بازگشت خريداران به بازارهاي قاچاق

گروه اقتصادي

كمتر از 6 ماه پس از اعلام قيمت‌هاي جديد براي لوازم خانگي، سازمان حمايت مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان مجوز تازه‌اي را براي افزايش مجدد قيمت لوازم خانگي توليد داخل ارايه كرد. براساس اين مجوز تازه، ‌لوازم صوتي و تصويري تا 20درصد و ديگر لوازم خانگي تا سقف 25‌درصد اجازه افزايش قيمت نسبت به بهمن ماه سال گذشته را دارند. سازمان حمايت از ۲۰ خرداد يك هفته به واحدهاي توليدي فرصت داده كه قيمت‌هاي جديد را در سامانه ۱۲۴ درج كنند، در غير اين صورت مشمول عرضه خارج از شبكه مي‌شوند. افزايش ۵۰‌درصدي قيمت فولاد و كمبود عرضه اين كالا در سال جاري و بالا رفتن نرخ ارز در سه ماهه سال 99 دو دليل عمده‌اي است كه توليدكنندگان لوازم خانگي براي افزايش قيمت و كاهش عرضه به بازار مطرح مي‌كنند. 

از ابتداي امسال، بازار لوازم خانگي دستخوش تغييراتي شد؛ چنان‌كه علاوه بر گراني و نايابي برخي اقلام بحران كرونا و پساكرونا نيز به مشكلات معادله عرضه و تقاضاي لوازم خانگي در بازار اضافه كرده است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد قيمت لوازم خانگي نسبت به اوايل فروردين امسال شاهد افزايش ۳۰ تا ۶۰درصدي است و توليدكنندگان هم عرضه خود را به بازار كاهش داده‌اند. فروشندگان لوازم خانگي مي‌گويند: اكثر اجناس ما روي كاغذ است و شركت‌ها تاخير زيادي در تحويل كالاها به واحدهاي عرضه‌كننده دارند. مشاهدات ميداني از بازار لوازم خانگي نشان مي‌دهد يك اجاق گاز ايراني كه اسفند ماه 
۲ ميليون و ۳۰۰ هزار تومان بود، الان به 
۳ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان رسيده و يخچال 
۱۴ فوت از ۲ ميليون و ۴۰۰ تومان به ۳ ميليون و ۴۰۰ هزار تومان رسيده است. فروشنده‌ها هم در فروش كالاها اكراه دارند، چراكه به سختي مي‌توانند از شركت‌ها كالا تهيه و در مغازه‌هاي خود بگذارند.

هجوم به بانه
افزايش قيمت لوازم خانگي به اضافه مشكلات تهيه آن كه به دليل كاهش عرضه به بازار ايجاد شده، موجب هجوم خريداران به بازارهاي غيررسمي كه عمدتا در مرزهاي غربي و جنوبي ايران شكل گرفته شده است. فروشندگان لوازم خانگي در پايتخت (به عنوان مهم‌ترين و بزرگ‌ترين بازار لوازم خانگي در كشور) از فروش لوازم خانگي خودداري مي‌كنند، دليل آن هم مشخص است. فروشندگان مي‌گويند بازار به‌هم ريخته است و اگر همين الان كالاي خود را بفروشند مشخص نيست كالاي جديد را چه زماني و با چه نرخي مي‌توانند بخرند و جايگزين كنند. از طرف ديگر، فروشگاه‌هاي اينترنتي نيز عبارت «ناموجود» را مقابل بسياري از كالاهاي خانگي قرار داده‌اند تا طرف عرضه، ‌سردرگم‌تر از هميشه به دنبال يافتن محصول موردنظر خود در بازارهايي باشد كه جنس قاچاق و از طريق مرزهاي غيررسمي در آن به وفور پيدا مي‌شود. «بانه» شهري است كه از 15 سال پيش به عنوان دروازه ورود كالاي قاچاق خانگي مطرح شده و حالا جست‌وجوي عبارت «خريد ... از بانه» به يكي از ترندهاي اصلي گوگل تبديل شده است.  در هر صفحه جست‌وجوي گوگل، 10 سايت خريد از بانه به چشم مي‌خورد كه تعداد اين صفحات به 5 صفحه هم مي‌رسد، بنابراين مي‌توان با يك تخمين گفت كه حدود 50 سايت در حوزه خريد لوازم خانگي از بانه فعاليت مي‌كنند. اين سايت‌ها فيلتر نيستند و نماد و لوگوي «اعتماد الكترونيك» و «اتحاديه كسب و كارهاي اينترنتي» را دارند كه به عنوان عنصري رواني براي جلب اعتماد مشتري، كارايي دارد. در شيوه‌هاي فروش لوازم خانگي نيز، انواع روش‌هاي گارانتي و خدمات پس از فروش كالا در اين سايت‌ها گنجانده شده كه خريدار را مطمئن مي‌كند به جاي درستي آمده است. اما درنهايت، قيمت كالاهاي درج شده در اين وب‌سايت‌هاست كه فاصله عميقي با قيمت بازارهاي رسمي لوازم خانگي دارند. البته در مقابل هيچ كالايي نيز عبارت «ناموجود» درج نشده و حتي بسياري از كالاها براي ترغيب مشتري به خريد، ‌با تخفيف‌هاي ويژه‌اي نيز عرضه مي‌شوند. 

خريد از گناوه 
علاوه بر غرب كشور، مرزهاي آبي-خاكي جنوبي ايران نيز به دروازه ورود كالاي قاچاق تبديل شده‌اند. نزديك به 20 تا 30 وب‌سايت و كانال تلگرامي در فضاي مجازي وجود دارد كه به همان ترتيبي كه گفته شد، مشتريان را براي خريد «ارزان‌تر» كالاي خانگي تشويق مي‌كنند. در گناوه، ‌بندري نزديك به بوشهر، قيمت بهترين ماشين ظرفشويي با برند خارجي حدود 
11 ميليون تومان است. نزديك به 7 تا 
10 ميليون تومان ارزان‌تر از فروشگاه‌هاي اينترنتي و غيراينترنتي در تهران. ارقامي كه هر كسي را براي خريد وسوسه مي‌كند. در جزيره قشم و منطقه درگهان نيز نمونه‌هايي از اين دست را به وفور مي‌توان يافت. 

ابزارهاي تشويقي
حالا كه در شهرهاي بزرگ، بازارهاي مصرف‌گراي لوازم خانگي با كمبود كالا مواجه است و شانس زيادي براي خريد كالاي باكيفيت خانگي وجود ندارد؛ بازگشت به فروشگاه‌هايي كه جنس خارجي و قاچاق مي‌فروشند و بدون يك ريال عوارض و ماليات فعاليت مي‌كنند، گزينه اصلي مشتريان است. در حال حاضر اتحاديه‌هاي لوازم خانگي از نبود «گارانتي» و خدمات پس از فروش براي اين كالاها به عنوان عامل بازدارنده خريد از بازارهاي كالاي قاچاق ياد مي‌كنند. اما دوران تازه‌اي در لوازم خانگي آغاز شده كه مبناي آن، ‌رقابت بر سر كيفيت و فروش است. بسياري از فروشندگان اين كالاها، مشوق‌هايي چون «تست 10 روزه كالا» يا «بازگشت بدون قيد و شرط كالاي معيوب» يا «دريافت پول محصول پس از تاييد مشتري» را 
به كار گرفته‌اند تا مشتريان را در بازار آشفته اين روزهاي لوازم خانگي به سمت كالاهاي ارزان‌تر بكشانند. اتفاقي كه رقابت و بقا در بازار را براي برندهاي ايراني لوازم خانگي كه با هزاران مشكل ريز و درشت مواجهند ‌هر روز سخت‌تر مي‌كند.