شورشيان جدايي‌طلب
تحت حمايت ابوظبي در عدن
اعلام خودمختاري كردند
ازسرگيري جنگ
در « جنگ يمن»
شهاب شهسواري
بعد از چندين دور مذاكره و ادعاي آتش‌بس ميان شورشيان جدايي‌طلب يمن جنوبي و دولت مستعفي تحت حمايت عربستان سعودي، در جنوب يمن، صبح روز يكشنبه گروه موسوم به «شوراي انتقالي جنوب» با اعلام تشكيل دولت خودمختار در اين منطقه، كنترل عدن، پايتخت موقت دولت تحت حمايت عربستان سعودي را تحت كنترل خود در آورد. كميته انتقالي جنوب با انتشار بيانيه‌اي روز يكشنبه اعلام كرد كه وضعيت اضطراري در تمام مناطق جنوبي يمن اعلام مي‌كند. در اين بيانيه دولت تحت حمايت عربستان سعودي به سوءمديريت و فساد متهم شده‌است. به گفته الخدر سليمان، سخنگوي كميته انتقالي جنوب مستقر در ايالات متحده امريكا، به الجزيره گفته‌است كه به دليل ناتواني دولت تحت حمايت سعودي از ارايه حداقل خدمات عمومي، اين گروه مجبور شده‌است براي مديريت وضعيت كنترل امور را در دست بگيرد. اين مقام جدايي‌طلبان جنوب يمن به الجزيره مي‌گويد: «اين يك رويداد ناگهاني و يكباره نيست، بلكه نتيجه انباشت نارضايتي‌ها از سوءمديريت و حكمراني بد است. منطقه جنوب يمن دست كم چهار سال است كه از حوثي‌ها خالي است، اما هنوز دولت نتوانسته‌است وضعيت آن را سر و سامان دهد و به لحاظ بشردوستانه وضعيت در اين منطقه بسيار بد است. ميزان دسترسي به خدمات عمومي در اين نقطه از يمن به حداقل ممكن رسيده‌است.»
اين چندمين بار در پنج سال گذشته و از زمان آغاز جنگ عربستان و متحدانش عليه يمن است كه دولت مستعفي تحت حمايت عربستان سعودي و شورشيان جدايي‌طلب جنوب با يكديگر درگير مي‌شوند. دولت تحت حمايت عربستان سعودي بعد از فرار عبدالربه منصور هادي، رييس‌جمهور مستعفي يمن از صنعا، پايتخت خود را به صورت موقت به بندر جنوبي عدن منتقل كرد، جايي كه در دوران جنگ سرد پايتخت دولت يمن جنوبي بود. اما شورشيان مسلح در اين منطقه كه از حمايت دولت امارات متحده عربي برخوردار هستند، خواستار استقلال مجدد يمن جنوبي و جدايي آن از بقيه خاك يمن هستند. اين شورشيان كه در ظاهر با دولت عربستان سعودي و دولت مستعفي يمن در جنگ با حوثي‌ها متحد هستند، اكنون براي چندمين بار جدايي خود را از اين ائتلاف اعلام كرده‌اند. سال گذشته درگيري‌هاي گسترده ميان نيروهاي كميته انتقالي جنوب با دولت مستعفي، با دخالت مقام‌هاي سعودي و امارات متوقف شده‌بود و با امضاي توافقنامه تقسيم قدرت در رياض از مهرماه سال گذشته تا كنون آتش‌بس نسبي ميان طرفين برقرار بود. اما بعد از بلاياي طبيعي اخير در يمن، از جمله جاري شدن سيلاب‌هاي بزرگ در عدن و ديگر نقاط اين كشور، در كنار شيوع جهاني بيماري كوويد۱۹ و ناتواني حكومت در مديريت بحران، گروه‌هاي جنوبي ترجيح داده‌اند توافق پيشين را كنار بگذارند و راسا كنترل امور را در اختيار بگيرند. محمد الحضرمي، وزير خارجه دولت عبدالربه منصور هادي، بيانيه كميته انتقالي جنوب را ازسرگيري شورش مسلحانه توصيف كرده‌است. به نوشته الجزيره، اين مقام دولت مستعفي يمن با انتشار بيانيه‌اي تاكيد كرده‌است: «بيانيه گروه موسوم به شوراي انتقالي جنوب در مورد هدفش براي تشكيل يك دولت جديد در جنوب يمن، از سرگيري شورش مسلحانه محسوب مي‌شود. اين بيانيه به معناي خروج كامل اين گروه از توافق رياض تلقي خواهد شد.»
تابستان سال گذشته در درگيري‌هايي كه رسانه‌ها از آن با عنوان «جنگ در جنگ» ياد مي‌كردند، گروه كميته انتقالي جنوب موفق شد كنترل كامل بر عدن را در اختيار بگيرد. اين اقدام نيروهاي تحت حمايت امارات متحده عربي بعد از آن رخ داد كه ابوظبي نيروهاي نظامي خود را از يمن خارج و اعلام كرد كه ديگر مستقيما در جنگ يمن مشاركت نخواهد داشت. بسياري از تحليل‌گران درگيري‌هاي تابستان گذشته را نشانه شكاف عميق ميان عربستان سعودي و امارات متحده عربي در مورد آينده يمن توصيف كردند. از سرگيري درگيري‌ها ميان گروه‌هاي تحت حمايت دو كشور متجاوز به يمن، از احياي اين شكاف‌ها خبر مي‌دهد.
درگيري‌هاي ميان شوراي انتقالي جنوب و دولت عبدالربه منصور هادي، سه سال پيش زماني آغاز شد كه هادي عيدروس زبيدي، فرماندار عدن را به اتهام عدم وفاداري به حكومتش از كار بركنار كرد. اين اقدام دولت هادي با نارضايتي شديد در ميان قبايل جنوب يمن مواجه شد كه دولت او را به عنوان مهمان مي‌شناختند. گروه‌هاي مسلح وابسته به قبايل جنوب كه از گذشته سوداي بازپس‌گيري استقلال گذشته اين منطقه بين سال‌هاي ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۰ را در سر داشتند، با حمايت‌هاي دولت امارات متحده عربي، گروهي با عنوان كميته انتقالي جنوب راه‌اندازي كردند كه عيدروس زبيدي، به عنوان سرپرست و رييس شوراي مركزي آن فعاليت مي‌كرد.
برآورد مي‌شود كه گروه‌هاي مسلح وابسته به كميته انتقالي جنوب، بيش از ۹۰ هزار نيرو داشته‌باشند. در عين حال گروه‌هاي مسلح رقيب زيادي در جنوب يمن وجود دارند. به نوشته الجزيره بسياري از گروه‌هاي كوچك‌تر جنوبي، چندان به ادعاي تشكيل دولت مستقل يمن جنوبي و جدايي‌طلبي گروه كميته انتقالي جنوب اعتماد ندارند و به وابستگي اين گروه به امارات متحده عربي مشكوك هستند. به گزارش فارس، از ميان هشت استان جنوب يمن، چهار استان مخالفت خود با اعلام خودمختاري شوراي انتقالي جنوب را اعلام كردند. اداره محلي استان أبين با تأكيد بر مخالفت با اعلاميه شوراي انتقالي جنوب يمن، آن را كودتا عليه توافقنامه رياض و مشروعيت قانون اساسي دانست. در اين بيانيه آمده است كه «اداره محلي استان أبين اعلاميه شوراي انتقالي جنوب را رد و تأكيد مي‌كند كه صدور چنين اعلاميه‌هايي از سوي هيچ طرفي جايز نيست و تنها رييس‌جمهور اختيار صدور چنين اعلاميه‌هايي را دارد».
«محمد علي الحوثي» رييس كميته عالي انقلاب يمن وعضو ارشد جنبش انصارالله يمن به اعلام حكومت خودگردان در جنوب يمن توسط عناصر شوراي انتقالي تحت تسلط امارات واكنش نشان داد. وي در توييتر خود خطاب به دولت مستعفي نوشت: چه كسي در اجراي توافق رياض سنگ‌اندازي مي‌كند؟ با تمرد و شورش خواندن (اين وضعيت) به سمت ضعيف‌ترين نرويد. يا اينكه (بخواهيد) عليه آن اعلام توفان جديدي (جنگ جديد) كنيد، اگر همانطور كه ادعا مي‌كنيد جنوب يمن را دوست داريد. اكنون توافق رياض را اجرايي كنيد تا گفته ما درباره آن درست از آب درنيايد. وي در پايان از عبارت «توافق توخالي» براي توافق رياض استفاده كرد و به نحوي آن را به سخره گرفت.