نگاهي به پيشنهادهاي مركز پژوهش‌هاي مجلس براي سال تحصيلي آينده دانشگاه‌ها:
از محاسبات روي كاغذ تا واقعيت
گروه اجتماعي
«بازگشايي دانشگاه‌ها، بايد تدريجي و با رعايت اولويت‌هايي مانند شرايط دانشجو (مقيم يا غيرمقيم، مقطع تحصيلي، رشته تحصيلي)، وضعيت اقليمي و شرايط كرونايي منطقه و شرايط دانشگاه و تأكيد ويژه بر كاهش تراكم كلاس و يحتمل خوابگاهي باشد.» گره‌افكني كرونا بر وضعيت آموزش دانشگاهي در سراسر دنيا سبب شده تا تقريبا به تعداد دانشگاه‌ها و سيستم‌هاي آموزش عالي، راهكار براي بازگشايي ارايه شود. مركز پژوهش‌هاي مجلس هم چندي پيش گزارش كارشناسي‌اش را در مورد ملاحظات سال تحصيلي 1400-1399 منتشر كرد. گزارشي كه اختياري كردن حضور دانشجويان در كلاس‌هاي درس و پذيرش دانشجويان جديدالورود از نيمسال دوم سال تحصيلي بعد بخشي از راهكارهاي آن هستند. «شروع نيمسال اول سال تحصيلي دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي از ابتداي شهريور باشد. اين موضوع به خصوص جهت اتمام زودهنگام ترم تحصيلي قبل از تشديد سرما و احتمال اوج‌گيري ويروس كرونا، موثر خواهد بود.»، «به منظور كاهش جابه‌جايي بين استاني و بين شهري دانشجويان، سازوكارها به گونه‌اي فراهم آورده شود تا كليه محدوديت‌هاي ميهمان شدن دانشجويان در تمام دانشگاه‌هاي دولتي و غيردولتي با هدف حضور دانشجو در دانشگاه محل سكونت يا اقامت رفع شود.» اين دو مورد از توصيه‌هاي مركز پژوهش‌هاي مجلس كه در بخش ملاحظات آموزشي و پژوهشي اين گزارش آمده است. در همين بخش است كه صحبت از انتخابي بودن حضور داشتن يا نداشتن در كلاس‌هاي فيزيكي درس براي دانشجويان مطرح شده و البته «امكان حذف ترم بدون احتساب سنوات براي كليه دانشجويان». اين پيشنهادها براي سال تحصيلي آينده البته در حالي است كه در همين ماه‌هاي درگيري با شيوع كرونا، دانشجويان همچنان ميان برخي از قوانين و مقررات مربوط به حذف ترم ، حذف واحد سردرگم مانده‌اند. وزارت علوم مرجع تصميمات عمده براي آموزش عالي است و در عين حال صحبت از استقلال دانشگاه‌ها هم در ميان است و هر دانشگاه براي برگزاري امتحانات و كلاس‌ها به صورت مستقل قرار است تصميم بگيرد و در اين ميان چشم همه به مصوبات شوراي ملي مقابله با كرونا است. دو هفته گذشته روزنامه اعتماد در گزارشي به اين وضعيت آشفته پرداخت و در همان گزارش بود كه يكي از فعالان دانشجويي دانشگاه صنعتي اميركبير گفت: «مهم‌ترين مشكل بلاتكليفي دانشجويان است و خود دانشگاه. هيچ‌كس نمي‌داند برنامه آموزشي قرار است چطور ادامه پيدا كند؛ دانشگاه مي‌گويد وزارت علوم بايد بگويد و حرف ما اين است كه بسياري از اين مسائلي كه وجود دارند را خود هيات امناي دانشگاه مي‌توانند پيگيري كنند.»
از آنجايي كه تاريخ برگزاري آزمون‌هاي سال 99 از تير تا شهريور اعلام شده است (مثلا دكترا در تير، كارشناسي ارشد در مرداد و آزمون فني و حرفه‌اي كارشناسي ناپيوسته در شهريور)، پيشنهاد مركز پژوهش‌هاي مجلس اين است كه دست‌كم پذيرش دانشجويان جديدالورود از نيمه دوم سال تحصيلي 400-99 صورت بگيرد تا تراكم دانشجويان در دانشگاه‌ها كمتر شود. از ديگر توصيه‌ها، برگزاري آزمون دستياري پزشكي از مناطق به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي هر استان است. اين تغييرات البته آن‌قدر گسترده و اساسي هستند كه هماهنگي‌هاي فوري وزارت علوم، وزارت بهداشت و تمامي دانشگاه‌ها را مي‌طلبند.
يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي حال حاضر در تمامي دانشگاه‌هاي دنيا، نحوه اسكان دانشجويان در خوابگاه‌ها است. در برخي دانشگاه‌هاي امريكا كه قرار است از پاييز كار خود را مجددا از سر گيرند توصيه شده كه تمركز اصلي بر روي تست‌هاي گسترده از دانشجويان باشد. پيشنهادات ديگري هم از جمله قرنطينه دانشجويان در ابتداي ورود به خوابگاه و پيش از برگشتن‌شان به شهر زادگاه خود مطرح شده تا خطر انتقال ويروس از خانه به خوابگاه و بالعكس كمتر شود. و البته با وجود تمامي راهكارهايي كه اعلام مي‌شود همچنان صحبت از اين است كه هيچ راهكار ساده‌اي براي بازگشايي دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها وجود ندارد.
مركز پژوهش‌ها در بخش «ملاحظات خدماتي، رفاهي و بهداشتي» اين گزارش اول از هر چيز در مورد تقويت ايده «دانشجو خانواده» گفته است، به اين معنا كه هر اتاق خوابگاه يك واحد خانواده در نظر گرفته شود و پيش‌بيني كرده كه به اين ترتيب احتمال نكات بهداشتي از سوي اعضاي اتاق قوت خواهد گرفت. فارغ از اينكه اين ايده چه قدر معنادار است و چگونه قرار است تغيير رفتاري به دنبال آورد، مساله اصلي تراكم بالاي دانشجويان در خوابگاه‌هاي دانشجويي است؛ مشكلي قديمي كه همواره سبب كاهش كيفيت زندگي در خوابگاه‌ها بوده است. با اين حال مركز پژوهش‌هاي مجلس پيشنهاد داده كه «تعداد اعضاي ساكن هر اتاق حداكثر 3 نفر باشد». همين يك پيشنهاد نشان مي‌دهد كه چه راه درازي تا رعايت استانداردهاي بهداشتي در خوابگاه‌ها باقي مانده است چرا كه اين ساختمان‌ها همواره مملو از دانشجويان هستند و اين پيشنهاد يعني چند برابر شدن ساختمان‌ها و فضاهاي خوابگاهي در كشور. سوال اينجا است كه چگونه اتفاقي كه در تمامي اين سال‌ها رخ نداده قرار است جزو تمهيدات سال آينده تحصيلي يعني تنها چند ماه ديگر باشد؟
«پيش از آغاز سال تحصيلي سامانه‌اي تدوين و طراحي شود تا كليه دانشجويان، كاركنان و اعضاي هيات علمي به مدت 14 روز متوالي تا شروع رسمي فعاليت حضوري دانشگاه‌ها، وضعيت سلامتي خود را در آن ثبت كنند و در پايان گواهي لازم را دريافت كنند. با آغاز سال تحصيلي استفاده از ماسك و دستكش براي همه اجباري شود. در تمامي دانشگاه‌ها، امكان توليد و عرضه آسان و ارزان اين اقلام بهداشتي فراهم شود.» اين پيشنهاد ديگر مركز پژوهش‌ها است كه به برنامه ساير سيستم‌هاي آموزش عالي دنيا براي پايش سلامت نزديك‌تر است. در عين حال اين گزارش همچنان تاكيد مي‌كند كه با موافقت بيشتر با ماندن دانشجويان در دانشگاه‌هاي شهر محل زندگي‌شان و موافقت با مهمان شدن آنها، مشكل تراكم جمعيت و البته خطرات مربوط به رفت‌وآمد بين شهري و انتقال كرونا تا حد قابل قبولي كاهش پيدا كند.