لبنان براي عبور از بحران اقتصادي به كمك چين چشم دوخته است
نااميدي «دياب» از ياري غربي ها
اقتصاد بحران‌زده لبنان فاجعه‌اي را تجربه مي‌كند كه بر تمام شؤون زندگي مردم اين كشور اثر گذاشته است. در اين شرايط مقامات بيروت كه قادر به اجراي شروط كشورهاي غربي و برخي كشورهاي ثروتمند منطقه خاورميانه مبني بر اعمال اصلاحات اقتصادي عميق نيستند و از كمك آنها نااميد شده‌اند، نگاه‌شان به سوي شرق بچرخد و از چين درخواست كنند كه در اين شرايط با سرمايه‌گذاري در لبنان به اين كشور براي احياي اقتصاد كمك كند؛ درخواستي كه پذيرش آن از سوي پكن مي‌تواند خون تازه‌اي به رگ‌هاي اقتصاد بحران‌زده لبنان تزريق كرده و اين كشور را از فروپاشي اقتصادي نجات دهد. هرچند هنوز اين خطر وجود دارد كه اگر لبنان از چين كمك بگيرد، تمام روابط اين كشور با امريكا تحت‌تاثير قرار گرفته و حتي به كلي پايان يابد.
لبنان كه روزگاري محل نزاع سياسي قدرت‌هاي خاورميانه و ميدان اثرگذاري و رقابت آنها بود اكنون و پس از يك دوره بحران اقتصادي كه حل و فصل آن بدون كمك‌هاي خارجي بعيد به نظر مي‌رسد، در ميانه تقابل جهاني چين و ايالات متحده قرار گرفته و انتخاب مقامات بيروت مي‌تواند سرنوشت اين كشور را در تقابل دو ابرقدرت اقتصادي جهان تا سال‌ها تحت‌تاثير قرار دهد. اين كشور 5 ميليون نفري در شرق مديترانه در ماه‌هاي اخير بحراني ارزي را تجربه مي‌كند كه طي آن «پوند لبنان» بيش از 80 درصد ارزش خود را از دست داده و گراني به اندازه‌اي غيرقابل كنترل شده است كه دولت خود را در مقابله با آن ناتوان مي‌بيند. طبقه متوسط لبنان نيز در اعتراض به فقير‌تر شدن و مشكلات اقتصادي به پا خاسته تا صداي اعتراض خود را به گوش دولت برساند. با همه اين مشكلات، مذاكرات دولت لبنان با صندوق بين‌المللي پول به خوبي پيش نمي‌رود و اين صندوق حاضر نيست وام 11 ميليارد دلاري را كه در سال 2018 به دولت لبنان وعده داده شده بود، آزاد كند. اين صندوق پرداخت وام را مشروط به اصلاحات عمده اقتصادي و اقدامات ضد فساد از سوي بيروت كرده كه انجام آنها با توجه به شرايط آشفته سياسي لبنان بعيد و غيرممكن به نظر مي‌رسد.
خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين باره نوشته است: دولت حسان دياب كه از سوي حزب‌الله لبنان حمايت مي‌شود در ميان گزينه‌هاي باقيمانده روي ميز و در شرايطي كه كشورهاي اروپايي حاضر به برداشتن گامي براي حل و فصل بحران اقتصادي نيستند، ناگزير به سوي چين روي آورده و از اين كشور درخواست كمك كرده است. به نوشته اين خبرگزاري، حزب‌الله لبنان نيز از اين تصميم دولت حمايت و پيشنهاداتي را نيز در اين باره مطرح كرده است. يك منبع آگاه از دولت لبنان به آسوشيتدپرس مي‌گويد: «حركت ما به سوي همكاري با چين يك حركت جدي است اما ما به غرب پشت نكرده‌ايم». اين منبع آگاه كه تاكيد دارد اجازه مصاحبه ندارد و مي‌خواهد هويتش پنهان بماند اضافه مي‌كند كه دولت لبنان در حال مواجهه با بحراني بسيار سخت است و در اين مسير از هركسي كه بخواهد كمك كند، استقبال خواهد كرد.
سيدحسن نصرالله دبير كل حزب‌الله لبنان هفته گذشته با اشاره به روش ايران در مقابله با تحريم و بحران اقتصادي و لزوم بهره گرفتن از كشورهاي شرقي براي اين منظور گفته بود: چين به دولت لبنان پيشنهاد كرد شركت‌هاي چيني آماده سرمايه‌گذاري ميليارد‌ها دلار در لبنان هستند. اقدام طبيعي اين است كه لبنان اقدام كند نه اينكه منتظر باشد تا چين بگويد، شما به عنوان مسوول در دولت لبنان، كشوري كه در معرض تهديد و خطر قرار داريد بايد پيشقدم شويد و از چين بخواهيد بيايد و شرايط و شروط آن را جويا شويد. برخي لبناني‌ها حتي نيت و آمادگي چين را زير سوال بردند و گفتند چين با امريكا مشكل دارد براي همين به لبنان نمي‌آيد. او همچنين خشم ايالات متحده و وزير خارجه اين كشور از همكاري چين و لبنان را دليلي بر درستي مسير دولت لبنان و مفيد بودن طرح همكاري با چين دانست.
شركت‌هاي چيني بيش از يك دهه است كه سعي دارند پروژه‌هاي بزرگي را در لبنان راه‌اندازي كنند و به ويژه مشتاق سرمايه‌گذاري زيربنايي در لبنان هستند. فارن پاليسي در اين باره مي‌نويسد: همين حالا نيز چهل درصد واردات لبنان از چين انجام مي‌شود و طي سال‌هاي گذشته، بيروت روابط فرهنگي را از طريق ساخت يك مركز موسيقي جديد، افزايش داده است. چين طي جنگ ۲۰۰۶ لبنان و اسراييل، كمك‌هاي نظامي و بعد از جنگ نيز صلح‌بان به لبنان فرستاد. در جريان بيماري همه‌گير كرونا نيز چين ديپلماسي نرم خود را به كار گرفت و كمك‌هاي پزشكي، شامل كيت‌هاي آزمايش به لبنان ارسال كرد. در اوج شيوع ويروس كرونا در لبنان، دكترهاي ارشد اين كشور با همتايان چيني خود كنفرانس‌هاي ويديويي آنلاين ترتيب دادند تا از آنها اطلاعاتي درباره چگونگي كنار آمدن با اين بحران سلامت، كسب كنند. به نوشته اين نشريه، انتقادات زيادي از سوي برخي فعالان سياسي در لبنان نسبت به اين همكاري وجود دارد و هنوز اين اطمينان وجود ندارد كه اين همكاري بتواند شكل گيرد با اين وجود كشورهايي نظير ايران لبنان را در مسير همكاري با چين تشويق مي‌كنند.
پيشنهاد ايران
با شدت گرفتن بحران اقتصادي لبنان، حتي بازيگران سياسي امريكا و لبنان نيز به جنگ كلامي خود شدت بخشيده‌اند. حزب‌الله، امريكا را بابت توقف عمدي جريان نقدينگي دلار به لبنان مقصر دانسته، در حالي كه نمايندگان امريكايي نيز حزب‌الله را به «احتكار دلار و اخلال اقتصادي» متهم كرده‌اند. در اين شرايط مسوولان و برخي كارشناسان ايراني معتقدند با توجه به تحريم‌هايي كه در قالب «قانون سزار» عليه سوريه اعمال شده، اكنون فرصت خوبي به وجود آمده كه لبنان و سوريه در پي گسترش همكاري با ايران، چين و روسيه برآيند تا بتوانند از فشار اقتصادي رهايي يابند. به گزارش فارس، «محمدجواد فيروزنيا» سفير ايران در لبنان روز چهارشنبه گفت كه آماده ديدار با «حسان دياب» نخست‌وزير لبنان بوده و ايران اين آمادگي را دارد كه هر كاري كه همكاري را توسعه بخشد و به لبنان كمك كند، انجام دهد. وي كه با شبكه «المنار» لبنان مصاحبه مي‌كرد، افزود: «معتقدم فرصتي كه امروز براي همكاري وجود دارد بيشتر بوده و اميدواريم كه اين آمادگي از سوي لبنان نيز وجود داشته باشد». فيروزنيا تصريح كرد: «ما آماده كمك به لبنان درباره هر چيزي كه به آن احتياج دارد هستيم اما نمي‌خواهيم كه دولت لبنان را در تنگنا قرار دهيم چون برخي طرف‌ها هستند كه مانع از همكاري ميان دو كشور هستند». سفير ايران در لبنان گفت: «پروژه‌هاي زيادي وجود دارد كه مي‌توانيم از طريق آن لبنان را حمايت كنيم كه شامل كشاورزي و صنعت، برق، داروسازي و ديگر بخش‌هاي اقتصادي است كه لبنان به آن احتياج دارد».
ترس دولت لبنان از امريكا
هرچند لبنان مي‌تواند با ياري گرفتن از ايران برخي نيازهاي اساسي خود را از طريق «پوند لبنان» و بدون نياز به ارزهايي نظير دلار يا يورو مرتفع كند، با اين وجود ترس مقامات اين كشور از امريكا سبب شده تا در همين ابتداي امر، به مخالفت با اين موضوع بپردازند. وزير انرژي لبنان روز سه‌شنبه به صراحت اعلام كرد كه لبنان در حال حاضر برنامه‌اي براي مذاكره با ايران به منظور خريد نفت را ندارد و پيشنهادي را كه از سوي حسن نصرالله به دولت اين كشور مطرح شده بود، رد كرد. در اين ميان رويترز، گزارش داده است كه مذاكراتي ميان لبنان و كويت براي رفع برخي نيازهاي اين كشور در حوزه انرژي شكل گرفته كه هنوز كويت پاسخ قطعي نداده اما روشن شده است كه دولت لبنان قصد دارد در اين حوزه ريسك همكاري با ايران را نپذيرفته و با دولت كويت وارد معامله شود.
دولت لبنان اكنون در برهه حساسي قرار دارد و انتخاب اين كشور ميان تداوم همكاري با كشورهاي غربي كه حاضر به كمك به اين كشور براي حل بحران نيستند يا چرخش به سوي شرق و همكاري با كشورهايي نظير چين و ايران مي‌تواند نقش اين كشور شرق مديترانه را در جهان آينده تعيين كند.