مايك پمپئو از ناكارآمدي سياست فشارحداكثري
در برابر ايران سخن گفت
اعتراف
به شكست
سارا معصومي
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده روز پنجشنبه براي نخستين‌بار در 15 ماه گذشته در جلسه كميته روابط خارجي مجلس سنا به سوال‌هاي سناتورهاي سنا درباره رابطه با چين، تداوم تنش‌هاي واشنگتن با تهران، چرايي خروج نيروهاي امريكايي از آلمان و همچنين بحث صادرات سلاح از ايالات متحده پاسخ داد. به گزارش خبرگزاري رويترز يكي ديگر از مسائلي كه در اين جلسه مطرح شد مباحث داخلي در وزارت امور خارجه ايالات متحده بود. مسائلي نظير افزايش نارضايتي‌ها در اين وزارتخانه از شخص مايك پمپئو و سياسي‌كاري‌هايي كه تيم پمپئو در كار از خود نشان داده‌اند. كميته روابط خارجي سنا هفته جاري گزارشي را در انتقاد از دوران صدارت مايك پمپئو در وزارت خارجه امريكا منتشر كرد. در اين گزارش تحت عنوان «بحران ديپلماسي؛ تخريب وزارت خارجه توسط دولت ترامپ»، تأكيد شده بود كه پمپئو با رفتار نامناسب با ديپلمات‌ها و ترويج فرهنگ انتقام‌گيري، موانعي را در توانمندي وزارت خارجه امريكا ايجاد كرده است. حضور وزير خارجه دونالد ترامپ در كميته روابط خارجي سنا در حالي صورت مي‌گيرد كه تا برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور كمتر از سه‌ماه فرصت زمان باقي مانده و دستان ترامپ در حوزه سياست خارجي همچنان تهي است و البته نتيجه نظرسنجي‌ها به نفع رييس‌جمهور مستقر نيست. ترامپ در حالي در بخش سياست خارجي در كارنامه‌اش چيزي براي دفاع ندارد كه مايك پمپئو عملا به جاي وزير خارجه به وزير تبليغات و تهاجم تبديل شده است. پمپئو در حالي در مجلس سنا حاضر شد كه قريب به 10 روز پيش در اظهاراتي عجيب و غريب از چيني‌ها خواست عليه سيستم حاكم حركت كنند. اظهاراتي كه با واكنش تند وزير خارجه چين روبه رو شد.
مايك پمپئو 56 ساله كه از بهار 2018 به عنوان هفتادمين وزير خارجه ايالات متحده مشغول فعاليت است پيش از اين هم در دولت ترامپ عنوان رييس سازمان اطلاعات مركزي ايالات متحده (سيا) را به خود اختصاص داده بود. دو سال حضور پمپئو در وزارت‌خارجه عملا هيچ دستاوردي براي دونالد ترامپ به دنبال نداشته جز افزايش تنش در پرونده‌هايي نظير چين، ايران، ونزوئلا و تداوم بن‌بست در پرونده خلع سلاح هسته‌اي كره‌شمالي.
روز پنجشنبه صحن سنا شاهد اعتراف وزير خارجه كابينه ترامپ به شكست سياست فشار حداكثري عليه ايران بود. زماني كه يكي از سناتورهاي حاضر در جلسه از مايك پمپئو درباره اثرگذاري سياست امريكا در قبال ايران سوال كرد، وزير خارجه اعتراف كرد كه كارزار فشار حداكثري، اثرگذار بوده اما نتوانسته به هدفش براي تغيير رفتار حكومت ايران دست پيدا كند. در ادامه اين اعتراف، پمپئو ادعاهاي بي‌پايه و اساس درباره ايران را تكرار كرده و گفت: دولت ترامپ، اصول پدران بنيان‌گذارمان را محور ديپلماسي‌مان قرار داده است. ما دنيا را با همان واقع‌نگري كه پدران بنيانگذاران ايالات متحده مي‌ديدند، مي‌بينيم. جمهوري اسلامي ايران را همان چيزي مي‌بينيم كه هست: متجاوز نه قرباني.» وزير خارجه كابينه ترامپ در ادامه براي توجيه شكست‌هاي تيم ترامپ در برابر ايران تاكيد كرد كه وزارتخانه تحت امر او «با تمام قوا» كارزار فشار حداكثري را اجرا كرده و امريكا توانسته ۹۰ درصد از درآمدهاي نفتي ايران را كاهش دهد. پمپئو در ادامه ادعاهاي ترامپ درباره محدود شدن فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران به واسطه تحريم‌هاي امريكا را تكرار كرده و گفت: «ما از طريق ديپلماسي كشورها را به سمت خودمان آورده‌ايم- تحريم حزب‌الله را از طرف كشورهاي اروپايي و كشورهاي جنوب امريكا ببينيد.ضمن آنكه آمادگي نظامي خودمان را در برابر تهران تقويت كرده‌ايم. ايران، همين حالا اقدام به مين‌گذاري عليه كشتي‌ها در تنگه هرمز مي‌كند، به سمت تأسيسات عربستان سعودي موشك شليك مي‌كند، براي حوثي‌هاي تسليحات ارسال مي‌كند و از رژيم غيرقانوني مادورو حمايت مي‌كند.»
روز پنجشنبه پمپئو در پاسخ «ليندسي گراهام»، نماينده جمهوري‌خواه مجلس سنا ادعا كرد: «تحريم‌ها به وضوح اثر داشته‌اند. آنها قابليت رژيم براي كمك به حزب‌الله و شبه‌نظاميان شيعه در عراق را از بين بردند، ولي مشخصا به هدف نهايي خود كه تغيير رفتار رژيم ايران بوده دست نيافته‌اند.» دولت ترامپ دو سال و نيم پيش با هدف وادار كردن ايران به مذاكره‌اي جديد درباره برنامه هسته‌اي، فعاليت‌هاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشكي‌‌اش از برجام كه توافقي چندجانبه و مورد حمايت قطعنامه 2231 شوراي امنيت بود، خارج شد و شبكه پيچيده‌اي از تحريم‌هاي اوليه و ثانويه را بر كشورمان تحميل كرد. در آن مقطع زماني چهره‌هاي ايران‌ستيز حاضر در كابينه ترامپ تاكيد داشتند كه تهران بيش از 6 ماه نمي‌تواند اين وضعيت را تحمل كند و به ميز مذاكره بازخواهد گشت. در اين بازه زماني دي ماه سال 1398 بود كه تيم ترامپ در اقدامي نسنجيده و نابخردانه اقدام به ترور سردار شهيد حاج قاسم سليماني كرد. حركت تروريستي كه به گفته بسياري از كارشناسان مسائل ايران و ايالات متحده ضربه بي‌سابقه‌اي به هرگونه دورنماي مذاكره ميان تهران و واشنگتن در دوره رياست‌جمهوري ترامپ بود. با اين‌همه اكنون سه ماه مانده به برگزاري انتخابات در ايالات متحده، وزير خارجه تندرو و ايران ستيز كابينه ترامپ اعتراف مي‌كند كه سياست فشار حداكثري به آنچه كه آنها انتظارش را داشتند نرسيده است: تغيير رفتار ايران.
در حالي كه دولت ترامپ تصور مي‌كرد با خروج ايالات متحده از برجام و بازگرداندن تحريم‌هاي همه‌جانبه عليه تهران، شاكله برجام از هم پاشيده و ايران نيز از اين توافق خارج شود، هيچ‌كدام از سناريوهاي مدنظر او تاكنون درباره ايران محقق نشده و شوراي امنيت سازمان ملل متحد آخرين سنگري است كه تيم ترامپ تلاش مي‌كند با ورود به آن، شكست‌هاي 3 سال اخير در پرونده ايران را جبران كند. برهمين اساس پمپئو از صحن سنا، اعضاي شوراي امنيت را مخاطب قرار داده و ضمن تكرار ادعاهايش عليه تهران گفت: «اگر شوراي امنيت اقدام نكند، ايران دست بازتري براي تخريبگري در سراسر خاورميانه و در واقع در سراسر دنيا خواهد داشت.»
ايالات متحده به منظور تمديد تحريم تسليحاتي ايران كه طبق برجام اواخر مهرماه برداشته خواهد شد، پيش‌نويس قطعنامه‌اي را ميان اعضاي شوراي امنيت توزيع كرده است. به گزارش خبرگزاري فارس، قطعنامه پيشنهادي امريكا خواستار منع فروش، عرضه يا انتقال سلاح يا اقلام مرتبط از سوي ايران است. اين قطعنامه همچنين كشورها را از فروش، عرضه، يا انتقال سلاح يا اقلام مرتبط به ايران، مگر در صورت موافقت كميته‌اي در شوراي امنيت منع مي‌كند. پيش‌نويس امريكا علاوه بر اين از كشورها مي‌خواهد چنانچه دلايل متقني در دست دارند مبني بر اينكه محموله‌اي در خاك آنها ممكن است حاوي اقلام ممنوعه از ايران باشد اقدام به بازرسي آن كنند. اين قطعنامه همچنين از كشورها خواسته با توجيه مشابه اقدام به بازرسي كشتي‌ها در آب‌هاي آزاد كنند.
با توجه به خروج يكجانبه ايالات متحده از توافق هسته‌اي آن‌هم در حالي كه 15 گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مؤيد پايبندي ايران به اين توافق بود، متحدان سنتي ايالات متحده در اروپا دل‌خوشي از واشنگتن نداشته و تاكنون مخالفت خود را با اقدام ديگري كه منجر به فروپاشي كامل برجام بشود، اعلام كرده‌اند. چين و روسيه نيز كه از باماندگان در توافق هسته‌اي هستند مخالفت خود را با تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي ايران فراتر از وعده داده شده در برجام اعلام كرده و به نوعي تهديد به استفاده از حق وتو در صحن شوراي امنيت هم كرده‌اند. مايك پمپئو در حالي همچنان اميدوار به تصويب قطعنامه‌اي براي تمديد تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت است كه برايان هوك، مسوول گروه اقدام عليه ايران وزارت‌خارجه امريكا هفته گذشته در سفر به تونس، قطر، كويت، استوني و بريتانيا دور تازه‌اي از تلاش‌ها براي جلب حمايت اعضاي دائم و غيردائم شوراي امنيت از اين قطعنامه را پيش برد . پس از سفر برايان هوك درباره اينكه در دو ايستگاه نهايي اين تور ضد ايراني او در اروپا يعني استوني و بريتانيا چه گذشت خبري منتشر نشده است.
برخي از كارشناسان در حالي كه شانس تصويب چنين قطعنامه‌اي را كم مي‌دانند اما معتقدند كه شايد در واپسين روزهاي باقيمانده تا لغو تحريم‌هاي تسليحاتي ايران، ايالات متحده بتواند با اعضاي دائم برسر جدول زماني جديد براي محدودكردن خريد و فروش سلاح توسط ايران به توافق جديدي برسد. با توجه به اين مخالفت‌ها ماپك پمپئو در نشست جلسه سنا تصريح كرد در صورتي كه دولت امريكا نتواند تحريم‌هاي تسليحاتي عليه ايران را تمديد كند براي بازگرداندن كليه تحريم‌هاي بين‌المللي از طريق رجوع به «ساز و كار حل و فصل اختلافات» در برجام تلاش خواهد كرد. پمپئو در اين باره گفت: «ما توانايي استفاده از بند بازگشت خودكار تحريم‌ها (ساز و كار حل و فصل اختلافات در برجام) را داريم و از آن به طريقي استفاده خواهيم كرد كه از امريكا محافظت كند.»
ايالات متحده دامنه تحريم‌هاي فلزات ايران را گسترش داد
مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا پس از جلسه سنا در روز پنجشنبه با انتشار توييتي از تحريم‌هاي جديد ايران خبر داد و نوشت: «براي هدف قرار دادن برنامه‌هاي هسته‌اي، نظامي و موشك‌هاي بالستيك ايران دامنه تحريم‌هاي فلزات اين كشور را توسعه دادم. هر گونه اقدام آگاهانه براي انتقال اين ۲۲ فلز به ايران اكنون قابل تحريم است. فشارهاي ما تا زماني كه ايران مثل يك كشور نرمال رفتار كند ادامه خواهد داشت.» وزارت خارجه امريكا بعد از توييت پمپئو بيانيه‌اي صادر و جزييات اين تحريم‌ها را اعلام كرد. اين وزارتخانه در اين بيانيه مدعي شده ۲۲ فلز كه با بخش‌هاي نظامي، هسته‌اي و موشكي ايران ارتباط دارند تحت تحريم قرار مي‌گيرند و انتقال آنها به ايران ممنوع است. در بيانيه وزارت خارجه امريكا آمده است: «امروز وزارت خارجه امريكا تشخيص داده اين ۲۲ ماده خاص در ارتباط با برنامه‌هاي هسته‌اي، نظامي يا موشكي ايران مورد استفاده قرار مي‌گيرند. كساني كه آگاهانه اين مواد را به ايران انتقال دهند ذيل بند ۱۲۴۵ قانون «آزادي اطلاعات و مقابله با اشاعه» قابل تحريم هستند.»
مايك پمپئو در ادامه اين بيانيه خاطرنشان كرده است: «به موجب همين بند قانوني، كماكان تشخيص من اين است كه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كنترل بخش ساخت و ساز ايران را در دست دارد... در نتيجه اين تشخيص، هر گونه انتقال آگاهانه مواد خاص اعم از گرافيت يا فلزات خام يا نيمه‌ساخته به ايران يا از اين كشور براي استفاده در بخش ساخت و ساز ايران قابل تحريم خواهد بود.»وزارت خزانه‌داري امريكا مرداد ماه سال گذشته با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد مقررات مربوط به تحريم‌هاي ايران را تغيير داده و تحريم‌هاي مربوط به بخش فلزات ايران را ذيل تحريم‌هاي حقوق بشري قرار داده است. به گزارش خبرگزاري فارس«دونالد ترامپ»، چند ماه قبل‌تر (ارديبهشت‌ماه سال ۱۳۹۸) با امضاي فرمان اجرايي شماره ۱۳۸۷۱ صنايع آهن، فولاد، آلومينيوم و مس ايران را تحت تحريم قرار داد.