نگاهي به وضعيت كرونايي اكران در امريكا
همه عليه سينمادارها
بهار سرلك
با ضربه مهلكي كه كوويد ۱۹ بر پيكر صنعت فيلم وارد كرد، اين صنعت دست‌كم بايد يكي دو سالي صورتش را با سيلي سرخ نگه دارد. جهان‌گيري ويروس كرونا؛ تعطيلي سالن‌هاي سينما، لغو يا به تعويق افتادن جشنواره‌ها و موكول شدن تاريخ اكران فيلم‌ها را به زماني نامعلوم در آينده رقم زده است. با تعطيلي سينماها گيشه جهاني ميلياردها دلار متضرر شد و سهام سينماداران شديدا افت كرد. تاريخ بسياري از بلاك‌باسترها يا فيلم‌هاي سودآور كمپاني‌هاي سراسر جهان كه قرار بود بين اسفند تا آبان روي پرده بروند به تعويق افتاد و توليد فيلم‌ها تا مدت نامعلومي متوقف اعلام شده است. هرچند در بحبوحه كرونا نتفليكس همچنان مي‌تازد و بيش از ۱۵ ميليون مشترك جديد به اين غول رسانه جاري ملحق شده‌اند. اما نتفلكيس هم نتوانست در چرخه توليد فيلم و سريال فعال باشد و ويروس كرونا لغو تمام توليدات اين كمپاني را در پي داشت.
كمپاني‌هاي فيلمسازي براي بيرون آمدن از اين وضعيت نابسامان سراغ رسانه‌هاي آنلاين رفتند و حتي برخي سازوكارهاي نتفليكس را پيش گرفتند. كمپاني والت ديزني فيلم انيميشن «منجمد۲» را كه قرار بود از ابتدا در شبكه پخش آنلاين ديزني پلاس نمايش داده شود، سه ماه زودتر از تاريخ اعلام‌شده در دسترس مشتركانش قرار داد. كمپاني يونيورسال فيلم‌هاي «مرد نامريي»، «شكار» و «اِما» را كه اواسط ماه مارس روي پرده بودند، همان موقع روي پلتفرم اينترنتي‌اش قرار داد. همچنين فيلم‌هاي ديگري از جمله «Onward»، «سونيك خارپشت»، «پرندگان شكاري» و «آرتميس فاول» همگي يا روي پلتفرم اينترنتي يا در سيستم اجاره آنلاين فيلم قرار گرفتند. انيميشن موزيكال «تور جهاني ترول‌ها» دهم آوريل مستقيما هم در پلتفرم اجاره آنلاين قرار گرفت - كه هزينه آن ۲۰ دلار براي ۴۸ ساعت اجاره است- و هم اكران محدودش در امريكا و سينما ماشين روي پرده رفت كه در مجموع طي ۱۸ روز ۱۰۰ ميليون دلار فروش داشت.
با اين اوصاف گمان مي‌رود كرونا راه و رسم پخش فيلم را هم عوض كند. اولين كمپاني‌اي كه اعلام كرد ديگر حاضر نيست اكران سينمايي ۹۰ روزه فيلم‌هايش را به صورت انحصاري به سينماها بدهد، يونيورسال بود. يونيورسال استوديويي قديمي است كه در پخش محصولاتش بيشتر به شيوه نتفليكس علاقه‌مند شده است. جف شل، مدير اجرايي ان‌بي‌سي يونيورسال، در بيانيه‌اي نوشت: «اميدوار و معتقديم زماني كه فيلم‌ها در سينماها روي پرده نمايش داده شوند، مردم به تماشاي آنها بروند. اما متوجه هستيم كه چنين امكاني براي مردم تمام نقاط دنيا روز به روز كمتر مي‌شود.»
سينمادارها كه پيش از اين براي اكران ۹۰ روزه انحصاري آثار سينمايي حريف نتفليكس نشدند و در نهايت مجبور شدند از نمايش محصولات اين كمپاني چشم‌پوشي كنند، به اقدام يونيورسال واكنش نشان دادند.
انجمن ملي سينماداران كه بي‌خبر از سودهاي رسانه‌هاي جاري و اجاره آنلاين فيلم نيستند و فكر بازگشايي سينماها براي‌شان رويايي شده است، در بيانيه‌اي نوشتند: «براي جلوگيري از خسارات جبران‌ناپذير استوديوها، بايد امكان روي پرده رفتن اين فيلم‌ها در سراسر جهان وجود داشته باشد. شايد بشود از اكران يكي، دو فيلمي كه در پلتفرم‌هاي اينترنتي نمايش داده شده‌اند، چشم‌پوشي كرد اما از مذاكراتي كه با پخش‌كننده‌ها داشته‌ايم، متوجه شديم زماني كه اوضاع به شرايط عادي بازگردد، تاريخ ديگري براي اكثر فيلم‌هايي كه اكران‌شان به تعويق افتاده در نظر گرفته شده است.»
اما اين حرف خيلي هم درست نيست. حذف كردن واسطه‌ها به سود استوديو‌هاست. در گزارشي كه نيويورك تايمز منتشر كرده است مي‌خوانيم ۸۰ درصد از درآمد اجاره آنلاين مستقيما به جيب استوديوها مي‌رود. طبيعتا استوديوها به خاطر نوع اكران فيلم‌ها در اين دو، سه ماه، از حفظ رابطه با سينمادارها و از درآمد گيشه چشم‌پوشي نمي‌كنند.
يونيورسال فيلم‌هايي را براي نمايش در پلتفرم اينترنتي‌اش انتخاب كرده است كه روي پرده عملكرد قابل‌توجهي نداشتند. طبق پيش‌بيني كارشناس‌هاي گيشه «تور جهاني ترول‌ها» در نخستين اكران آخر هفته‌اش بين ۱۷ تا ۲۵ ميليون دلار فروش مي‌كرد. هرچند اين رقم كمتر از فروش قسمت اول اين انيميشن در سال ۲۰۱۶ است اما هميشه فروش قسمت‌هاي دوم افت مي‌كند. اما يونيورسال اكران قسمت نهم «سريع و خشن» را كه مي‌تواند روي سودآوري‌اش حساب باز كند، يك سال به تعويق انداخته است تا تصميم براي روي پرده بردن يا نمايش آن در پلتفرم اينترنتي را عقب انداخته باشد. چراكه مي‌تواند در اين اوضاع فيلم‌هاي متوسطي را كه به ۹۰ روز اكران انحصاري در سينماها نياز ندارند، در پلتفرم اينترنتي نمايش بدهد. اجاره ۲۰ دلاري فيلم‌هاي «اِما» و «شكار» سودآورتر از نمايش آنها در سينماهاست. طبق گزارش‌هاي انجمن سينماداران، ميانگين بليت سينما در امريكا ۱۶ دلار است اما تماشاي فيلمي با ۲۰ دلار آن هم در كنار بقيه اعضاي خانواده، براي سينماروها به صرفه است اما به ضرر استوديوها تمام مي‌شود.