مشكلات هنر زنده
ايرج راد
اين روزها، يعني روزهاي قرنطينه در منزل هستم و فقط در مواقع ضروري است كه از خانه خارج ميشوم. گاهي وقتها هم به دليل جلساتي كه لازم است در آن حضور داشته باشم در آنها حضور پيدا ميكنم، اما باقي اوقات را خانه هستم، بيشتر مطالعه ميكنم، چيزهايي را كه فرصت نوشتنشان را نداشتم مينويسم، فيلم ميبينم، راجع به تئاتر مطالبي ميخوانم و كارهايي از اين دست.
مشكلاتي كه كرونا براي سينما و تئاتر پديد آورد در مجموع مشكلات عمدهاي است. ممكن است كه بعضي از مشكلات سينما به شكلي قابل حل باشد اما مسلما مسائل مبتلا به تئاتر در اين شرايط بسيار پيچيده است. ممكن است بتوان سالن را به نوعي از نظر نشستن تماشاگران با فاصلههاي استاندارد آماده كرد، اما در تئاتر از نظر خود صحنه و هنرمنداني كه روي صحنه كار ميكنند طبيعتا حفظ فاصله امكانپذير نيست، بنابراين تئاتر زماني ميتواند روي صحنه بيايد كه مشكلاتي از اين دست نداشته و تا حدودي چالش كرونا را حل كرده باشيم زيرا تئاتر هنري زنده است و بايد رو در روي تماشاگر اجرا شود.
كار تصويري و سينما تا حدي متفاوت است. تصوير، مشكلات صحنه را ندارد. براي جاي تماشاگران ميتوان ملاحظاتي درنظر گرفت. مشكلات ورود و خروج هم با ملاحظهاي قابل انجام است و از نظر فاصلهگذاري كمتر با چالش مواجهيم. سابق نيز نمونههايي داشتهايم كه در يك فضاي بسيار بزرگ و باز، پرده سينما گذاشته ميشد و مردم از درون ماشين با حفظ فاصله لازم فيلم را تماشا ميكردند. سابقا پخش صوتي چنين سينماهايي مشكلاتي داشت كه بايد بلندگويي در ماشينها ميگذاشتند اما امروز از طريق موج راديويي صداي تصويري كه پخش ميشود را مخاطبان ميتوانند بشنوند. نكتهاي كه امروز ميتوان به حال آن تاسف خورد درباره تئاترهاي ضبط شده تلويزيوني است. اگر در تمام اين سالها صداوسيما با وجود شبكههاي متعددي كه دارد هر كدام در هفته يك تئاتر پخش ميكردند هم اشتغالي براي هنرمندان تئاتر ايجاد ميشد و اين هنر ارزنده ميتوانست از طريق تلويزيون تاثيرات خودش را در جامعه بگذارد و هم امروز تلويزيون آرشيو بسيار ارزندهاي از اجراهاي تئاتري داشت. البته هنوز تلويزيون مجموعهاي از برخي تئاترها را دارد كه ميتواند آنها را پخش كند و خلأ فقدان سالنهاي نمايش را اندكي پر كند.