حمايت قاطعانه تركيه از باكو
محمود فاضلي
موضع‌گيري قاطعانه وزارت امور خارجه تركيه در رابطه با حوادث اخير در جبهه تووز در مرز آذربايجان و ارمنستان كه در آن حمله نيروهاي مسلح ارمنستان به آذربايجان به شدت محكوم شده است، نشان مي‌دهد كه آنكارا در كنار مردم و دولت آذربايجان كه آنها را كشور دوست و برادر خود خطاب مي‌كند، قرار گرفته است. تركيه اين حمله را مظهر جديدي از سياست تهاجمي ارمنستان مي‌داند.
همزمان با ادامه عمليات نظامي تركيه در دشوارترين نقاط منطقه جغرافيايي از جمله ادلب، ليبي، شرق مديترانه و شمال عراق، بروز بحران جديد در مرز آذربايجان- ارمنستان، ممكن است جدا از تحولات منطقه‌اي نباشد. گروهي معتقدند ترك‌ها براي گسترش جبهه عليه تركيه بحران‌هاي جديدي نظير بحران ارمنستان را ايجاد مي‌كنند، اما ارتش تركيه از ظرفيت مبارزه همزمان در چند جبهه برخوردار است. گروهي ديگر نيز مدعي‌اند ارمنستان نيز براي سرپوش گذاشتن بر اقدامات تجاوزكارانه خود عليه آذربايجان، اكنون دست به تلاش‌هاي رياكارانه براي سياه‌نمايي عليه تركيه زده است و اين موضع ارمنستان كه سال‌هاست به اشغال غيرمشروع خاك آذربايجان ادامه مي‌دهد، آشكارا و با صراحت نشان مي‌دهد كه چه كسي مانع اصلي برقراري صلح و ثبات پايدار در جنوب قفقاز است. اجراي سياست خارجي با اين‌گونه اتهامات و تهمت‌هاي بي‌سند، نه براي منطقه و نه براي ارمنستان مفيد نيست. به باور تركيه، ارمنستان با اين حمله قصد منحرف كردن توجه جامعه بين‌المللي از اشغال قره‌باغ كوهستاني و مناطق اطراف آن توسط ارمنستان و اعلام خودمختاري را دارد و مي‌خواهد از راه‌حل سياسي اين مناقشه با افزودن سايه‌هاي جديد به آن جلوگيري كند؛ در حالي كه همه اينها محكوم به شكست است. طرف ارمني بايد از چنين تاكتيك‌هاي خطرناك خودداري و راه قانوني را انتخاب كند. آنكارا در مبارزه براي حفظ تماميت ارضي آذربايجان با تمام امكانات خود در كنار اين كشور خواهد بود. آنها سال‌هاست كه به صورت غيرقانوني اراضي آذربايجان را تحت اشغال خود درآورده‌اند. اين دورويي به وضوح نشان مي‌دهد كه چه كسي مانع اصلي برقراري صلح و ثبات پايدار در قفقاز جنوبي است. ارمنستان براي فرافكني حملات متجاوزانه خود به آذربايجان دست به «سياه‌نمايي رياكارانه» عليه تركيه مي‌زند. مقامات ارمنستان بايد حواس خود را جمع كرده و به جاي ايجاد مساله هر چه زودتر ياد بگيرند كه بخشي از راه‌حل باشند.
به باور تركيه، ارمنستان كه سال‌هاست به ادامه اشغال غيرقانوني آن در خاك آذربايجان انجاميده و سياست خارجي اين كشور مبتني بر افترازني، به نفع هيچ‌كس نيست و اين رويكرد نشان‌دهنده ذهنيتي است كه تنها دركي يكجانبه از تاريخ دارد و مي‌كوشد تجاوز غيرقانوني‌اش را توجيه كند. اين نگرش نادرست ارمنستان كه باعث ناسيوناليسم تهاجمي مي‌شود، جاي تعجب ندارد. اين رويكرد، درك تك‌بعدي از تاريخ دارد و سعي مي‌كند موضع تهاجمي خود كه با حقوق بين‌الملل مغايرت دارد را مشروع نشان دهد. اين موضع معيوب كه آتش ملي‌گرايي تهاجمي را شعله‌ور مي‌كند، تاسف‌بار است، لكن تعجب آور نيست. بايد مقامات ارمنستان عاقل شوند و هر چه سريع‌تر ياد بگيرند، به جاي اينكه بخشي از مشكلات و مسائل جنوب قفقاز باشند، بخشي از راه‌حل اين مسائل شوند.
اردوغان رييس‌جمهوري تركيه، با اشاره به حملات اخير ارمنستان به خاك جمهوري آذربايجان گفته است تنش ميان آذربايجان و ارمنستان وجود دارد. حملات ارمنستان عليه كشور دوست و برادرمان آذربايجان را به شدت محكوم مي‌كنيم. ما نسبت به تنش‌هايي كه از زمان اشغال قره‌باغ توسط ارمنستان و با ادامه حملات بي‌پروا و سيستماتيك اين كشور به يك درگيري تبديل شده است، نگرانيم. تركيه همواره به هرگونه حمله به حق و حقوق و سرزمين جمهوري آذربايجان مقابله خواهد كرد. ادامه حملات بي‌پروا و سيستماتيك، استفاده از سلاح‌هاي سنگين در مرز دو كشور نشان مي‌دهد كه اين يك اقدام متجاوزانه عليه آذربايجان بوده و به‌طور عمدي انجام شده و اين حادثه بالاتر از ظرفيت ارمنستان است. تركيه در مقابل هرگونه حمله به كشور آذربايجان به عنوان كشوري كه با آن داراي روابط برادرانه و دوستانه ديرينه‌اي است، بدون هيچ‌گونه ترديدي ايستادگي خواهد كرد. چنين اقدامي از سوي كشوري كه در داخل سرزمين خود با مشكلات سياسي، اقتصادي و بهداشتي ناشي از ويروس كرونا درگير است، قبل از هر چيز بي‌احترامي به ملت خودش بوده و اعتقاد دارم، هزاران نفر از ارامنه كه در تركيه زندگي مي‌كنند، از اين وضعيت رضايت نداشته و ناراحت هستند.
مولود چاووش اوغلو وزير امور خارجه تركيه نيز تاكيد كرده است «ارمنستان بايد سر عقل بيايد. ما با تمام امكانات در كنار آذربايجان هستيم.» خلوصي آكار، وزير دفاع ملي نيز در نشست مشترك با فرمانده رييس ستاد كل، فرمانده نيروي زميني، رييس نيروهاي هوايي و فرمانده نيروي دريايي و معاونان وزير اعلام كرد «ستاد نيروهاي مسلح تركيه در راستاي دستورات و تعليمات اردوغان، رييس‌جمهور تركيه، ماموريت‌هاي زميني، هوايي و دريايي خود را به نحو شايسته انجام مي‌دهد. ما به ايستادن كنار نيروهاي مسلح آذربايجان و حمايت از برادران آذري براي مقابله با ارمنستان و رويكرد خصمانه‌اش، ادامه خواهيم داد. ارمنستان از مرزهاي خود فراتر رفته و در توطئه‌هاي خود غرق خواهد شد. ارمنستان هزينه تشديد حملات نظامي به مرزهاي آذربايجان را خواهد داد.» فوات اوكتاي معاون رييس‌جمهور تركيه نيز حمله ارمنستان به آذربايجان را محكوم كرده و مدعي است حمله ارمنستان به كشور دوست و برادر آذربايجان غيرقابل قبول است. آذربايجان، هميشه و تحت هر شرايط در كنار تو هستيم.
اتحاديه اروپا نيز در رابطه با درگيري اخير در مرز آذربايجان و ارمنستان در منطقه تووز از هر دو طرف خواسته است كه به درگيري مسلحانه پايان دهند، از اقدامات و لفاظي‌هايي كه مي‌تواند منجر به افزايش تنش شود، خودداري كنند و اقدامات فوري را براي جلوگيري از تشديد بيشتر تنش‌ها انجام دهند.