نفيسي و اين همه كار مهم
علي دهباشي
سعيد نفيسي متعلق به خانواده‌اي بود كه خانداني كهن بود. مرحوم پدرش دكتر علي‌اكبرخان نفيسي معروف به ناظم‌الاطبا كرماني پزشك خوشنامي بود. پزشكي شغل اجدادي نفيسي‌ها بود. خاندان آنها سابقه‌اي 500 ساله داشتند و به كتاب و فرهنگ علاقه‌مند بودند. مرحوم ناظم‌الاطبا يك فرهنگ فارسي دارد كه به فرهنگ نفيسي معروف است. او همچنين كتاب بزرگي به نام «پزشكي‌نامه» داشت. علاوه بر آن كتابي هم درباره علم تراپوتيك يا دارو‌شناسي و نيز مواد پزشكي در ٩٥٧ صفحه نوشته بود كه در زمان خودش كتاب مهمي بود و هنوز هم در زمينه دارو‌شناسي اهميت خاصي دارد. اما خود سعيد نفيسي از معدود استادان چند وجهي تاريخ دانشگاه تهران بود. او در حوزه تاريخ ادبيات ايران چندين كتاب نوشته است كه با گذشت اين همه سال هنوز از مراجع مهم محققان است. كتابي كه او درباره احوال و اشعار رودكي نوشت هنوز از كتاب‌هاي مورد ارجاع است. نفيسي در زمينه ادبيات كلاسيك بيش از 50 متن مهم نظم و نثر را تصحيح كرد و تقريراتي به آنها افزود. از قابوسنامه و بيهقي تا رساله سپهسالار و پندنامه انوشيروان و... . او علاوه بر متون كلاسيك ادب فارسي در زمينه ادبيات جهان هم شناخت بسيار خوبي داشت. تجربه‌هاي او از آثار كلاسيك و جديد ادبيات غرب گواه اين مدعاست و از آن ميان مي‌توان به «آرزوهاي برباد رفته» بالزاك، «عشق چگونه زايل شد و چند داستان ديگر» لئو تولستوي، «ايلياد» و «اوديسه» هومر، «پل و ويرژيني» دوسن پير و... اشاره كرد. نفيسي داستان‌نويسي را هم تجربه كرد و حاصل آن آثاري است چون «ستارگان سياه، ماه نخشب، نيمه راه بهشت و...».
او در كنار كارهايي كه در حوزه علايق مدرن داشت. شعر و داستان مي‌شناخت و آدمي چند وجهي بود. روزنامه‌نگار هم بود و مقاله و يادداشت و... مي‌نوشت. كتابي هم در مورد مسائل ادبي داشت.
خاطراتي كه از او در گفتار و نوشتار ديگران از جمله دكتر بهزادي باقي مانده، نشان مي‌دهد كه با او چگونه كار كرده. از جمله در مجلاتي مثل سپيد‌وسياه، آموزش و پرورش، پيام نو و... . نفيسي هم فرهنگ فرانسه به فارسي نوشت و كلي رويش كار كرد و هم فرهنگ فارسي به فرانسه. كساني كه روي فرهنگ فرانسه كار مي‌كردند، مثل مرحوم دكتر شايگان، مي‌گفتند هنوز هم نمي‌توانيم بگوييم كه به آن كتاب بي‌نياز هستيم. او كتاب‌ها و رساله‌هاي متعددي نوشته است و كارنامه بسيار درخشاني دارد كه در تاريخ فرهنگ اين سرزمين نامش را ماندگار خواهد كرد. يادش گرامي باد.