پايگاه خبري المانيتور:
كريدور چابهار رقيبي
براي كانال سوئز؟
ترجمه: هديه عابدي| كانال سوئز، يكي از مهم‌ترين منابع اقتصادي كشور مصر، طي چند ماه اخير به شدت تحت‌تاثير شيوع بيماري كرونا قرار گرفته است. حال اين نگراني براي مصر وجود دارد كه كريدور دريايي چابهار نيز كه ايران براي مبادلات تجاري با روسيه و هند راه‌اندازي كرده است، بتواند جاي كانال سوئز را بگيرد و منافع مصر را به خطر بيندازد. اما آيا اين نگراني بجاست؟
به گزارش پايگاه خبري تحليلي المانيتور، سازمان منطقه آزاد تجاري چابهار روز 15 تيرماه اعلام كرد ارتباط تجاري بمبئي به هامبورگ و سن‌پترزبورگ به جاي كانال سوئز از محور آستراخان (روسيه)، بندر انزلي، چابهار و ناواشيوا (هند) برقرار خواهد شد. حال سوالي كه پيش مي‌آيد اين است كه آيا اين كريدور مي‌تواند بر درآمد مصر از كانال سوئز تاثير بگذارد؟
با توجه به اينكه اقتصاد مصر به شدت تحت‌تاثير ويروس كرونا قرار گرفته است، اين مساله اهميتي دوچندان پيدا مي‌كند. كانال 193 كيلومتري سوئز يكي از مهم‌ترين منابع درآمد ارزي مصر و يكي از ستون‌هاي اقتصاد اين كشور است. كانال سوئز به لطف موقعيت جغرافيايي خود، مدت زمان سفر بين آسيا و اروپا را به طور ميانگين 15 روز كاهش مي‌دهد و به همين دليل آن را سريع‌ترين كريدور كشتيراني جهان مي‌دانند. در ماه مه، به دليل تاثير ويروس كرونا بر تجارت جهاني، درآمد مصر از اين كانال حدود 6/9 درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته كاهش يافته است.اسامه ربيع، مدير كانال سوئز روز 14 تيرماه اعلام كرد درآمد مصر از كانال سوئز با كاهشي 32 ميليون دلار، از رقم 5.75 ميليارد دلار در سال گذشته به 5.72 ميليارد دلار رسيده است. علت اين امر، شيوع بيماري كروناست كه تجارت جهاني را 18 درصد كاهش داده است.
جورج صفوت، سخنگوي كانال سوئز در گفت‌وگوي تلفني با المانتيور مي‌گويد بحث ايجاد كريدور حمل‌و‌نقل ايران به سال 2000 برمي‌گردد. در آن زمان، ايران، روسيه و هند توافقنامه‌اي را براي ايجاد يك مسير ترانزيت دريايي، زميني و ريلي امضا كردند. به گفته صفوت، هدف از ايجاد اين مسير 7500 كيلومتري، انتقال كالا از هند و ايران به كشورهاي حوزه درياي خزر و از آنجا به روسيه و آلمان و بالعكس است.
وي مي‌گويد از همان زمان هر سه كشور پيگير اجراي اين كريدور بوده‌اند، اما فرآيند ساخت به دليل هزينه گزاف آن به تعويق افتاده است. صفوت ادعا مي‌كند از آنجا كه انتقال كالا از اين كريدور ايراني طي چهار مرحله انجام مي‌شود، هزينه‌هاي آن نيز چهار برابر بيشتر از انتقال كالا از طريق كانال سوئز است. از نظر سرعت ترانزيت نيز انتقال بار از هند به هامبورگ از طريق كانال سوئز 19 روز و از طريق كريدور ايراني 20 روز طول مي‌كشد. به عبارت ديگر، صفوت معتقد است كانال سوئز سريع‌تر و ارزان‌تر از مسير ترانزيت ايران است. وي مي‌گويد كريدور بين‌المللي ايران نه رقيب و نه جانشين كانال سوئز است. ظرفيت سالانه كانال سوئز يك ميليارد تن است، در حالي كه كريدور ترانزيت ايران ظرفيت محدودي دارد، چرا كه هدف آن تجارت با كشورهاي حوزه درياي خزر و كشورهاي آسيايي است كه به آب‌هاي بين‌المللي دسترسي ندارند. همين امر سبب ايجاد محدوديت در انتقال كالا مي‌شود.
صفوت مي‌گويد ويروس كرونا تاثير زيادي روي كانال سوئز نگذاشته است، چرا كه اين كانال توانسته از طريق كاهش تعرفه‌هاي خود، تا حدي جلوي ضرر را بگيرد. وي ادعا مي‌كند كاهش 32 ميليون دلاري درآمد اين كانال رقم ناچيزي به شمار مي‌رود و در ماه‌هاي آينده با رونق دوباره تجارت در جهان جبران مي‌شود.
با اين حال محمد السعيد ادريس، كارشناس مسائل ايران در مركز مطالعات سياسي و راهبردي الاهرام، نظر ديگري دارد. وي در گفت‌وگو با المانيتور گفت ايران به واسطه اختلافات عميق با كشورهاي عرب حاشيه خليج فارس و امريكا با چالش‌هاي فراواني مواجه است و با راه‌اندازي اين كريدور تجاري مي‌خواهد منافع خود را تضمين كند.
ايران و مصر بر سر حمايت قاهره از مواضع ضد ايراني كشورهاي حوزه خليج فارس به شكل غيرمستقيم باهم اختلاف دارند، اما ادريس مي‌گويد هيچ خصومت مستقيمي ميان دو كشور وجود ندارد.وي با رد اين شائبه كه هدف از راه‌اندازي اين كريدور تجاري، ضربه زدن به كانال سوئز و تضعيف كشور مصر است گفت تنها هدف اقتصادي كريدور ايران، حفاظت از منافع جمهوري اسلامي، به ويژه در سايه تحريم‌هاي امريكاست. صلاح عبدالله، عضو سابق مجلس مصر در گفت‌وگو با المانيتور ادعا كرد كانال سوئز هيچ رقيبي ندارد و به لطف موقعيت جغرافيايي بي‌نظير خود، سريع‌ترين خط كشتيراني جهان است.همچنين به گفته او، دولت مصر كانال سوئز را به گونه‌اي توسعه داده است كه بتواند بارهايي با توناژ بسيار بالا را نيز از خود عبور دهد. بنابراين هيچ كريدوري در جهان نمي‌تواند بر درآمد كانال سوئز تاثير بگذارد.عبدالله مي‌گويد با توجه به سردي روابط ميان ايران و كشورهاي حوزه خليج فارس، به ويژه عربستان سعودي كه كنترل درياي سرخ را به همراه مصر بر عهده دارد، تهران به دنبال مسيرهاي جايگزيني براي تجارت با جهان است، چرا كه ممكن است در آينده تحولاتي رخ دهد كه عبور و مرور از اين مسير ناممكن شود.
به گفته عبدالله، كريدور ايران صرفا يك جايگزين موقت يا مسيري اضطراري محسوب مي‌شود، نه يك جايگزين اقتصادي براي كانال سوئز كه سريع‌ترين، ارزان‌ترين و امن‌ترين كريدور دريايي جهان است.