نشست مجازي ايران، روسيه و تركيه درمورد «سوريه» برگزار شد
گفت‌وگو براي بازگشت به صلح
نشست مجازي شوراي عالي امنيت با موضوع «ايران» سه‌شنبه شب برگزار شد. همان‌طور كه انتظار مي‌رفت اروپاييان تمام و كمال پشت برجام به عنوان يكي از مهم‌ترين اسناد صلح‌آميز دست‌كم ۴ دهه اخير نايستادند اما از تداوم برنامه جامع اقدام مشترك با رعايت همه مفاد آن ازسوي همه طرف‌ها ابراز موافقت كردند. محمدجواد ظريف نيز در اين نشست به تبيين راهبرد جمهوري اسلامي در سياست خارجي پرداخت و بر محترم شمردن برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ تاكيد كرد. اين نشست و محتواي آن با واكنش حسن روحاني، رييس‌جمهوري در جلسه هيات دولت روز چهارشنبه همراه بود. همچنين رييس‌جمهوري با روساي‌جمهور روسيه و تركيه (سران كشورهاي روند آستانه) به‌صورت مجازي ديدار و گفت‌وگو كرد و در اين نشست مجازي نيز به مساله اقدامات امريكا در قبال سوريه اشاره كرد. در جريان اين نشست، گفت‌وگوهايي در راستاي بازگرداندن صلح به سوريه صورت گرفت و در پايان اين نشست نيز ۳ كشور ايران، روسيه و تركيه بيانيه مشتركي را در ۱۴ بند منتشر كردند.
تروريسم اقتصادي امريكا عليه سوريه
حسن روحاني عصر چهارشنبه نشست مجازي سران كشورهاي روند آستانه با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه و رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه ديدار و گفت‌وگو كرد. او در آغاز، شيوع كرونا در جهان را علت تاخير در برگزاري اجلاس سران اين ۳ كشور دانست و تاكيد كرد، از آنجا كه تحولات در سوريه به سرعت در حال رخ دادن است، تصميم گرفته شد تا اجلاس سران ۳ كشور به‌صورت مجازي برگزار شود. رييس‌جمهوري در ادامه به اصول «اساسي و تغييرناپذير» اين ۳ كشور در موضوع سوريه يعني «لزوم حفظ يكپارچگي و تماميت ارضي، احترام به حاكميت ملي و استقلال سوريه و تعيين سرنوشت اين كشور تنها به دست مردم آن از طريق گفت‌وگوهاي سوري- سوري و بدون مداخله خارجي» تاكيد كرد. حسن روحاني به عنوان رييس‌جمهوري كشوري كه خود با تحريم‌هاي شديد امريكا در دوران شيوع كرونا و ايجاد يك بحران سلامت جهاني دست به گريبان بوده و هست، تداوم «تحريم‌هاي گذشته و تلاش‌هاي مذبوحانه» امريكا براي فشار بر مردم سوريه را «تحريم‌هاي يكجانبه و غيرانساني» توصيف كرد كه با «هدف رسيدن به اميال نامشروع سياسي» تحميل مي‌شود و از اين اقدام امريكا به عنوان «تروريسم اقتصادي» كه «ناقض حقوق بين‌الملل، حقوق بشر، حقوق بشردوستانه بين‌الملل و حاكميت ملت‌هاست» ياد كرد. او همچنين خطاب به امريكا گفت كه «آنچه از طريق فشار نظامي و توسل به گروه‌هاي تروريستي به دست نياورده را نمي‌توان ازطريق ابزار فشار اقتصادي و مجازات مردم سوريه به دست آورد.» همان‌طور كه حسن روحاني در اين نشست مجازي اشاره كرد، امروز ۹ سال از آغاز بحران سوريه مي‌گذرد و جمهوري اسلامي همچنان معتقد است كه «تنها راه‌حل بحران سوريه سياسي بوده و راه‌حل نظامي ندارد.» در همين راستا سران كشورهاي روند آستانه بر «گفت‌وگوهاي سوري-سوري» و «بر عزم خود براي مبارزه با تروريسم داعش و القاعده» تاكيد مي‌كنند. رييس‌جمهوري همچنين اضافه كرد، در اين مسير نبايد امنيت و جان غيرنظاميان در خطر افتد و تروريست‌ها از مردم به عنوان «سپر انساني» استفاده كنند. حسن روحاني وجود سوريه‌اي «متحد، مستقل و بدون حضور نامشروع خارجي» را نه‌تنها پاياني بر رنج طولاني مردم اين كشور دانست، بلكه متضمن ثبات و امنيت همسايگان آن توصيف كرد. رييس‌جمهوري در ادامه بر خروج هرچه سريع‌تر نيروهاي تروريست امريكايي از كل منطقه به‌ويژه سوريه تاكيد و «افزايش دامنه تجاوزات رژيم صهيونيستي به خاك سوريه» را اقدامي تجاوزگرانه
در راستاي بي‌ثباتي در منطقه توصيف كرد. پس از سخنراني حسن روحاني، پوتين در سخنراني اذعان كرد كه «تهران، مسكو و آنكارا بايد براي بازگشت آوارگان سوري و بازسازي زيرساخت‌هاي سوريه به‌صورت فعالانه و هماهنگ با هم همكاري كنند.» همچنين اردوغان آثار مثبت همكاري 3 كشور براي توسعه صلح و ثبات در سوريه را مثبت ارزيابي كرد.
بيانيه‌اي ۱۴ بندي
روساي جمهوري اسلامي ايران، فدراسيون روسيه و جمهوري تركيه در پايان اين نشست طي يك بيانيه مشترك ۱۴ بندي بر تعهد قوي خود به حاكميت، استقلال، وحدت و تماميت ارضي جمهوري عربي سوريه و همچنين به اهداف و اصول منشور ملل متحد تاكيد كردند. در همين راستا اين ۳ كشور تمامي تلاش‌ها براي ايجاد واقعيات جديد ميداني را به بهانه مبارزه با تروريسم، ازجمله ابتكارات غيرمشروع خودمختاري را مردود دانسته و عزم خود را براي مقابله با دستوركارهاي جدايي‌طلبانه با هدف تضعيف حاكميت و تماميت ارضي سوريه و نيز تهديد امنيت ملي كشورهاي همسايه ابراز كردند. همچنين در اين نشست شرايط شمال‌شرق سوريه و كاهش تنش در ادلب بررسي و بر تداوم همكاري به منظور نابودي نهايي داعش، جبهه النصره و تمامي ديگر افراد، گروه‌ها، تشكل‌ها و موجوديت‌هاي وابسته به القاعده يا داعش و ساير گروه‌هاي تروريستي تاكيد شد. همچنين اين ۳كشور مراتب اعتراض خود از تحريم‌هاي امريكا عليه سوريه در زمان شيوع كوويد۱۹ را مغاير با حقوق بين‌الملل دانستند و اذعان كردند كه منازعه سوريه هيچ راه‌حل نظامي نداشته و تنها از طريق روند سياسي سوري- سوري قابل‌حل است. لزوم احترام به تصميمات حقوقي شناخته‌شده بين‌المللي ازجمله مفاد قطعنامه‌هاي ذي‌ربط سازمان ملل در رد اشغال جولان سوريه به ويژه قطعنامه ۴۹۷ شوراي امنيت سازمان ملل، برخورداري پناهجويان و مهاجران اجباري داخلي از حق بازگشت و حق حمايت، بر لزوم تسهيل بازگشت داوطلبانه و ايمن آنان به اقامتگاه‌هاي اصلي خود در سوريه و تقويت هماهنگي‌هاي سه‌جانبه در عرصه‌هاي مختلف به‌منظور افزايش همكاري‌هاي مشترك اقتصادي از ديگر مفاد اين بيانيه بود. در پايان نيز توافق شد كه جلسه آتي به دعوت حسن روحاني در جمهوري اسلامي ايران برگزار شود.
شكست سياسي- اخلاقي امريكا
رييس‌جمهوري پيش از برگزاري اين نشست مجازي در جلسه هيات دولت روز چهارشنبه نيز به اقدامات امريكا در قبال جمهوري اسلامي ايران واكنش نشان داده‌بود. حسن روحاني جلسه ديروز شوراي امنيت سازمان ملل را نمايشي براي «شكست سياسي مجدد امريكا در برابر ايران» توصيف كرد كه در ۳ سال گذشته «با بي‌قانوني، اعمال ضدقانوني، ضدبشر، ضدحقوق بشر» همراه بوده و ممكن است امروز «امريكايي‌ها در محاسبات خود بگويند كه در بخش اقتصادي يك موفقيتي به دست آورديم و توانستيم ملت ايران را تحت فشار مضاعف قرار دهيم اما قطعا از لحاظ سياسي، حقوقي و اخلاقي در طول مدت 3 سال و نيم
بارها و بارها با شكست مواجه شدند و ديروز هم باز يك نوع شكست جديدي براي امريكايي‌ها بود.»
رييس‌جمهوري در تبيين شكست امريكا گفت: «امريكايي‌ها در اين هفته‌هاي اخير 2 شكست بزرگ سياسي را متحمل شدند؛ يكي راجع به پيش‌نويس قطعنامه‌اي كه عليه ايران تهيه كردند و تا امروز در واقع همه آنها كه در شوراي امنيت فعال هستند، به نحوي مخالفت كردند و امريكايي‌ها موفقيتي براي اينكه زمينه را در شوراي امنيت آماده كنند، به دست نياوردند؛ در افكار عمومي دنيا هم به دست نياوردند و شكست دوم آنها ديروز در صحن شوراي امنيت بود كه غير خودِ امريكا 14 عضو ديگر همگي از برجام تعريف و تاييد و پشتيباني كردند؛ يعني امريكايي‌ها 3 سال و نيم است كه در دنيا تلاش مي‌كنند براي اينكه برجام را بشكنند، اما بعد از 3سال و نيم باز هم وقتي شوراي امنيت سازمان ملل تشكيل مي‌شود، غير خودشان 14 عضو ديگر از برجام و از قطعنامه 2231 حمايت مي‌كنند. به‌لحاظ اخلاقي و حقوقي هم معلوم است هميشه امريكايي‌ها با شكست مواجه بودند و امروز هم مواجه با شكست هستند.»
عمل به تعهد برابر عمل به تعهد
روحاني البته بار ديگر اعلام كرد كه «هر روز و هر ساعتي كه طرف مقابل، يعني همين الان 1+4 حاضر شوند به تمامي تعهدات خود در برجام عمل كنند، ايران نيز بلافاصله به‌طور كامل به تعهدات خود برمي‌گردد. يك سال تمام صبر كرديم، به تمامي تعهدات خود عمل كرديم و آنها نتوانستند كاري را پيش ببرند. در سال دوم هم مرحله‌اي قدم به قدم در
5 مرحله پيش رفتيم و آنها باز نتوانستند كاري انجام بدهند.» با اين حال رييس‌جمهوري تاكيد كرد كه اگر 1+۴ به تعهداتش عمل كند فرداي آن روز ما هم به تعهدات‌مان عمل خواهيم كرد. رييس‌جمهوري با اشاره به اينكه تاكنون ضربه امريكا به برجام «اقتصادي» بوده، تاكيد كرد كه اگر امريكايي‌ها بخواهند باز هم به برجام ضربه سياسي بزنند، جمهوري اسلامي ايران تحمل نخواهد كرد و همان‌طور كه بارها به 1+ ۴ متذكر شده اقدام قاطعي در اين زمينه انجام خواهد داد. روحاني البته از روسيه و چين به عنوان دو كشوري ياد كرد كه طي ۳ سال و نيم گذشته همواره مواضع سياسي خوبي اتخاذ و در جلسه شوراي امنيت نيز از ايران حمايت كردند. حسن روحاني در بخش ديگري از سخنان خود بر «تعامل سازنده» تاكيد كرد و يكي از مهم‌ترين مصاديق آن را «برجام» دانست كه مي‌توانست «به نفع همه جامعه ما و منطقه و جهان باشد.» اگرچه در سال‌هاي 94، 95 و96 آثار برجام را ديديم اما «عده‌اي نتوانستند تحمل كنند كه صهيونيست‌ها و ارتجاع منطقه هم از آن اول نمي‌توانستند تحمل كنند، از اين توافق عصباني بودند، از اين توافق شب خواب‌شان نمي‌برد و تندروهاي امريكا هم همين‌طور كه اينها هميشه اينجور بودند و اينها به هم گره خوردند و يك آدم ناتواني به‌لحاظ مهارت‌هاي سياسي هم در كاخ سفيد روي كار آمد كه توانستند روي او تاثير بگذارند و او از برجام جدا شد و به برجام لطمه زد.» با اين حال روحاني يادآور شد كه در ۳ سال و نيم گذشته اگرچه برجام به درستي اجرا نشد اما توافق‌هاي خوبي با برخي كشورهاي همسايه انجام شد.