ناتو و كمك‌هاي مشترك
محمود فاضلي
وزراي خارجه 30 كشور عضو ناتو تصميم گرفتنددر شرايط كنوني كمك‌هاي مشترك خود را بهتر هماهنگ كنند و مديريت اين كار را بر عهده «تاد والترز» فرمانده كل ناتو در اروپا قرار دادند. وزراي خارجه ناتو در بيانيه مشترك تاكيد كردند كه ناتو با وجود بحران كرونا كماكان مي‌تواند به وظايف اصلي خود عمل كند و توانايي آنها براي اجراي عمليات و بازدارندگي و دفاع در برابر خطرات محدود نشده است.
هايكو ماس، وزير خارجه آلمان پس از يك كنفرانس ويديويي با همكاران خود در ناتو اعلام داشت، ناتو در يك بحران سلامت، پزشك اورژانس نيست اما مكانيسم‌هايي دارد كه مي‌تواند به ما كمك كند. ناتو قصد دارد در آينده در مقابله با بحران كرونا قوي‌تر عمل كند. ناتو در زمينه واكنش سريع به بحران‌ها، قابليت‌هايي دارد. مي‌توان از ظرفيت‌هاي مشترك در حمل ونقل هوايي استفاده كرد. مي‌توانيم طوري اقدامات را هماهنگ كنيم كه در دوراني كه با كمبود منابع روبرو هستيم، تا جايي كه امكان دارد مانع از دست رفتن انرژي شويم.»
ينس استولتنبرگ، دبير كل ناتو نيز اعتقاد دارد پيمان ناتو براي بحران‌ها به وجود آمده است و در بحران كرونا نيز مي‌تواند كمك كند. بايد حمايت نظامي كشورهاي ناتو را توسعه داد و به آن سرعت بخشيد. بايد از ظرفيت‌ها در حمل‌ونقل هوايي بهتر استفاده شود و تقاضاهاي كمك‌ها و پيشنهادها براي ارايه كمك با يكديگر هماهنگ شوند. فرمانده ناتو بايد با هماهنگي با «يوروكنترل» ترتيبي دهد كه پروازهاي نظامي با تجهيزات پزشكي ارجحيت داشته باشند. براي اواسط ماه آوريل، يك نشست ويديويي فوق‌العاده وزراي دفاع در نظر گرفته شده است.
همزمان با مواضع اخير ناتو، دولت آلمان با وجود بحران كرونا به وعده‌هاي خود به ناتو درباره افزايش هزينه‌هاي دفاعي پايبند خواهد بود و شواهد نشان مي‌دهد برلين تا سال 2030 به اين هدف خواهد رسيد. ناتو سال 2014 تصويب كرده بود كه كليه كشورهاي عضو طي ده سال بايد به اين هدف نزديك شوند كه دو درصد توليد ناخالص داخلي خود را صرف امور دفاعي كنند.
شواهد نشان مي‌دهد هم در اين پيمان نظامي و هم در اتحاديه اروپايي بايد با «اقدامات متقابل» كه بر پايه واقعيت‌ها استوار هستند، به اطلاع‌رساني‌هاي غلط كه پيش‌زمينه دولتي دارند، واكنش نشان داده شود. ناتو نگران است كه مخالفاني مانند روسيه از وضعيت سوءاستفاده كرده و به فعاليت‌هاي خصمانه خود شدت بخشند. اين پيمان درباره برخورد صحيح با اخبار جعلي از روسيه و چين نيز مشورت مي‌كند. به باور وزير خارجه آلمان، ناتو و اتحاديه اروپايي بايد در برابر چنين اطلاع‌رساني‌هاي غلط مقاومت شود. افرادي وجود دارند كه تلاش مي‌كنند از وضعيت كنوني براي تبليغات سوءاستفاده كنند «تا خود را بهتر جلوه دهند».
در شرايطي كه كرملين اميدوار است رابطه پرتنش با ناتو را تسكين دهد و شايد حتي پل ارتباطي برقرار كند كه بتواند مقدمات لغو تحريم‌ها را فراهم كند اما در ناتو نگراني از اين مساله كه روسيه از بحران كرونا براي از بين بردن امنيت كشورهاي عضو اين پيمان سوءاستفاده كند، در حال افزايش است. رسانه‌هاي اروپايي، روسيه و چين را متهم مي‌كنند با تبليغات حكومتي از بحران كرونا به نفع خود استفاده كنند. كميسيون اتحاديه اروپا اخيرا انتقاد كرده بود كه بسياري از اطلاع‌رساني‌هاي غلط درباره كرونا از روسيه سرچشمه مي‌گيرد و با كرملين در ارتباط هستند.
دبير كل ناتو نگراني خود را در ارتباط با تحركات روسيه پنهان نكرد و از يك مانور جديد روسيه در غرب منطقه نظامي و حركت كشتي‌هاي جنگي روسيه در درياي شمال نام برد. او مدعي شد پيمان شاهد «فعاليت‌هاي نظامي مهم» در نزديكي مرزهاي خود است. ما بايد كماكان در خشكي، دريا و در هوا حضور داشته باشيم. با وجود اينكه روسيه به توقف فعاليت‌هاي نظامي فراخوان داده، ما شاهديم كه فعاليت‌هاي اين كشور در سطح معمول باقي مانده است.» مانوري كه استولتنبرگ به آن اشاره كرد، از سوي پوتين، براي 25 تا 28 ماه مارس در نظر گرفته شده بود، تا طبق آنچه رسما اعلام شد، از تلاش‌هاي مدني در بحران كرونا حمايت شود. اين مانور شامل 80 هزار سرباز شد كه بين آنها واحدهاي مسلح هسته‌اي نيز وجود داشتند.
شواهد نشان مي‌دهد ناتو به خاطر يك پيشامد در درياي شمال نيز نگران است. اخيرا هفت كشتي جنگي روسيه كه معمولا در مسير خود از پايگاه دريايي مورمانسك به درياي مديترانه، بدون توقف از كانال مانش عبور مي‌كنند، چندين روز آنجا توقف كردند. كشتي‌هاي روسي، قبل از آنكه به حركت خود ادامه دهند، توسط 9 كشتي جنگي بريتانيايي زير نظر گرفته شدند. استولتنبرگ همچنين به اين مساله اشاره كرد كه ماه مارس از ادامه پرواز چندين هواپيماي استراتژيك نيروي هوايي روسيه بر فراز آتلانتيك جلوگيري شده است. گرچه اين هواپيماها در حوزه هوايي بين‌المللي پرواز مي‌كردند اما بدون ارسال سيگنال. پس از آن، جت‌هاي جنگنده فرانسه و اسپانيا دو هواپيما براي شناسايي موقعيت در دريا را اسكورت كردند. دو هواپيما از همان نوع نيز مقابل ساحل آلاسكا توسط جت‌هاي جنگنده امريكايي همراهي شده‌اند. هواپيماهاي نظامي روسيه بدون ارسال سيگنال، تقريبا هر روز بر فراز درياي شرق (درياي بالتيك) ديده و همراهي مي‌شوند. از نظر ناتو، روسيه به اين شكل تلاش مي‌كند، آمادگي عملياتي اين پيمان را آزمايش كند.
نگراني‌ها حتي به بريتون گوردون فرمانده اسبق ناتو رسيده است. به باور او حساسيت پايگاه‌هاي نظامي ناتو در ايتاليا و جذابيت اخبار آن براي طرف روس، جمع‌آوري اخبار در خصوص فعاليت‌هاي بيوشيمي، بيولوژيك، راديواكتيو و امور هسته‌اي مي‌تواند از جمله اهداف جاسوسان روسي باشد، البته نيروي‌هاي امنيتي ايتاليا از قابليت خوبي براي مقابله با آن برخوردارند و لازم است حساسيت خود را در بحران كرونا در اين خصوص حفظ كنند.