توضيح وزارت بهداشت درباره تخمين ابتلاي ۲۵ ميليون ايراني به كرونا
آنچه رييس‌جمهور توضيح نداد
گروه اجتماعي| به دنبال اعلام روز شنبه رييس‌جمهوري درباره ابتلاي احتمالي 25 ميليون ايراني به ويروس كرونا از ابتداي ورود ويروس به كشور -اسفند 1398- تا هفته دوم تير ماه و احتمال ابتلاي 35 ميليون نفر از جمعيت كشور از اين پس و تا سال آينده، معاون وزير بهداشت ديروز در تصحيح باورها و شائبه‌هاي غلطي كه ظرف روزهاي گذشته به دليل مطرح نشدن جزييات علمي اين تخمين در اذهان عمومي ايجاد شده، توضيحاتي داد. در واقع، رييس‌جمهوري با استناد به گزارش تخميني معاونت تحقيقات وزارت بهداشت، خلاصه‌اي از نتايج اين گزارش را اعلام كرد در حالي كه انتشار اين تخمين نيازمند ضميمه برخي جزييات بود از جمله اينكه اين تخمين‌ها به معناي شناسايي قطعي نيست چون تخمين با مدلسازي سرولوژيك به دست آمده درحالي كه شناسايي قطعي مبتلايان، مبتني بر نتايج تست‌هاي تشخيصي PCR است.
عليرضا رييسي هم ديروز در توضيح جزيياتي براي روشن شدن اذهان عمومي و رفع نگراني‌هاي اخير گفت: «مبناي ما براي اعلام آمار مبتلايان، مثبت بودن تست PCR است در حالي كه آمار
25 ميليون ابتلا، براساس نتايج مطالعات سري‌اپيدميولوژي و مدلسازي رياضي به دست آمده است.
در سطح دنيا فعلا تنها تست مورد تاييد براي شناسايي ابتلاي قطعي، تست PCR است اما در مقابل اين تست، تست سرولوژي به هيچ عنوان تست تشخيص بيماري نيست و اگر قرار باشد فردي كرونا مثبت تلقي شود بايد پاسخ تست PCR او مثبت شود. بنابر توصيه سازمان بهداشت جهاني، تست سرولوژي فقط براي سري‌اپيدميولوژي (شناسايي و تخمين اپيدمي) كاربرد دارد كه تخمين بزنيم وضعيت بروز بيماري در يك منطقه به چه صورت است. در سطح جهان تاكنون ۱۴.۵ ميليون مورد مثبت مبتلا به كرونا براساس نتايج تست PCR گزارش شده در حالي كه اگر بگوييم تعداد مبتلايان كوويد 19 در كشورمان ۲۵ ميليون نفر است، پس بايد بگوييم ميزان ابتلاي جهاني به كرونا هم حدود يك ميليارد نفر است، چراكه اگر در كشوري با جمعيت ايران، ۲۵ ميليون نفر (30درصد جمعيت ايران) به كوويد 19 مبتلا شده باشند، با تعميم اين درصد به جمعيت جهان يعني حدود ۳۰درصد جمعيت جهان به كرونا مبتلا شده‌اند كه چنين نيست.
دقيقا براساس مطالعات اپيدميولوژي در كشور (و نه براساس نتايج تست شناسايي قطعي PCR) از هر هزار نفر مبتلا به ويروس، ۵۰۰ نفر فاقد علامت، ۳۵۰ نفر علايم خفيف، ۱۵۰ نفر هم نيازمند بستري هستند اما اگر تست PCR چنين نتايجي مي‌داد، يعني به دليل مابه‌‍ازاي ۱۵۰ نفر نيازمند بستري به ازاي هر هزار نفر مبتلا، بايد ۳ ميليون نفر تاكنون در بيمارستان‌ها بستري مي‌شدند و در واقع، بايد هر ماه ۶۰۰ هزار بيمار بستري كوويد 19 مي‌داشتيم در حالي كه كل تخت‌هاي بيمارستاني در كشور حدود ۱۲۰ هزار نفر است و بنابراين، بايد حالا تعداد زيادي بيمار نيازمند بستري در صف انتظار بيمارستان‌ها باشند كه چنين نيست.
علاوه بر اين، فرض كنيد در كشوري با جمعيت ۸۰ ميليون نفر، ۲۰ ميليون نفر از ابتلاي خود بي‌خبر باشند. تكليف اين افراد واقعا چيست؟ پژوهش سرولوژيك معاونت تحقيقات، ارزشمند و قابل احترام است ولي ما بايد سرنوشت و سلامت خود را به اصول علمي و توصيه‌هاي بهداشتي و واقعيت‌ها پيوند بزنيم.»
رييسي درباره ايمني جمعي نسبت به كوويد۱۹ نيز گفت: «اولين سوالي كه هنوز پاسخ داده نشده اين است كه آيا فرد مبتلا پس از بهبودي مجددا به بيماري مبتلا مي‌شود يا خير؟ اصلا فرض كنيد ايمني در يك بهبوديافته از كوويد 19 ايجاد شده است، اما اين ايمني تا چه مدت پابرجا خواهد بود؟ هنوز هيچ شواهدي در دنيا، ايمني گله‌اي را رد يا تاييد نكرده و حتي كشورهايي هم كه در ابتدا در مورد ايمني گله‌اي صحبت مي‌كردند، حرف‌هاي خود را پس گرفتند. اكنون در دنيا هيچ كشوري نيست كه بگويد در حال حركت به سمت ايمني جمعي است. در كشور ما نيز هيچ‌گاه در اين مورد صحبت نشده كه مي‌خواهيم به سمت ايمني جمعي حركت كنيم. اقداماتي مانند تشديد نظارت‌ها و تدوين پروتكل‌هاي بهداشتي براي قطع زنجيره انتقال ويروس است.
اينكه بگوييم همه‌چيز را رها كنيم تا همه افراد مبتلا شوند موضوع درستي نيست و كشور ما هيچ‌گاه به اين سمت حركت نكرد. كشور سوئد هم كه در ابتدا چنين حرفي را عنوان كرد امروز حرفش را پس گرفته است. بنابراين، تاكيد بر يك جمله در تاييد يا رد رفتار ويروس، كار علمي نيست، چون هنوز خيلي زود است در مورد رفتار ويروس قضاوت كنيم. تنها چيزي كه اكنون در يك مطالعه مطرح شده اين است كه قدرت سرايت ويروس بيشتر شده است. البته اين موضوع ربطي به ميزان مرگ و مير ناشي از ويروس ندارد.
فرض كنيد در گذشته ويروس مي‌توانست ۳ نفر را مبتلا كند و اكنون مي‌تواند تعداد بيشتري را مبتلا كند. ويروس مي‌تواند ارگان‌هاي مختلف بدن را درگير كند. ويروس مي‌تواند با سردرد، آبريزش بيني، سينوزيت، علائم گوارشي و... بروز پيدا كند. علائم بيماري ممكن است متعدد باشند اما اينكه بگوييم قبلا بيماري ريه را درگير مي‌كرده و حالا با عملكردي متفاوت، گوارش را درگير مي‌كند، صحيح نيست چون همان زمان، هم گوارش و هم ريه درگير مي‌شده اما ميزان علامت‌دهي شديد تا ضعيف در افراد متفاوت است.»