پيچ و خم فني صلح افغانستان

گرچه قرار بود، هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان براي مذاكرات بيناافغاني با نمايندگان گروه شبه‌نظامي طالبان پنجشنبه به دوحه برود اين تيم همچنان در كابل است و مشخص نيست چه زماني براي آغاز مذاكرات به پايتخت قطر خواهد رفت. عبدالله عبدالله، رييس شوراي عالي مصالحه گفته مي‌شود به عنوان رييس هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان قرار است براي افتتاح اين گفت‌وگوها به قطر سفر كند. 
سخنگوي عبدالله عبدالله، سياستمدار ارشد و رييس شوراي عالي مصالحه افغانستان، هفته گذشته خبر داده ‌بود كه هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان به رياست او پنجشنبه به دوحه مي‌رود. اما روز پنجشنبه اعلام شد كه اين سفر با يك روز تاخير، جمعه انجام خواهد شد و روز جمعه اعلام شد كه سفر براي مدت نامعلومي به تاخير افتاده است. روز پنجشنبه در گفت‌وگويي كه از شبكه خبري العربيه پخش شد، اولين دستور كار اين مذاكرات را يك آتش‌بس ماندگار با طالبان عنوان كرد. عبدالله همچنين گفته است كه اگر بر اساس اين مذاكرات ضرورت پيدا كند كه در قانون اساسي افغانستان تغييراتي ايجاد شود، مردم و دولت افغانستان به خاطر صلح، حاضر به تعديل قانون اساسي هم هستند. مذاكرات بيناافغاني قرار بود از اسفند ماه سال گذشته و در پي صلح دولت ايالات متحده امريكا با گروه شبه‌نظامي طالبان آغاز شود اما طالبان اعلام كرد، مادامي كه 5000 از محكومان عضو اين گروه از زندان‌هاي دولت افغانستان آزاد نشوند، حاضر به نشستن پاي ميز مذاكره نخواهد بود. به رغم آتش‌بس ميان طالبان و ارتش امريكا در افغانستان و خودداري اين گروه شبه‌نظامي از حمله به اهداف نظامي امريكايي، جنگ در افغانستان به جز يك دوره 3 روزه به مناسبت عيد فطر، پيوسته ادامه داشته است. به گفته سازمان ملل متحد، جنگ در افغانستان دست‌كم 100 قرباني در هر هفته مي‌گيرد و ميزان تلفات درگيري‌ها در اين كشور در بالاترين حد يك دهه گذشته قرار دارد. با اين حال واشنگتن اصرار دارد كه تا پيش از برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در امريكا، دولت افغانستان تحت هر شرايطي با طالبان مذاكره كند. طالبان همواره اعلام كرده است كه دولت افغانستان را به رسميت نمي‌شناسد. معلوم نيست در صورت برگزاري نشست بيناافغاني در دوحه، طالبان طرف مذاكره خود را در چه جايگاهي قلمداد كند.

مشكلات فني
طالبان و دولت افغانستان هر دو مي‌گويند كه دليل تاخير در برگزاري گفت‌وگوها «مشكلات فني» است اما توضيحي در مورد جزييات اين مشكلات فني نداده‌اند. برخي رسانه‌ها گمانه‌زني كرده‌اند كه صادر نشدن رواديد قطر براي مقام‌هاي ارشد طالبان در پاكستان، دليل تاخير در آغاز گفت‌وگوهاست اما طالبان اين موضوع را تكذيب كرده و روز شنبه اعلام كرد كه با حضور ملاعبدالغني برادر آخوند، رييس دفتر سياسي اين گروه در دوحه، هيات طالبان براي مذاكرات آماده است. هيات 6 نفره طالبان به رياست ملاعبدالغني برادر آخوند از 11 روز پيش در اسلام‌آباد در حال رايزني با مقام‌هاي پاكستان از جمله شاه محمود قريشي، وزير خارجه اين كشور بود. رسانه‌هاي پاكستاني ديروز گزارش دادند: هيات طالبان كه چهارم شهريور در شهر اسلام‌آباد با «شاه محمود قريشي» وزير امور خارجه پاكستان به صورت رسمي در محل وزارت امور خارجه ديدار كرده بود، امروز با پرواز شركت قطر راهي دوحه شد.
اين در حالي است كه هفته گذشته اختلاف نظرهاي زيادي هم در مورد تركيب هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان در كابل به وجود آمد. انتشار فهرستي از سوي ارگ رياست‌جمهوري افغانستان به عنوان هيات مذاكره كننده با اعتراضات زيادي مواجه شد. حامد كرزاي، رييس‌جمهور پيشين به قرار دادن نامش در اين فهرست بدون مشورت با خودش اعتراض كرد، جمعيت اسلامي افغانستان كه از اختلافات رنج مي‌برد، قرار گرفتن نام صلاح‌الدين رباني به عنوان رهبر اين گروه را محكوم كرد. حزب وحدت اسلامي افغانستان بي‌توجهي به اين گروه كه نماينده شيعيان هزاره است را غيرمنصفانه توصيف كرد و گروه‌هايي از جوانان هم به ميانگين سني افراد تعيين شده، اعتراض كردند. عبدالله عبدالله، رييس شوراي مصالحه و صديق صديقي، سخنگوي رياست‌جمهوري افغانستان اعلام كردند كه اين فهرست فقط يك فهرست مشورتي و پيشنهادي است. هنوز دقيقا مشخص نيست، هياتي كه قرار است به رياست عبدالله عبدالله به دوحه بروند دقيقا مشابه همان فهرست مورد اعتراض است يا تغييراتي در آن ايجاد شده است.
وال‌استريت ژورنال در گزارشي نوشته كه مذاكرات ميان هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان با نمايندگان گروه شبه‌ نظامي طالبان قرار است روز دوشنبه(فردا) در دوحه آغاز شود. دولت افغانستان در مورد تركيب تيم مذاكره‌كننده و زمان آغاز مذاكرات تاكنون سكوت كرده است. اما سخنگوي دفتر سياسي «امارت اسلامي افغانستان(دولت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان)» در دوحه قطر، روز شنبه خبر داد كه معاون سياسي اين گروه شبه ‌نظامي از پاكستان به قطر آمده است تا مذاكرات خود را با طرف‌هاي افغان آغاز كند. ملاعبدالغني برادر آخوند، معاون سياسي گروه شبه‌ نظامي طالبان پيش از اين به عنوان رييس هيات مذاكره‌كننده طالبان با دولت ايالات متحده امريكا به يك پيمان آتش‌بس دست يافته ‌بود و حالا قرار است، رياست هيات مذاكره‌كننده اين گروه شبه‌ نظامي را با دولت افغانستان بر عهده داشته باشد.

مناقشه براي 7 زنداني
دولت افغانستان اعلام كرده است كه بر اساس فهرست اعلام شده از سوي گروه شبه ‌نظامي طالبان همه 5000 محكوم عضو اين گروه شبه ‌نظامي را از زندان آزاد كرده و فقط 7 نفر در زندان‌ها باقي مانده‌اند كه دولت‌هاي فرانسه و استراليا به دليل اتهام اين افراد به دست داشتن در ترور اتباع‌شان با آزادي آنها مخالفت كرده‌اند. بر اساس بيانيه‌اي كه روز پنجشنبه از سوي شوراي امنيت ملي افغانستان منتشر شد، روند آزادي تمامي زندانيان گروه شبه ‌نظامي افغانستان بر اساس فهرست ارايه شده توسط اين گروه تكميل شده است. طلوع نيوز افغانستان به نقل از منابع آگاه نوشته است كه بر اساس توافق‌هاي انجام شده ميان دولت افغانستان با استراليا و فرانسه، قرار است 7 شبه‌نظامي زنداني از افغانستان به دوحه قطر منتقل شوند و تحت نظر دولت قطر به صورت تحت‌الحفظ نگهداري شوند. در برابر طالبان هنوز آزادي تمام زندانيانش را تاييد نكرده است. 
دولت افغانستان بعد از برگزاري يك جلسه لويه جرگه با حضور ريش‌سفيدان و شخصيت‌هاي برجسته سياسي، مذهبي، قومي و اجتماعي اين كشور تصميم گرفت 400 زنداني باقيمانده از فهرست طالبان را كه به گفته رييس‌جمهور، اشرف غني «زندانيان خطرناك» تلقي مي‌شدند از زندان آزاد كند. با آزادي اين زندانيان به گفته دولت افغانستان، كل اشخاص مورد اشاره در فهرست طالبان آزاد شده‌اند. اما طالبان مي‌گويد كه هنوز فهرست آزادشدگان را راستي‌آزمايي نكرده است و نمي‌تواند تاييد كند كه همه زندانيان مورد نظرش از زندان آزاد شده ‌باشند. آزادي 5000 زنداني گروه شبه ‌نظامي طالبان يكي از شروط اين گروه براي آغاز مذاكرات بيناافغاني در گفت‌وگوهاي صلح با امريكا بود. زلمي خليل‌زاد، نماينده وزارت امورخارجه امريكا در امور افغانستان از طرف كابل به طالبان اين تعهد را سپرده ‌بود و در برابر طالبان هم موافقت كرده ‌بود كه 1000 اسير دولت افغانستان را آغاز كند.

سفر نماينده ويژه ايران به كابل
همزمان با گمانه‌زني‌ها در مورد آغاز گفت‌وگوهاي بيناافغاني، محمدابراهيم طاهريان‌فرد، نماينده ويژه وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران در امور افغانستان به اين كشور سفر كرده است. در اين سفر طاهريان با مقام‌هاي ارشد افغان از جمله اشرف غني رييس‌جمهور اسلامي افغانستان، عبدالله عبدالله رييس شوراي عالي مصالحه، حامد كرزاي رييس‌جمهور پيشين و چندين مقام ارشد ديگر گفت‌وگو كرده است. همزماني اين سفر با آغاز احتمالي گفت‌وگوهاي مورد حمايت ايالات متحده امريكا در دوحه قطر، باعث گمانه‌زني‌هايي در مورد اهداف طاهريان‌فرد در اين سفر شده است. پيش از اين زلمي خليل‌زاد، نماينده ويژه امريكا در امور افغانستان ادعا كرده ‌بود كه ايران از تلاش‌هاي امريكا براي صلح در افغانستان حمايت نمي‌كند. سفارت ايران در كابل با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرده است كه هدف از اين سفر «شكل‌گيري چارچوب مذاكرات بين‌الافغاني با هدف دستيابي به صلح پايدار در افغانستان» است. ايران پيش از اين پيشنهاد ميزباني از مذاكرات ميان دولت افغانستان و گروه شبه ‌نظامي طالبان را مطرح كرده ‌بود اما رييس شوراي عالي مصالحه افغانستان تاكيد كرده كه دور نخست گفت‌وگوها مسلما در دوحه قطر برگزار خواهد شد اما در مورد دورهاي بعدي مذاكرات هنوز تصميمي اتخاذ نشده است. عبدالله عبدالله در گفت‌وگو با العربيه گفت كه هيات مذاكره‌كننده حكومت در اين گفت‌وگوها بر حفظ نظام جمهوريت و دستاورد‌هاي دو دهه گذشته تاكيد خواهند كرد. اين عبارات عينا در بيانيه سفارت جمهوري اسلامي ايران در كابل در مورد سفر نماينده ويژه جمهوري اسلامي ايران در امور افغانستان هم تكرار شده است.
سفارت جمهوري اسلامي ايران در پي سفر «محمدابراهيم طاهريان‌فرد» نماينده ويژه وزير امور خارجه در امور افغانستان به كابل در بيانيه‌اي اعلام كرد: سياست اصولي ايران در قبال افغانستان بر حمايت از دستاوردهاي دو دهه اخير اين كشور قرار داشته و بر همين اساس جمهوري اسلامي ايران از برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در افغانستان قويا پشتيباني و پس از برگزاري انتخابات در جهت حل اختلافات پيش آمده ميان رقباي سياسي و ايجاد تفاهم بين آنها بيشترين تلاش را به عمل آورد. اين بيانيه مي‌افزايد: در مقطع مهم كنوني كه موضوع شكل‌گيري چارچوب مذاكرات بيناافغاني با هدف دستيابي به صلح پايدار در افغانستان در جريان است، هيات جمهوري اسلامي ايران در راستاي پيگيري همان سياست‌ اصولي يعني بقاي ساختار جمهوريت و قانون اساسي به منظور رايزني با مقامات ارشد از جمله رييس‌جمهور، رييس شوراي مصالحه، رييس‌جمهور پيشين، سرپرست وزارت امور خارجه، مشاور امنيت ملي و نيز برخي ديگر از شخصيت‌هاي سياسي مطرح جمهوري اسلامي افغانستان به كابل سفر كرد. در بيانيه مذكور آمده است: در همه اين ديدارها بر ضرورت وحدت كلمه نيروهاي سياسي افغانستان براي حراست از اين دستاوردها به ويژه حفظ حقوق اساسي اقوام اين كشور و همزيستي موثر و مسالمت‌آميز بين آنان در آينده تاكيد شد.