تحقيقات تازه و مهندسي ژنتيك در درمان كرونا
طاهر جمشيدزاده
محققان روس به تازگي اعلام كرده‌اند كه ويروس كرونا در آب، در دماي اتاق پس از ۲۴ساعت از بين مي‌رود و سازمان بهداشت جهاني هم توأمان اعلام كرده است كه ويروس كرونا بين ۸تا۱۲دقيقه در هوا مي‌ماند و منتقل مي‌شود. اين تحقيقات جديد در حالي است كه هنوز دشواري‌هاي رسيدن به واكسن زودهنگام در هاله ابهام است و پروسه ساخت واكسن به‌رغم تلاش كشورها، به زودي ميسر و امكان‌پذير نيست و اين مساله ناشي از تغيير سروتيپ ويروس، جهش و رونوشت‌برداري معكوس كرونا است. به همين دليل بايد واكسني عليه آن ساخته شود كه كاملا رونوشت‌برداري ويروس را حتي با جهش‌هاي متوالي و تغيير تيپ مهار كرده و از كار بيندازد كه در اين امر، بايد از تركيباتي نظير «دترجنت‌ها» براي هضم غشاي ليپيدي ويروس كرونا بهره گرفت.
مهندسي ژنتيك مي‌تواند براي مصائب و مشكلاتي مثل بحران كرونا كه بشر با آنها روبه‌روست، مثل تهيه واكسن، مبارزه با بيماري‌هاي نوظهور و نوپديد و تأمين غذا، راهكارها و راه‌حل‌هاي بهينه و مفيدي ارايه كند. بعضي از اين راه‌حل‌ها هم‌اكنون در دسترس همگان هستند و بعضي ديگر در آينده در دسترس قرار خواهند گرفت. آينده‌اي كه به زعم و گمان بسياري از محققان و پژوهشگران، بر زيست‌شناسي استوار و متكي است؛ در آلمان، روسيه، چين و كشور عزيزمان ايران، تلاش‌ها و پروژه‌هايي براي ساخت واكسن عليه ويروس منحوس كرونا در حال انجام مراحل مقدماتي است، ولي در آكسفورد انگلستان كه قوي‌ترين مركز و تشكيلات را در ساخت واكسن‌هاي انساني و حيواني دارد، آزمايشات يك واكسن عليه كرونا بر روي ميمون موفقيت آميز بوده و آنتي بادي عليه بيماري در بدن ميمون توليد شده است. آزمايش اين واكسن روي انسان هم مراحل مقدماتي و باليني خود را طي كرده و در مرحله گذراندن پروتكل‌هاي اخلاقي است و پژوهشگران قول داده‌اند تا اواخر سپتامبر آن را وارد بازار كنند. بسياري از بيماري‌هاي ژني به علت عدم توانايي بدن در ساختن يك نوع پروتيين خاص شكل مي‌گيرند و به همين دليل، در سراسر جهان صدها شركت داروسازي وجود دارد كه پروتيين‌هاي مورد نياز اين بيماران را با به كار بردن روش‌هاي مهندسي ژنتيك در باكتري‌ها توليد مي‌كنند. مواد ضد انعقاد خون از جمله اين پروتيين‌ها است و براي جلوگيري از ايجاد لخته خون به كار مي‌روند. انسولين نيز كه در درمان ديابت به كار مي‌رود، از همين جمله است. فاكتور شماره هشت پروتييني است كه در روند انعقاد خون دخالت دارد و فقدان آن سبب ناتواني در انعقاد خون مي‌شود و بيماري هموفيلي را به وجود مي‌آورد. اين پروتيين‌ها با به‌كار گرفتن روش‌هاي مهندسي ژنتيك ساخته مي‌شود و به عنوان دارو به فروش مي‌رسد.
بسياري از بيماري‌هاي ويروسي، مانند آبله، فلج اطفال و آنفلوآنزايH1N1 با داروهاي موجود درمان نمي‌شوند. مي‌توان با اين ويروس‌ها از طريق پيشگيري، يعني به كار بردن واكسن، مبارزه كرد. در گذشته واكسن‌ها، با ميكروب‌هاي كشته شده بيماري‌زا، يا با ميكروب‌هاي ضعيف شده تهيه مي‌شدند. اين عمل باعث مي‌شود كه خود واكسن ايجاد بيماري نكند. دستگاه ايمني بدن پس از تزريق واكسن پروتئين‌هاي سطحي باكتري‌ها و ويروس‌ها را شناسايي مي‌كنند و با ساختن پروتيين‌هاي پادتن به آن پاسخ دهد. اگر بعدا يك ميكروب يا ويروس از همان نوع وارد بدن شود، پادتن‌ها در بدن حضور دارند و با آن ميكروب مبارزه مي‌كنند. مشكل اين روش‌ها اين است كه يك خطا در كشتن و ضعيف كردن يك بيماري‌زا منجر به انتقال بيماري به افرادي مي‌شود كه براي جلوگيري از آن اقدام كرده‌اند. واكسن‌هايي كه با روش مهندسي ژنتيك ساخته مي‌شوند، اين خطر را ندارند. با اين روش‌ها مي‌توان ژن مربوط به آنتي ژن يك بيماري زا را بهDNA «ماده وراثتي سلول»يك باكتري يا ويروس غير بيماري زا وارد كرد. باكتري يا ويروس غير بيماري زا در اين حالت تغيير مي‌كند و يك واكسن مفيد و مطمئن به وجود مي‌آورد. واكسن ضد بيماري هپاتيتB امروزه از طريق مهندسي ژنتيك ساخته شده است.ويروس هپاتيتB باعث التهاب كبد مي‌شود و ممكن است كشنده باشد.و حالا دانشمندان و پژوهشگران در تلاشند تا با استفاده از روش مهندسي ژنتيك واكسني موثر عليه ويروس كرونا ابداع كرده و بسازند.