آنچه كرونا با پسماند كرد
گروه اجتماعي | شيوع كرونا توليد پسماند، مخصوصا پلاستيك را در كشور افزايش داده است، حالا كه بعد از سه ماه پسماندها تفكيك مي‌شوند، حجم توليد زباله همچنان بالاست.
فاطمه اكبرپور، رييس اداره محيط‌زيست انساني استان تهران در گفت‌وگو با «ايسنا» اشاره مي‌كند كه طي يك ماه گذشته، ميزان توليد پسماندهاي عادي تغيير زيادي نكرده است و همچنان بين ۷۰۰۰ تا ۷۵۰۰ تن در روز متغير است اما متاسفانه به دليل افزايش تعداد مبتلايان به بيماري كوويد۱۹ مراجعان و افراد بستري شده در مراكز درماني ميزان توليد پسماندهاي پزشكي كه تا ماه گذشته به ۸۰ تن در روز كاهش پيدا كرده بود، سير صعودي داشته و به ۹۰ تن در روز افزايش پيدا كرده است و ميزان توليد پسماندهاي پزشكي كل استان تهران نيز به ۱۰۰ تن در روز رسيده كه نشان‌دهنده همبستگي ميان تعداد بيماران و مراجعان كرونايي و ميزان توليد پسماندهاي پزشكي است. با ورود ويروس كرونا به كشور، همزمان كه توليد پسماند عفوني بيمارستان‌ها افزايش پيدا كرد، طرح تفكيك زبالهها براي مدتي مسكوت ماند. سومين روز سال جديد بود كه روح‌الله عظيمي، مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري بجنورد از شهروندان خواست تا طرح تفكيك زباله تر و خشك را از مبدا تا اطلاع ثانوي براي پيشگيري از انتقال و شيوع ويروس كرونا انجام ندهند. اين خواسته حتي اگر پشت گوش نيز انداخته مي‌شد، عملا درنتيجه تاثيري نداشت، نه در بجنورد و نه در شهرهاي ديگر زبالهها براي رعايت مسائل بهداشتي تفكيك نمي‌شدند. زباله‌هاي شهري غير از پسماند عفوني بيمارستان‌ها تا حوالي خرداد ماه تفكيك نشدند.
صدرالدين علي‌پور، مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران درباره موضوع تفكيك زبالهها در ارديبهشت ماه سال جاري گفته بود كه «در بحث تفكيك زبالهها تابع تصميمات ستاد كرونا هستيم. روز‌هاي ابتداي شيوع كرونا اعلام شد تفكيك از مخازن نبايد انجام شود كه همچنان هم ادامه دارد، اما در مناطق شرايط جديدي را پيشنهاد كرديم كه اگر وزارت بهداشت با آن موافقت كند، اجرايي مي‌شود، اما هنوز مجوزي صادر نشده است و زمان بازگشت به تفكيك زبالهها مشخص نيست.» مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران گفته بود كه با اجراي طرح‌هايي ميزان توليد زباله در پايتخت از ۷ هزار و ۵۰۰ تن در روز به ۴ هزار و ۹۰۰ تن كاهش پيدا كرد، اما با شيوع كرونا و توقف تفكيك پسماند مجددا اين ميزان به بيش از ۷ هزار تن رسيد. به گفته او، در گذشته حجم پسماندي كه روزانه در تهران توليد مي‌شد حدود ۷ هزار و ۵۰۰ تن بود كه با اجراي طرح‌هايي همچون طرح كاپ اين ميزان به مرور به ۵ هزار و ۳۰۰ تن و اين اواخر به ۴ هزار و ۹۰۰ تن هم كاهش پيدا كرد اما پس از تعطيل كردن تفكيك در مناطق حجم زباله‌اي كه جمع‌آوري و دفن مي‌شود مجدد به بيش از ۷ هزار تن رسيده است.
حالا رييس اداره محيط‌زيست انساني استان تهران مي‌گويد كه «عمليات تفكيك پسماند همچنان ادامه دارد و مادامي كه ستاد ملي مقابله با كرونا تصميم بر تعطيلي اصناف نگيرد، صنف تفكيك‌كنندگان و بازيافت‌كنندگان پسماندها نيز مانند ساير اصناف با رعايت پروتكل‌ها مي‌توانند به فعاليت خود ادامه دهند، يعني توقف عمليات تفكيك پسماند در گرو تصميم‌گيري ستاد مقابله با كرونا خواهد بود.» به گفته او، با شيوع كرونا، تمام 7 هزار و 500 تن پسماند توليدي در روز مستقيما دفن مي‌شدند، اما حالا با ورود پسماندها به مجتمع دفع و پردازش آرادكوه، نيمي از زبالهها وارد فرآيند كمپوست و نيمي دفن مي‌شوند. حالا با تفكيك زبالهها، ميزان پسماندي كه به كوه‌هاي آرادكوه منتقل مي‌شود به حدود 3 هزار تا 3 هزار و 500 تن كاهش يافته است. با اين حال شيوع ويروس كرونا در كشور، ميزان توليد زباله‌هاي عفوني را در كشور پنج برابر كرده است. رييس ستاد مقابله با كروناي تهران روز دوشنبه، در حاشيه مراسم رونمايي از خودروهاي جديد جمع‌آوري زباله گفته بود: «در تهران ۲۰۰۰ تن زباله بيمارستاني جمع‌آوري مي‌شد كه در بحث كرونا اين رقم به ۷۰۰۰ تن يعني ۳.۵ برابر تناژ افزايش پيدا كرد. از سوي ديگر تفكيك در مبدا و دخالت در مقصد نيز با بهره‌گيري از ۱۵ هزار نيروي خدماتي در پس اين ماجرا محقق شده است.»
يكي ديگر از تاثيرات شيوع كرونا، تغيير وزن و تركيب پسماندهاي عادي و پزشكي بود. رييس اداره محيط‌زيست انساني استان تهران در اين باره مي‌گويد كه شيوع ويروس كرونا و لزوم رعايت مسائل بهداشتي باعث افزايش مصرف پلاستيك شد و با وجود اينكه هنوز آناليز دقيقي از ميزان افزايش زباله‌هاي پلاستيكي در دوران كرونا در دست نداريم اما آناليزي كه در مهر ماه سال گذشته صورت گرفت، نشان مي‌دهد كه متاسفانه ۱۰درصد از زباله‌هاي شهر تهران را پلاستيك تشكيل مي‌دهد، يعني از روزانه ۷۵۰۰ تن زباله‌اي كه در شهر تهران توليد مي‌شود ۷۵۰ تن آن پلاستيك است. اين در حالي است كه تجزيه پلاستيك بيش از ۵۰۰ سال زمان مي‌برد.
توليد بالاي زباله در تهران و بازيافت ناچيز آن در گرو اجراي طرح جامع مديريت پسماند است، طرحي كه به قول رييس اداره محيط‌زيست انساني استان تهران تاكنون 70 الي 80درصد راه را پيموده و قرار است تا شهريور ماه نهايي شود. اكبرپور در تشريح اين طرح مي‌گويد: «يكي از موارد لحاظ شده در اين طرح ساماندهي عوامل رسمي و غيررسمي فعال در حوزه پسماند (زباله‌گردان)، هوشمندسازي جمع‌آوري پسماند با استفاده از استارت‌آپ‌ها و اپليكيشن‌هاي مختلف جمع‌آوري زباله است.»