دو ملاحظه درباره هتل كپسولي
پرستو فخاريان
در روزهاي اخير، از ۲۰۰ دستگاه هتل كپسولي وارداتي براي نخستين‌بار در ايران رونمايي شد. هتل كپسولي به اتاقك‌هايي اطلاق مي‌شود كه يك تخت و امكانات موردنياز براي يك اقامت شبانه ارزان را دراختيار مسافران قرار مي‌دهند. اين گونه از هتل‌ها براي كاهش هزينه‌هاي سفر پيشنهاد مي‌شوند. افزايش انتخاب‌هاي گردشگران در امر اقامت، بي‌شك يكي از موضوعاتي است كه همواره بايد مورد توجه قرار گيرد. همان‌گونه كه در سال‌هاي اخير معرفي اقامتگاه‌هاي بومگردي، تنوعي در عرضه مراكز اقامتي براي مسافران ايجاد كرد و به رسميت شناختن خانه‌هاي مسافر امكانات جديدي را دراختيار گردشگران قرار داد، به‌طور حتم هتل‌هاي كپسولي نيز مي‌توانند چشم‌انداز مناسبي را پيش روي متقاضيان سفر در كشور قرار دهند. اما مي‌توان به اين امر از زواياي ديگر نيز نگريست. نخست آنكه، رونمايي از اين گونه جديد اقامتگاه‌ها در حالي صورت گرفته كه طي ماه‌هاي اخير تمام مراكز اقامتي در كشور با چالش‌هاي عمده‌اي به خاطر شيوع كرونا دست و پنجه نرم كرده‌اند؛ از هتل‌هاي ۵ ستاره گرفته تا اقامتگاه‌هاي بومگردي تا خانه‌هاي مسافر و مهمان‌پذيرها با ضررهاي جبران‌ناپذيري مواجه شدند كه حيات آنها را درمعرض خطري جدي قرار داد تا جايي كه برخي حتي به ورطه ورشكستگي افتادند. در چنين شرايطي، درحالي كه انتظار مي‌رفت از پروژه‌هايي براي حمايت از كسب‌وكارهاي گردشگري در تمام حوزه به‌ويژه مراكز اقامتي سخن به ميان آيد، ناگهان مدل جديدي از اقامت معرفي مي‌شود. اين طرح نه تنها ممكن است به ضرر بيشتر كسب‌وكارهاي موجود منجر شود، بلكه حتي احتمالا به دليل كاهش سفرها، در گام‌هاي نخست با شكست مواجه خواهد شد. جامعه هدف هتل‌هاي كپسولي اغلب گردشگران انفرادي هستند؛ درحالي كه اغلب گردشگران داخلي در ايران به صورت خانوادگي سفر مي‌كنند و احتمال استقبال آنها از چنين اقامتگاه‌هايي كمتر است. در عين حال، ورود گردشگران خارجي به كشور كه اغلب به دليل ارزاني سفر به ايران مي‌آيند و مي‌توانند مشتريان اصلي و بالقوه هتل‌هاي كپسولي باشند، هنوز در هاله‌اي از ابهام است. بنابراين، از اين منظر مي‌توان گفت اين طرح در نامناسب‌ترين زمان رونمايي شده است. اما نكته ديگر درباره اين هتل‌ها، وارداتي بودن آنهاست. نهاد واردكننده اين اتاقك‌ها، كانون اتومبيلراني و جهانگردي، شركتي زيرمجموعه وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي است و مشخص نيست با چه نرخ ارزي اين محصول وارد ايران شده است؛ آن‌هم در شرايطي كه كشور در بحران ارزي به‌سر مي‌برد. از سوي ديگر، نمونه داخلي اين هتل‌ها نيز توليد شده است. يك شركت دانش‌بنيان داخلي در ماه‌هاي اخير نمونه‌اي از هتل‌هاي كپسولي را توليد كرده كه قابليت بهسازي و توليد انبوه دارد. با اين وجود، مسوولان گويا ترجيح داده‌اند به جاي سرمايه‌گذاري روي توان نيروهاي جوان در داخل كشور، راه آسان‌تر را انتخاب كنند. به نظر مي‌رسد بهتر بود ارزي كه براي وارد كردن اين هتل‌ها از كشور خارج شده است، صرف الگوگيري از نمونه‌هاي خارجي، وارد كردن برخي مواد اوليه كه در كشور امكان توليد آن نيست و درنهايت توليد انبوه شود. در مجموع، با تاكيد بر اينكه تنوع در مراكز اقامتي كه دراختيار گردشگران قرار مي‌گيرد اهميت بسزايي دارد، مهم‌ترين نكته درخصوص وارد كردن هتل‌هاي كپسولي، رونمايي از آن در زمان نامناسب و بدون برنامه‌ريزي از پيش تعيين‌شده است. در حالي كه گردشگري كشور با چالش‌هاي عمده ديگري نظير كمبود سرويس‌هاي بهداشتي نامناسب (كه به نظر مي‌رسد بايد ابتدايي‌ترين خدمتي باشد كه به گردشگر ارايه مي‌شود) دست به گريبان است و تا جايي كه نگارنده بررسي كرده، واردات چنين محصولي در هيچ بخش از اولويت‌هاي نهاد‌ها و دستگاه‌هاي تصميم‌ساز ذكر نشده، چنين طرحي جز يك طرح خلق‌الساعه چيز ديگري نيست.