و قرنطينه و ايزولاسيون و مراقبت در منزل و بستري و ترخيص و گندزدايي به سراسر كشور ابلاغ كرديم. شناسايي و تشخيص بيماري هم نيازمند آزمايش‌هاي فني است. در ابتدا فقط 3 آزمايشگاه مرجع آن هم در شهر تهران در اين زمينه فعال بود ولي به دنبال ارسال كيت‌هاي تشخيصي سازمان بهداشت جهاني، توانستيم تعداد آزمايشگاه‌هاي مرجع را به 24 واحد افزايش دهيم و به زودي هم اين تعداد به 40 واحد خواهد رسيد كه در اين صورت سراسر كشور مجهز به آزمايشگاه مرجع براي دريافت و بررسي نمونه‌هاي مشكوك به آلودگي ويروس كرونا خواهد شد. در هر استان هم يك بيمارستان ويژه براي پذيرش بيماران كرونا در نظر گرفتيم و پذيرش ساير بيمارستان‌هاي استان هم به اين بيمارستان منتقل خواهد شد و تقريبا، تمام استان‌هايي كه درگير شيوع ويروس كرونا شده‌اند، بيمارستان‌هاي مجهز به آزمايشگاه مرجع دارند. انستيتو پاستور هم به عنوان مرجع نهايي تعيين شده و نتايج تمام آزمايشگاه‌هاي مرجع بايد براي تاييد نهايي به آزمايشگاه پاستور ارسال شود كه حالا ظرفيت آزمايشگاه پاستور، حدود1200 آزمايش در روز است و در حال حاضر آزمايش در نوبت نداريم و پاسخ‌دهي آزمايش‌مان در انستيتو پاستور، تقريبا به روز و آمار مبتلايان ما هم، همان نتايج نهايي آزمايشگاه پاستور است.
به دليل همين ابهامات و اطلاعات ناقص، كرونا در برخي شهرهاي كوچك در حال تبديل به انگ است و حتي برخي خانواده‌ها از اعلام ابتلاي يكي از اعضاي خانواده به كرونا ابا دارند و به پنهانكاري متوسل شده‌اند.
ابتلا به بيماري ويروسي، انگ نيست. اين بيماران، ناخواسته مبتلا شده‌اند و اين بيماري دنيا را گرفتار كرده و نتايج مطالعات اپيدميولوژيك مي‌گويد كه 40 تا 70 درصد مردم دنيا به كوويد 19 مبتلا خواهند شد.
ولي انگ ناشي از ناآگاهي، حتي رفتار مسوولان بومي را هم تغيير داده. شنيده‌ام كه در شهرستان رودسر، مبتلايان فوت شده بر اثر كوويد 19 را با بيل مكانيكي دفن كرده‌اند.
ما به هيچ وجه اين رفتارها را تاييد نمي‌كنيم چون براي تدفين مبتلايان دستورالعمل داديم كه بايد طبق همان دستورالعمل اقدام شود و رعايت آن دستورالعمل هم هيچ خطري ندارد.
وقتي نتيجه آزمايش نهايي از ابتلاي فرد به كوويد 19 خبر مي‌دهد؛ مراحل پذيرش و بستري و بهبودي و در صورت فوت، تدفين اين فرد چگونه خواهد بود؟
دستورالعمل تدفين با هماهنگي و لحاظ كردن تمام جهات شرعي ابلاغ شده و مبتني بر اين تاكيد است كه مسائل شرعي بايد براي متوفيان انجام شود.
يعني غسل داده مي‌شوند؟
براي غسل و حتي حفاظت عوامل تدفين و گندزدايي اجساد هم دستورالعمل داده‌ايم. اما اگر افراد با علائم تب و تنگي نفس و بدن درد به بيمارستان يا پزشك مراجعه كردند، پزشك معالج بر اساس همين علائم و همچنين براساس بيماري زمينه‌اي فرد، تصميم به بستري يا درمان سرپايي مي‌گيرد. بعد از بستري شدن در بيمارستان، بر اساس پروتكل ابلاغي ممكن است سي‌تي اسكن از ريه بگيرند و در صورت مشاهده علائم باليني، آزمايش تكميلي هم مي‌گيرند و درمان آغاز مي‌شود. بعد از برطرف شدن علائم و ترخيص از بيمارستان يا حتي فوت، به مركز و شبكه بهداشت اعلام مي‌شود كه اين فرد از اين خانوار در بيمارستان بستري بوده يا در بيمارستان فوت كرده كه در هر صورت، تيم بهداشتي و تيم بيماري‌هاي ما براي غربالگري و گندزدايي و بيماريابي به اين خانواده مراجعه مي‌كند تا مبتلايان جديد را هم براي درمان شناسايي كند.
چه دارويي براي مبتلايان كوويد 19 تجويز مي‌شود؟
دو رژيم دارويي براي اين بيماران اجرا مي‌شود؛ درمان 2 دارويي براي بيماران كم‌خطر و سرپايي و درمان 4 دارويي براي بيماران بستري در بيمارستان.
داروي مبتلايان ايدز براي‌شان تجويز مي‌شود؟
درمان 4 دارويي، تركيبي از داروهاي تامي فلو (داروي ويژه درمان آنفلوآنزا) و كلروكين (داروي ويژه درمان مالاريا) و كلترا (از داروهاي ضدرتروويروسي براي توقف فعاليت ويروس اچ‌آي‌وي در مبتلايان ايدز) است و در جلسه روز گذشته با متخصصان سازمان بهداشت جهاني و چين، پروتكل‌هاي جديد درباره تغيير و ارتقاي رژيم درماني با توجه به اثر بخشي داروها مورد بحث قرار گرفت.
چه تعداد از مبتلايان و متوفيان كوويد 19، بيماري زمينه‌اي داشته‌اند؟
اغلب متوفيان، بالاي 65 سال بودند و بيش از 95 درصد فوتي‌ها بيماري زمينه‌اي داشتند؛ از جمله، مبتلايان نقص ايمني، مبتلايان سرطان كه داروي شيمي درماني مي‌گرفتند، مبتلايان بيماري مزمن تنفسي، مبتلايان بيماري مزمن قلبي و مصرف‌كنندگان داروهاي سركوب و تضعيف كننده سيستم ايمني بدن. اما مبتلايان را بايد در دو گروه تقسيم‌بندي كنيم؛ مبتلاياني كه بروز بيماري در آنها بسيار خفيف است و اين بيماران از تمام گروه‌هاي سني هستند و البته تعداد كمي‌شان، كمتر از 14 سال سن دارند. اما 20 درصد بستري‌ها، مبتلايان از نوع شديد هستند و اين افراد هم اغلب بالاي 60 سال سن دارند.
با وجود آنكه اعلام شده درمان مبتلايان كوويد 19 كاملا رايگان است اما برخي خانواده‌ها گفته‌اند كه به دليل نبود داروي عفونت ريه در بيمارستان محل بستري بيمار، ناچار به تهيه دارو از بازار سياه ناصرخسرو شده‌اند آن هم با قيمت هر ورق 480 هزار تومان.
داروي درمان كوويد 19 كاملا رايگان است و داروي عفونت ريه با داروي درمان مبتلايان ويروس كرونا فرق دارد. اين بيماران، حتما دچار بيماري زمينه‌اي عفونت ريه بوده‌اند كه در دوره درمان كوويد 19 هم بايد داروهاي معمول‌شان را مصرف كنند و البته هزينه اين داروها، توسط وزارت بهداشت تقبل نمي‌شود. علاوه بر اين داروي كوويد 19، به دليل تركيب چند دارويي فقط در بيمارستان‌هاي دولتي توزيع مي‌شود و در اختيار خودمان است و حتي مبتلايان نيازمند درمان سرپايي هم بايد براي دريافت دارو به مراكز معرفي شده مراجعه كنند.
وزير بهداشت چند روز قبل نامه‌اي به رييس‌جمهوري نوشت و از كمبود ماسك با وجود فعاليت خطوط توليد و ورود ماسك‌هاي توليد داخل به بازار سياه انتقاد كرد. واكنش وزارت صنعت در قبال اين نامه چه بود؟
پيش از واكنش وزارت صنعت، قوه قضاييه با جديت به اين موضوع وارد شد و به دادستان‌هاي كل كشور دستور داد كه نسبت به محتكران، هيچ ترحمي جايز نيست. ظرف اين روزها هم كشفيات ماسك به دست‌مان رسيد كه توزيع تدريجي آن در مراكز درماني آغاز شده است.
وزير صنعت چه واكنشي در قبال اين نامه داشت؟
وزارت صنعت هم انرژي خود را بر اين متمركز كرده كه بتواند حجم توليد ماسك N95 را به يك ميليون در روز برساند كه البته هنوز به اين حجم نرسيده و تعداد ماسك‌هايي كه تا به حال به ما تحويل داده‌اند، بسيار كمتر از توافق اوليه وزراي بهداشت و صنعت بوده.
در حال حاضر چه تعداد ماسك از موضوع مورد توافق وزرا به دست وزارت بهداشت رسيده؟
همچنان با كمبود ماسك مواجهيم در حالي كه توافق بر اين بود كه وزارت صنعت روزانه يك ميليون ماسك به ما تحويل بدهد اما كل هفته گذشته، وزارت صنعت حدود 400 هزار ماسك N95 به ما تحويل داد كه ناچار شديم نياز مراكز درماني را از طريق كشفيات تامين كنيم. چنان‌كه سه نوبت كشفيات ماسك در محموله‌هاي 400 هزارتايي و 200 هزارتايي و يك ميليوني بين تيم درمان بيمارستان‌ها توزيع شد چون اين گروه در دريافت وسايل محافظتي، براي ما در اولويت هستند. اما غير از تعهد وزارت صنعت، محموله بسيار بزرگي شامل چند ميليون ماسك جراحي هم قرار بود وارد كشور شود كه در گمرك انگليس متوقف شد و مجوز ترخيص نگرفت.
در اين روزها با پرستاران شاغل در بيمارستان‌هاي خصوصي و دولتي و حتي محل قرنطينه بيماران مبتلا كه صحبت مي‌كرديم، مي‌گفتند برخي همكاران‌شان به دليل كمبود وسايل حفاظتي از جمله ماسك و دستكش و گان و ترس از آلودگي به ويروس كرونا ترك كار كرده‌اند.
با كشفيات دو روز اخير، تعداد قابل توجهي ماسك N95 به دست ما رسيد كه در بيمارستان‌ها توزيع شد و حالا هم وضعيت توزيع ماسك براي كادر درمان نسبت به هفته گذشته بسيار بهتر شده. البته اين ترس در كادر درمان طبيعي است اما 99 درصد كادر درمان با شجاعت و با تمام وجود در بيمارستان‌ها مشغول خدمت هستند و ما هم براي توزيع وسايل محافظتي براي آنها تلاش مي‌كنيم اما باز هم شرمنده‌شان هستيم چون در روزهاي اول از بابت موجودي ماسك N95 براي كادر درمان واقعا دچار مشكل بوديم و بايد روزانه يك ميليون ماسك به دست ما مي‌رسيد كه اين اتفاق نيفتاد و كل آنچه بين كادر درمان توزيع شد، فقط 400 هزار ماسك بود تا زماني كه انبارهاي احتكار ماسك كشف شد و موجودي اين انبارها بين كادر درمان توزيع شد اما هنوز هم با كمبود وسايل محافظتي براي كادر درمان مواجهيم.
عليرضا رييسي؛ معاون بهداشت وزارت بهداشت: تا ظهر روز سه‌شنبه 13 اسفندماه، از تعداد 8532 نفر كه مشكوك به آلودگي ويروس كرونا بودند، 5737 نفر با تست تشخيص كرونا مورد آزمايش قرار گرفتند و از اين تعداد، 2336 نفر، مبتلا به كوويد 19 هستند. از تعداد كل مبتلايان، 77 نفر فوت كردند و 435 نفر بهبود يافتند. اما ظرف روز 12 اسفند تا 13 اسفند، 835 بيمار جديد شناسايي شده و 11 نفر از مبتلايان هم به تعداد متوفيان اضافه شد. همچنان استان‌هاي گيلان و قم و تهران در صدر شيوع بيماري هستند و البته روند ابتلا در استان قم به ثبات نسبي رسيده است.