آيا يمن بعد از پنج سال رنگ صلح را مي‌بيند؟
فرصتي براي عقب‌نشيني آبرومندانه
شهاب شهسواري
عربستان سعودي مدعي شده است كه حملات خود را در يمن، بعد از پنج سال جنگ براي كنترل قدرت در اين همسايه جنوبي، به مدت كوتاهي يكجانبه متوقف مي‌كند، هر چند با گذشت يك هفته از اين ادعا منابع يمني از ادامه حملات عربستان سعودي عليه مواضع خودشان خبر مي‌دهند. ادعاي آتش‌بس يكجانبه در يمن در حالي مطرح مي‌شود كه بعد از پنج سال جنگ عربستان عليه اين كشور، فقيرترين كشور عربي همزمان با جنگ با همه‌گيري وبا، قحطي و محاصره اقتصادي، ويروس عالم‌گير كرونا و جنگ داخلي ميان گروه‌هاي رقيب، تروريسم و به تازگي سيلاب‌هايي كه صنعا پايتخت را درنورديدند، دست و پنجه نرم مي‌كند. در حالي كه سازمان ملل متحد براي چندمين بار نسبت به برقراري يك آتش‌بس فراگير و آغاز گفت‌وگوهاي سياسي ابراز خوش‌بيني كرده است، حملات عربستان سعودي عليه يمن، به‌رغم آتش‌بس ادعايي همچنان ادامه دارد و انصارالله يمن هم هنوز حاضر به پذيرش اين آتش‌بس نشده است. با اين حال تحليلگران معتقدند كه عربستان سعودي قصد دارد با بهانه كرونا، به شكل آبرومندانه‌اي بدون اعلام شكست، جنگش عليه يمن را خاتمه دهد. هفته پيش بود كه دولت عربستان سعودي ادعا كرد به درخواست نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل متحد در امور يمن، مارتين گريفيتس براي كمك به مبارزه با بيماري كوويد۱۹ آتش‌بس دوهفته‌اي به صورت يكجانبه اجرا مي‌كند. هر چند يمني‌ها در تمام مدتي كه عربستان سعودي ادعاي برقراري آتش‌بس يكجانبه را مطرح كرده از حملات مكرر و شديد عربستان سعودي به يمن خبر داده‌اند و تاكيد كرده‌اند از آنجايي كه ادعاي عربستان مبني بر آتش‌بس «دروغين» است، حاضر به رعايت آن نيستند.روز چهارشنبه سخنگوي نيروهاي مسلح يمن اعلام كرد كه جنگنده‌هاي ائتلاف سعودي ظرف ۲۴ ساعت در ۲۶ نوبت مناطق مختلف يمن را بمباران كردند. سرتيپ «يحيي سريع» سخنگوي نيروهاي مسلح يمن اعلام كرد: «عربستان امروز شهر خب و الشعف در استان الجوف را ۱۵ بار، شهر صرواح را 8 مرتبه و منطقه مجازه در شهر باقم در استان صعده را در 3 نوبت بمباران كرد.» به گزارش خبرگزاري فارس، محمد عبدالسلام، رييس هيات مذاكره‌كننده يمن هم سه‌شنبه شب تاكيد كرد كه يمني‌ها زير بار گفت‌وگو در سايه تداوم حملات و محاصره عليه كشورشان نمي‌روند. به گزارش شبكه المسيره، «محمد عبدالسلام» گفت: « اولويت ملت ما توقف حملات و رفع محاصره يمن است تا زمينه انجام گفت‌وگو در شرايط ايمن و آرام فراهم شود و هيچ راهي براي بحث و گفت‌وگو قبل از توقف حملات و رفع محاصره وجود ندارد.» وي تاكيد كرد: «تجربه‌هاي گذشته گواه شكست هر گفت‌وگو در سايه محاصره و آتش است و ملت ما هرگز نمي‌پذيرد موضوعي كه شكست آن چندين بار و با هر معياري ثابت شده است، تكرار شود.»
فرار به بهانه كرونا
رياض در پي درخواست‌هاي مكرر فرستاده ويژه سازمان ملل متحد در امور يمن، براي جلوگيري از شيوع گسترده ويروس كرونا در كشور جنگ‌‌زده و فقير يمن اعلام كرده بود كه با اهداف بشردوستانه و در راستاي جلوگيري از وقوع يك فاجعه در يمن از حملات خود دست مي‌كشد. اما بسياري از تحليلگران معتقدند كه بهانه شيوع ويروس كرونا، راه‌حلي براي فرار رياض از جنگ بي‌نتيجه و پرهزينه يمن است. به نوشته خبرگزاري رويترز، دولت عربستان سعودي در طول هفته گذشته تماس‌هايي با مقام‌هاي دولت نجات ملي يمن و گروه انصارالله برقرار كرده است تا به شكلي آبرومندانه بعد از پنج سال جنگ در يمن را در سايه شيوع بيماري كرونا و به بهانه اين بيماري به پايان برساند. عماد حرب، پژوهشگر انديشكده مركز عرب در واشنگتن امريكا در الجزيره مي‌نويسد: «عربستان سعودي و متحدانش تاكنون دريافته‌اند كه هيچ راهي براي پيروزي نظامي در جنگ يمن وجود ندارد و شيوع ويروس كرونا پوشش خوبي در اختيار آنها قرار داده است تا به اين بهانه دامن خود را از آتش اين جنگ پرهزينه بيرون بكشند.»
خوش‌بيني سازمان ملل متحد
به گزارش ايسنا، فرحان حق، معاون سخنگوي دبيركل سازمان ملل طي يك ويديو كنفرانس مطبوعاتي با خبرنگاران گفت: ما درباره پيشنهادهايي كه مارتين گريفيتس، فرستاده سازمان ملل به يمن در روز جمعه ارايه كرد، شاخص‌هاي مثبتي داريم. وي افزود: گريفيث اكنون با دولت مستعفي و انصارالله براي رايزني پيرامون اين پيشنهادات در تماس است. اين مقام سازمان ملل از ارايه توضيحات بيشتر در مورد شاخص‌هاي مثبتي كه از سوي دو طرف درگيري در يمن حاصل مي‌شود، خودداري ورزيد. گريفيتس روز جمعه پيشنهادهاي سازمان ملل براي حل بحران يمن را به طرفين درگيري ارسال كرد. او با انتشار بيانيه‌اي در توييترگفت: «پيشنهادهاي به‌روز شده براي توافق بر سر آتش‌بس در سراسر يمن» را ارايه كرده است. وي عنوان داشت پيشنهادهاي ارايه شده «متعادل و منعكس كننده منافع اساسي طرفين تا حد ممكن» است. اين پيشنهادها شامل از سرگيري فوري روند سياسي و اقدامات اقتصادي و بشردوستانه براي كاهش رنج يمني‌ها، اعتمادسازي ميان طرفين و حمايت از تدابير مقابله با كرونا است.