حافظه ملي و پرچم در يك راستا عمل مي‌كنند
عماد افروغ
سامانه حافظه ملي ايرانيان، يك اقدام ملي است و بايد به شكل ملي پيش برود. بايد اين سامانه به سمع همه رسانده شود. همين مفهوم ملي بار و ارزش دارد، اين سامانه، يك روزنامه، جناح و بخشي از حكومت نيست در واقع يك سامانه ملي است به همين دليل در اطلاع‌رساني آن بايد دقت بيشتري انجام شود. فعلا بايد ديد كه چه استقبال، اطلاع‌رساني، تبليغ و چه موانع دروني براي آن وجود خواهد داشت. وقتي چيزي ملي مي‌شود اقتضائات خود را دارد، مسائلي كه گاهي به آنها توجه نمي‌شود. وقتي چيزي ملي مي‌شود، فرابخشي و فراجناحي مي‌شود. اين مساله بحثي خاص است و وقتي عنوان ملي براي سامانه يا طرحي استفاده مي‌شود بايد به شرافت اين برنامه توجه شود چراكه «ملي» شرف دارد. مفهوم ملي، بار معنايي دارد كه گروه‌بندي را برنمي‌تابد. وقتي مفهومي ملي مي‌شود بايد از اقتضائات آن استفاده شود، بايد دست نياز دراز شود و مشاركتي را به لحاظ فني بتابد. براي اين سامانه بايد مشتري جذب شود و افراد با سامانه حافظه ملي ايرانيان آشنا شوند. چرا افراد هنوز كتابخانه ملي را نمي‌شناسند، كتابخانه ملي هيچ‌گاه سعي نكرده، نفوذ ملي داشته باشد. براي اينكه نفوذ ملي بار دارد و بايد به آن توجه شود. روي اين مساله بايد تامل شود.
سامانه ملي ايرانيان، بايد نفوذ ملي داشته باشد
مردم نسبت به پرچم ملي چه حسي دارند؟ نمي‌گويم كه مردم به كتابخانه ملي و سامانه حافظه ملي ايرانيان مانند پرچم ملي نگاه كنند اما بايد توجه داشت فعاليت آنها در همان راستاست؛ يعني تفاوت‌هاي گروهي، جنسيتي، طبقاتي، مذهبي و. .. برنمي‌دارد. كتابخانه ملي گزارش دهد كه چقدر به مفهوم مقتضيات ملي توجه كرده است و اين سامانه بايد چقدر نفوذ ملي داشته باشد. نمره خوبي به كتابخانه ملي نمي‌دهم چراكه كتابخانه ملي اين كار را نكرده است، نمي‌دانم افراد چرا به كتابخانه ملي مراجعه مي‌كنند، مي‌روند تا از فضاي آنجا استفاده كنند، يا دنبال سند مي‌گردند و چند درصد از افراد واقعا پژوهشگراني هستند كه دنبال سند به آنجا مراجعه كرده‌اند،يا حضورشان گذري براي آمادگي در كنكور است. راه‌اندازي سامانه ملي ايرانيان، تازه اول راه است و اين سامانه بايد نفوذ ملي داشته باشد، براي اين مهم نبايد هيچ‌گونه شائبه جناحي وجود داشته باشد. وقتي جناحي وجود داشته باشد هر قدر هم سعي شود تا هدف و نيت خوب اجراي طرح نشان داده شود، اكثريت حرف مسوولان اين سامانه را نمي‌پذيرند و فكر مي‌كنند آنجا محل خاصي است كه افراد خاصي از آن استفاده مي‌كنند. افراد خاصي مسووليت مي‌گيرند و اين مسائل با مفهوم ملي متفاوت است.
بايد دسترسي منصفانه و برابر باشد
حافظه ملي مفهوم زيبايي است و بار معنايي دارد. بايد دسترسي به اين سامانه منصفانه و برابر باشد و مردم بدانند كه چنين سندي به نام حافظه ملي در دسترس دارند و به وسيله آن مي‌توانند به اسناد مورد نياز خود دسترسي پيدا كنند. بايد در سامانه حافظه ملي ايرانيان، برون‌گرايي توسعه يابد. بايد سواد رسانه‌اي و شبكه‌اي بالا رود تا مردم احساس نياز به استفاده از آن كنند. اين احساس نياز هم بخشي از وظايف رسانه‌هاست تا از شبكه‌ها استفاده شود.
وقتي مساله‌اي بار ملي دارد يعني داراي اشتراكات جامعه است، ابتدا بايد اشتراكات جامعه پيدا شود و به اين اشتراكات نزديك شد. بعد از اين مرحله بايد سامانه حافظه ملي ايرانيان، نفوذ ملي داشته باشد يعني اطلاع‌رساني و فراگيري ملي در روزنامه‌ها، مدارس و ... انجام شود.
بايد سامانه حافظه ملي ايرانيان سهل‌الوصول باشد
نكته ديگر اين است كه در كنار نفوذ فراگير بايد مردم تشويق به رجوع و دسترسي به شبكه سهل‌الوصول شود. دسترسي برابر يعني همه افراد در شهر و روستا بتوانند از اينترنت و امكانات اين سامانه استفاده كنند. اگر اين دسترسي ممكن نباشد، سامانه حافظه ملي ايرانيان، ملي نيست. اگر واقعا دسترسي به اين سامانه سهل‌الوصول باشد يعني فردي كه مي‌خواهد از اين سامانه استفاده كند با موانعي مانند موانع اينترنتي مواجه نباشد، اگر اين امكانات مهيا شود، سامانه حافظه ملي ايرانيان خيلي عالي است. اينكه آيا اين سامانه توانسته اسناد مربوطه را واقعا جمع‌آوري كند و در دسترس عموم بگذاردمساله ديگري است؛ اما اصل اين سامانه خوب و مبارك است به شرطي كه براي ورود با انواع مشكلات مواجه نباشد. من به رغم اينكه تلاش كردم، نتوانستم از سامانه استفاده كنم البته به من كمك كردند و پسورد را تهيه كردم. براي حل امكان دسترسي بايد به فراخوان گذاشته شود كه آيا جامعه هدف به اين امكانات دسترسي دارند يا نه. در غير اين صورت زمان افرادي كه اين كار را طراحي كردند، هدر مي‌رود. گاهي موانعي شبكه‌اي يا پيچ و خم‌هايي براي دسترسي ايجاد مي‌شود كه ممكن است نيت خوب در نظر گرفته شده تحت تاثير آن قرار بگيرد.
جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه