نگاهي به كتاب از «نفت... تا داستان»، نوشته شبنم حاتمپور
اثري در باب نسبت نفت و ادبيات داستاني
بهنود بهادري
بيشك در ساعت ۴ صبح خرداد ماه ۱۲۸۷ وقتي در ميدان نفتون (مسجدسليمان كنوني) نفت فوران كرد، در چشمان ژرژ برنارد رينولدز آيندهاي آرام موج ميزد و در چشم كارگران بومي (عشاير بختياري) حيرت و سرگرداني. زندگي در حركت و پرمخاطره ايلي، خودش را به يكجانشيني و تقريبا رفاهي همراه با قرار گرفتن در يك نظم تحميلي بعد از كشف نفت براي آنان كه دل از كوچ كنده بودند، به همراه داشت. تغيير فرديت يك فرد آزاد ايلي و قرار گرفتن در يك روند سيستماتيك، احساسات نوشتالژيك ... تضاد دروني اكثر ساكنين شهري جنوب شد. انگلستان با استقرار در جنوب به واسطه استخراج نفت، بالطبع ابزار مدرن را هم با خود به ايران آورد و در نتيجه در انتشار آثار مدرن در حوزه هنر ادبيات هم با دقت و سرمايهگذاري دقيقي صورت داد. ساخت باشگاههاي ورزشي و فرهنگي و سينماها .... همه براي حل تعارضات جهاني بومي با جهاني مدرن، روند شكلگيري شهريت جنوب و ذهن اهالي جنوب شد. كتاب: (از نفت...تا داستان) از سركار خانم دكتر شبنم حاتمپور در نشر (زعيم) در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسيده است. كتابي تحقيقي و تحليلي از شرايط اجتماعي، اقليمي، ادبي قبل و بعد از كشف نفت در جنوب. هنرمندان خوزستاني بهواسطه آشنايي بيواسطه با فرهنگ غرب بعدتر تاثيرات غيرقابل انكاري در هنر ايران از خود برجاي گذاشتند در سينما، شعر، داستان و... . كتاب از «نفت... تا داستان» با اشاراتي تاريخي شرايط اجتماعي جنوب را شرح ميدهد و بعد به داستاننويسان اين خطه ميپردازد. به بنمايههاي آثار اهالي جنوب: ادبيات كارگري، ادبيات بومي، داستاننويسان پيشرو و مستقل و... كه رگههاي تاثير فضاي شركت شهري را دكتر حاتمپور شرح و نشان ميدهد. كتاب سعي بر اين داشته كه داستاننويسان جنوب را از قلم نيندازد. از نسل ابراهيم گلستان و ناصرتقوايي، بهرام حيدري تا معاصرين ما، چون غلامرضا رضايي. كتابي تحقيقي فارغ از سليقهاي خاصي در هنر. از داستانهاي كارگري و متعهد چون داستانهاي بهرام حيدري تا داستانهاي آوانگارد عليمراد فدايينيا، همگي به دقت شرح داده و معرفي شدهاند. براي كساني كه در بررسي روند داستاننويسي ايران به دنبال كتابي جهت رجوع و منبع قرار دادن هستند، كتاب از نفت... تا داستان منبعي دقيق و درستي است. نگاه به مسائل سياسي، فرهنگي، تاثير مهاجران، سبك آموزشي مستقيم و غيرمستقيم، تعارضات بهوجود آمده بين دو فرهنگ كاملا متضاد و رديابي اين سرفصلها در داستانهايي كه مولف كتاب دكتر حاتمپور ميآورد راه ورود به برخي داستانهاي اشاره شده را هموارتر ميكند.