به سوي فيلترينگ؟!

«400 طلبه در نامه‌اي به سيدابراهيم رييسي، رييس قوه قضاييه جمهوري اسلامي خواستار برخورد با عاملان ولنگاري فضاي مجازي ازجمله محمدجواد آذري‌جهرمي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات و ابوالحسن فيروزآبادي، دبير شوراي عالي فضاي مجازي شدند.» اين خبري است كه صبح نهم ارديبهشت‌ ماه در شبكه‌هاي اجتماعي و رسانه‌هاي نزديك به اصولگرايان منتشر و با واكنش‌هاي بسياري مواجه شد. اين 400 طلبه ايراني كه در 65 شهر ايران زندگي كرده و عمدتا چهره‌هايي گمنام، دست‌كم به لحاظ رسانه‌اي، محسوب مي‌شوند در اين نامه كه حالا با استقبال آن شيخ بازمانده از راهيابي به پارلمان آينده و آن گزينه رياست مركز پژوهش‌هاي يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي مواجه شده با اشاره به اظهارات رهبري در زمينه فضاي مجازي «زمينه‌سازي نفوذ فرهنگي با ترويج اباحه‌گري و قبح‌شكني گناه، حمله به مقدسات ديني و ارزش‌هاي اسلامي- ايراني، ترويج سبك زندگي غربي، ترويج بي‌خدايي، مسيحيت، بهاييت و عرفان‌هاي كاذب» را از جمله گناهان شبكه‌هاي اجتماعي دانسته و از اين رو خواستار مسدودسازي اين شبكه‌ها شده‌اند. اين نامه اما اولين تلاش محافظه‌كاران در ايران براي مسدودسازي شبكه‌هاي اجتماعي نيست. حسن روحاني در قامت رييس‌جمهوري چه در جريان مناظره‌هاي انتخابات رياست‌جمهوري سال 96 و چه پيش از آن بارها و بارها از اين تلاش‌ها انتقاد و حتي وعده داد بود كه دست وزير جوان ارتباطاتش روي دكمه فيلترينگ نخواهد رفت. وعده‌اي كه البته چندي بعد با مسدودسازي تلگرام، پر مخاطب‌ترين شبكه اجتماعي ميان ايرانيان، با دستور يك بازپرس در قوه قضاييه كه حالا در زندان روزگار مي‌گذراند، نقض و به عاملي براي انتقاد از دولت تدبير و اميد تبديل شد. با اين حال نامه اخير و برخي اظهارات گوشه و كنار اصولگرايان در رابطه با شبكه‌هاي اجتماعي را مي‌توان تلاش جديد محافظه‌كاران در ايران براي مسدودسازي شبكه‌هاي اجتماعي دانست، تلاشي كه از قرار معلوم و با توجه به اتفاقات رخ داده در لايوهاي اينستاگرام در روزگار خانه‌نشيني ايرانيان به لطف ويروس كرونا دوباره شدت گرفته است.

حمله به چپ و راست

آنچه در نامه اين 400 طلبه گمنام جلب ‌توجه مي‌كند، انتقاد همزمان آنان از وزير ارتباطات و دبير شوراي عالي فضاي مجازي است. حال آنكه اگر قرار بر تقسيم‌بندي جريان‌هاي سياسي ايران به چپ و راست باشد و راست‌ها را مخالفان فعاليت آزادانه شبكه‌هاي اجتماعي تشكيل دهند و چپ‌ها را مخالفان فيلترينگ و مسدودسازي اين شبكه‌ها، آذري‌جهرمي احتمالا نزديك به چپ‌ها خواهد بود و فيروزآبادي در زمره فعالان سمت راست نمودار. به نظر مي‌رسد آنچه سبب شده اين طلاب هر دو اين افراد را با يك چوب برانند و درخواست محاكمه و بازداشت آنان را رسما به قاضي‌القضات جمهوري اسلامي تقديم كنند، عدم راه‌اندازي شبكه ملي اطلاعات است. از قرار معلوم اين افراد و ساير وابستگانشان، راه‌اندازي شبكه ملي اطلاعات را به معناي مسدودسازي شبكه‌هاي اجتماعي خارجي دانسته و خواستار استفاده مردم از پيام‌رسان‌هاي داخلي هستند. حال آنكه دولتي‌ها و متخصصان امر بارها و بارها تاكيد كرده‌اند كه شبكه ملي اطلاعات به معناي فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي نظير اينستاگرام نيست. از سوي ديگر تجربه مسدودسازي تلگرام در سال 97 و ايجاد فضاي انحصاري براي پيام‌رسان‌هاي داخلي از سروش گرفته تا ايتا و پرداخت مبالغي تحت عنوان وام به اين پيام‌رسان‌ها به خوبي نشان داد كه فيلترينگ نه تنها منجر به روي آوردن جامعه به پيام‌رسان‌هاي داخلي نمي‌شود بلكه بالعكس با رشد استفاده از فيلترشكن‌ها، مخاطرات جديدي را پيش روي خانواده‌ها قرار مي‌دهد. با اين حال نويسندگان اين نامه بدون توجه به اثرات سوء فيلتر تلگرام و رشد فيلترشكن‌ها و ايجاد بازار چند صد ميليوني براي آنان تاكيد كرده‌اند:«اين دو فرد مكررا به نفع سرويس‌هاي خارجي وقت‌كشي كرده و تعهدات خود را طي ۵ سال اخير نقض كرده و به دستورات و منويات رهبر انقلاب عمل نكرده‌اند. اسناد و مدارك تخلف‌هاي فراوان نامبردگان از قوانين كشور در‌اختيار است كه در صورت صلاحديد در اختيار حضرتعالي قرار خواهد گرفت.»

هشدار به سبك اصولگرايان

همان‌ طور كه گفته شد، اصولگرايان در بيشتر مواقع در قامت موافقان فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي ظاهر شده‌اند و از اين رو به نظر مي‌رسد با توجه به تغييرات ايجاد شده در ساختار قدرت جمهوري اسلامي به ويژه در پارلمان، اين تقابل‌ها بر سر بودن يا نبودن اينستاگرام در ماه‌هاي آتي شدت بيشتري بگيرد. تا اينجاي كار عليرضا زاكاني، اصلي‌ترين گزينه اعضاي جبهه پايداري براي رقابت با محمدباقر قاليباف بر سر كرسي رياست مجلس شوراي اسلامي كه از قرار معلوم در جريان نشست اخير گزينه‌هاي اصلي رياست پارلمان به ازاي كرسي مركز پژوهش‌ها از رقابت با قاليباف سر باز زده به نامه 400 طلبه براي بازداشت آذري‌جهرمي و فيروزآبادي واكنش نشان داده و در صفحه شخصي خود در شبكه اجتماعي توييتر نوشته است:«گروه‌هاي فرهنگي، مجمع طلاب و فضلا و بيش از 400 نفر از اساتيد حوزه از رييس قوه قضاييه برخورد با عاملان ولنگاري فضاي مجازي كشور را خواستار شدند. ضمن خدا قوت به عزيزان بايد گفت، مشكل ما مسوولاني است كه منافع ملي را فداي مصالح قبيلگي و استقلال و اساس كشور را قرباني قدرت‌طلبي خود كرده‌اند.» از سوي ديگر حميد رسايي كه با عدم حضور در ليست شوراي ائتلاف نيروهاي انقلاب در انتخابات اسفند ماه از راهيابي به پارلمان يازدهم بازماند در كانال تلگرامي خود در شبكه اجتماعي تلگرام كه حالا فيلتر است از عدم برخورد وزير ارتباطات با اينستاگرام و عدم فيلترينگ آن انتقاد كرد و با يادآوري بسته شدن پيج «اميرحسين مقصودلو» براي هميشه در اين شبكه اجتماعي، اين مهم را در راستاي «حفظ همراهي افكار عمومي» براي رسيدن به «مقاصد مدنظر صهيونيست‌ها» دانست و با طرح اين پرسش كه «زمان محاكمه» آذري‌جهرمي «فرانرسيده» است، نوشت:«وزير جوان دولت جمهوري اسلامي با اينكه ادعا مي‌كند به آرمان‌هاي اين نظام وفادار است، هيچ قدمي براي مقابله با اين هجمه طراحي شده كه تمام تلاشش تقويت ابزار دشمنان اين ملت و فرهنگ ايراني و اسلامي آن است، برنداشته است.» بدين‌ترتيب و با اتكا به سوابق كنش و واكنش ميان موافقان و مخالفان فعاليت آزادانه شبكه‌هاي اجتماعي در ايران به نظر مي‌رسد در سال ابتدايي آغاز به كار پارلمان يازدهم بايد انتظار تقابل‌هاي جدي ميان پاستور و بهارستان حداقل بر سر اين موضوع را داشت. تقابلي كه براي اينستاگرام و كاربرانش به منزله جنگي است كه صداي شيپورش از هم‌اكنون به گوش مي‌رسد.