تهران دوباره شلوغ شد
فعلا خبري از رفتن «كرونا» نيست
گروه اجتماعي
پيش‌بيني معاون كل وزارت بهداشت درباره ماندگاري ويروس كرونا در كشور تا پاييز، تمام معادلات خوش‌بينانه درباره رخت بر بستن كوويد 19 در آينده نزديك را بر هم زد. ايرج حريرچي ديروز و همزمان با آغاز طرح فاصله‌گذاري هوشمند و بازگشايي برخي مراكز كسب و مجاز بودن فعاليت بيش از 371 هزار كاسب و فعال اقتصادي و به تبع آن، افزايش ترددها در سطح شهرها اعلام كرد:«با تدابير انديشيده شده، ما تا پاييز با اين بيماري درگير خواهيم بود. البته استان تهران مي‌تواند پاشنه آشيل كنترل ويروس باشد چون ترددهاي روزانه چند ميليون نفري و تراكم زياد جمعيت در سطح شهر تهران و شهرستان‌هاي استان تهران، نگران‌كننده است و مي‌تواند عامل انتقال شديد ويروس كرونا باشد آن هم درحالي كه در اكثر استان‌هاي كشور، منحني ابتلا و مرگ، نزولي شده است. پيش‌بيني‌ها اين بود كه اواخر فروردين و اوايل ارديبهشت، شيوع بيماري رو به كاهش باشد اما اين اتفاق وابسته به مسائل مختلف و از جمله رفتارهاي مردم و تغييرات آب و هوايي است علاوه بر آنكه تا ۱۸ ماه پس از آغاز شيوع بيماري هيچ افق روشني براي تهيه دارو و واكسن پيشگيرانه وجود ندارد و بهترين داروهاي موجود هم تاثير 5۰ درصدي در بهبودي خواهد داشت و در نهايت مي‌تواند فقط يك روز از طول مدت بستري را كاهش دهد.»
تهران؛ بمب ساعتي شيوع كوويد 19
يكي از دلايل مهم ماندگاري ويروس كرونا در كشور و در شهرهايي همچون تهران را بايد در رفتار اجتماعي مردم جست‌وجو كرد. تهراني‌ها ظرف 50 روز گذشته- غير از روز سيزده‌به‌در كه آن هم به دليل ترس از جريمه و برخورد قضايي، لطف كردند و از خانه‌هاي‌شان بيرون نيامدند- در مواجهه با خواهش و التماس مسوولان حوزه سلامت نسبت به حذف و توقف ترددهاي غيرضروري در محيط عمومي چنان رفتار كرده‌اند كه حالا، نمايه شهر تهران از بابت شيوع انفجاري ابتلا به كوويد 19 يك بمب ساعتي است كه از روزهاي پاياني پارسال ثانيه‌شمار آن فعال شده. ديروز رييس سازمان مديريت بحران شهرداري تهران هشدار داد كه تا 10 روز آينده بايد منتظر موج جديدي از بيماري در پايتخت باشيم. اگر علت ترافيك اتوبان‌هاي تهران در روز شنبه 16 فروردين ماه براي كارشناسان حوزه سلامت نامعلوم بود، ازدحام ديروز عابران پياده و خودروها در گذرگاه‌هاي پايتخت دليلي نداشت جز پايان طرح فاصله‌گذاري اجتماعي و آغاز اجراي فاصله‌گذاري هوشمند و توهم شهروندان درباره پايان اعتبار توصيه‌هاي بهداشتي و از جمله خودداري از حضور غيرضروري در اماكن عمومي كه مشاهدات «اعتماد» از خيابان‌ها و اتوبان‌هاي شهر نشان داد كه ساكنان تهران اين بار هم در اين آزمون، رفوزه شدند. ديروز مديران شهري از اجبار به تداوم فعاليت ناوگان حمل و نقل عمومي گفتند اما اين نگراني را پنهان نمي‌كردند كه ازدحام جمعيتي كه بدون توجه به توصيه‌هاي بهداشتي و رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي در محيط‌هايي همچون واگن‌هاي مترو يا اتوبوس‌ها، تردد آزادانه و بي‌خيال دارند، حتما افزايش ابتلا را در پي خواهد داشت. ديروز و به دنبال انتشار تصاويري از شلوغي واگن‌هاي مترو و ايستگاه‌هاي اتوبوس با ازدحام شهرونداني كه بدون رعايت توصيه‌هاي بهداشتي و پيشگيرانه، انگار روزي از ايام عادي را شروع كرده بودند، رييس مركز ارتباطات شهرداري تهران در صفحه توييتر خود ناچار به اين اعتراف شد كه:«وقتي بالاترين مرجع تصميم‌گيري در مبارزه با كرونا مي‌گويد دو سوم كاركنان، فعاليت خود را شروع كنند، ناوگان حمل و نقل عمومي و تنظيمات ترافيكي، اجبارا به چرخه بازمي‌گردند. افزايش ظرفيت مترو و اتوبوس هم، در حد چند درصد ممكن است اما يقينا پاسخگو نيست و شهرداري تهران چاره‌اي جز ارايه خدمت ندارد.»
مديرعامل شركت بهره‌برداري متروي تهران و حومه هم با ابراز نگراني از تراكم مسافراني كه بدون استفاده از ماسك و دستكش، به محل پرخطري همچون ايستگاه مترو آمده‌اند، خبر داد كه در اولين روز از اجراي طرح فاصله‌گذاري هوشمند، ايستگاه‌هاي تقاطعي با ازدحام مسافر مواجه بوده و به دليل افزايش تعداد مسافران، ناچار شده‌اند سرفاصله قطارها را كاهش دهند تا پاسخگوي ازدحام جمعيت باشند.
مسوولان شهري در حالي با تراكم جمعيت متقاضي استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومي مواجهند كه ديروز حريرچي هشدار داد استفاده از حمل و نقل عمومي، سهم ۲۶.۵ درصدي در انتقال ويروس كرونا در ايران دارد چراكه با وجود ضد عفوني مستمر ايستگاه‌هاي مترو و اتوبوس و واگن‌ها و اتوبوس‌هاي درون شهري و حتي اجراي فاصله‌گذاري براي استفاده از صندلي‌هاي مترو يا اتوبوس، با ورود اولين مسافر-چه ناقل ويروس كرونا باشد يا نباشد- مصونيت ايجاد شده بر اثر گندزدايي، نقض شده و آن اتوبوس و واگن مترو و ايستگاه مترو و اتوبوس، دوباره به يك محل پرخطر تبديل مي‌شود.
تا 30 خرداد يك مهمان نحس داريم
كميته اپيدميولوژي كوويد 19 در تخمين دوره‌اي درباره ماندگاري ويروس كرونا 5 فرضيه بر مبناي ميزان مداخلات دولت براي كنترل شيوع ويروس مطرح كرده كه انقضاي تمام فرضيات 30 خرداد سال جاري است. به استناد اين تخمين‌ها، قطعا نمي‌توان انتظار پايان اپيدمي كوويد 19 زودتر از آغاز تابستان را داشت و اين كميته هم حتي براي دومين فصل سال، از صفر شدن موارد ابتلا نمي‌گويد، بلكه پيش‌بيني مي‌كند كه در صورت مداخله حداكثري دولت در كنترل انتقال ويروس، آمار ابتلا به كمترين رقم برسد. فرضيه شماره 1 كه ميزان مداخله دولت در كنترل انتقال ويروس را صفر ارزيابي كرده، از شناسايي 65 هزار بيمار نيازمند بستري در روز 30 خرداد مي‌گويد. فرضيه 2، رعايت 10 درصدي توصيه‌هاي بهداشتي توسط جمعيت عمومي را باعث كاهش موارد نيازمند بستري به 12 هزار نفر مي‌داند. در فرضيه 3 و به دنبال مداخله اندك دولت براي كنترل انتقال ويروس، تعداد موارد نيازمند بستري در روز 30 خرداد به 3500 نفر كاهش پيدا كرده و فرضيه 4 مي‌گويد كه با مداخله در سطح متوسط كه شامل مديريت اجتماعات، تعطيلي مراسم جمعي و تعطيلي تمامي مراكز در معرض ازدحام جمعيت است، تعداد بيماران نيازمند بستري در روز 30 خرداد به 1200 نفر مي‌رسد. فرضيه 5 كه وضعيت كنوني مداخلات دولت در كنترل انتقال ويروس تلقي شده و محدوديت در عبور و مرور و مسافرت‌هاي درون و برون شهري و كنترل مبادي ورودي و خروجي شهرها و رديابي و شناسايي وضعيت ناقلان ويروس را شامل مي‌شود، نتيجه نهايي از تعداد بيماران مبتلا به كوويد 19 و نيازمند بستري را در روز 30 خرداد 450 نفر تخمين مي‌زند.
تا تحقق پيش‌بيني اين كميته، حدود 70 روز باقي مانده و قطعا رسيدن به نتايج و تخمين‌ها، منوط به رفتار جامعه عمومي در روزهاي آينده است كه البته اين رفتارها، امروز چندان براي مسوولان حوزه سلامت، دلگرم‌كننده و اميدبخش نيست. دو روز قبل، سخنگوي وزارت بهداشت هشدار داد:«ظرف ۲۴ ساعته(پنجشنبه 21فروردين) باز هم شاهد افزايش موارد جديد ابتلا در استان‌هاي تهران، خراسان رضوي، فارس، آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي بوده‌ايم».
در اولين روز از اجراي طرح فاصله‌گذاري هوشمند، فرمانده ستاد مقابله با كرونا در كلان‌شهر تهران هم، هشدار داد كه در روزهاي آينده، حتي با وجود افزايش دماي هوا، بايد در انتظار آمارهاي بسيار نگران‌كننده از روند افزايش ابتلا در پايتخت سياسي كشور باشيم و از احتمال تصميم متفاوت دولت در مورد تهران گفت.
فراموش نكنيم كه رعايت نكردن توصيه‌ها درباره حذف ترددهاي غيرضروري و ابتلا بر اثر ناديده گرفتن اين توصيه‌ها، دو نتيجه مشخص دارد؛ به دنبال افزايش بار بستري مبتلايان در مراكز درماني، تيم درمان كه ظرف دو ماه گذشته، فرساينده‌ترين ساعات زندگي خود را تجربه كرده، همچنان از شر حملات اين ويروس خلاصي نخواهد داشت و ناچار است روزها و ساعات آينده را باز هم در خدمت «كرونا» باشد. اين نتيجه؛ تداوم فرسايش پرستاران و پزشكان- فرقي نمي‌كند، چه آنها كه موظف هستند و چه آنها كه داوطلبانه براي كمك به همكاران‌شان رفته‌اند- تناقض فاحشي با شعارهاي مردمي دارد كه در اين روزها، در خيابان‌ها و گذرها، رو به دوربين تلويزيون، ژست مهربان بودن و قدردان بودن مي‌گيرند و خطاب به همان پزشك و پرستاري كه از سر خستگي و به ته رسيدن تمام ذخاير انرژي كه در سلول‌هاي بدنش داشته، به مردم التماس كرده كه در خانه بمانند و با حضور غيرضروري در اماكن عمومي، به تنفس دوباره اين ويروس بها و نيرو ندهند، پيام سپاس و تشكر مي‌فرستند و وقتي گزارشگر تلويزيون مي‌پرسد:«شما كه ممنون زحمات تيم درمان هستين چرا تو خونه نموندين»، لبخندي مي‌زنند و مي‌گويند:«كار ضروري پيش اومد...»
نتيجه دوم كه بسيار جالب است، تحميل بار گزاف هزينه درمان بر دوش دولت است چراكه بنا براعلام وزارت بهداشت، مبتلايان كوويد 19 در صورتي كه در بيمارستان‌هاي آموزشي- دولتي بستري شوند، طبق تاكيدات طرح تحول سلامت فقط موظف به پرداخت 10 درصد فرانشيز هستند و باقي هزينه درمان، بايد از منابع بيمه‌هاي پايه تامين شود علاوه بر آنكه بنا به دستور اخير وزير بهداشت به روساي دانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي علوم پزشكي سراسر كشور، هزينه درمان آن تعداد از مبتلايان كوويد 19 كه فاقد پوشش بيمه يا بي‌بضاعت هستند، از محل منابع طرح تحول نظام سلامت محاسبه خواهد شد. حالا هر دو نتيجه به معني خالي‌تر شدن جيب دولت است آن هم در سالي كه سخنگوي دولت، نويد رشد منفي براي اقتصاد كشور مي‌دهد و از خطر بيكاري گسترده، رشد آمار فقرا بر اثر شيوع كوويد 19 و آسيب‌هاي جدي براي نظام توليد و خدمات مي‌گويد. با اين حرف‌ها، حالا شماييد و تصميم اينكه ترددهاي غيرضروري خود را بگذاريد براي وقتي ديگر يا فردا صبح، اولين نفري باشيد كه گندزدايي ايستگاه مترو و اتوبوس را نقض مي‌كنيد.