روز قرمز بورس

 روز گذشته با بسته شدن دو نماد مهم در بازار سرمايه، آخرين بارقه‌هاي اميد سهامداران خرد به حمايت دولتي از بورس رنگ باخت و موجب «قرمز شدن» بورس شد. شاخص بورس در ساعت ابتدايي معاملات ديروز ۳۲ هزار واحد ريزش كرد و در ادامه تقلاي حقيقي‌ها و حقوقي‌ها 8 هزار واحد ديگر از شاخص كاست تا شاخص كل به يك ميليون و 607 هزار برسد، حجم معاملات به نصف كاهش پيدا كند و نزديك به 1400 ميليارد تومان سهام «خرد» در صف فروش قرار گيرد. اين در حالي است كه روز يكشنبه نيز 700 ميليارد تومان از بورس خارج شده بود. به اين‌ ترتيب در همين دو روز بيش از 2 هزار ميليارد تومان از بورس خارج شده است. اين اتفاق درست سه روز بعد از نشست هماهنگي سازمان بورس با سهامداران حقوقي بازار سرمايه رخ داد و وعده‌هايي كه از طرف مسوولان سازمان بورس براي «حمايت» از بورس ارايه شده بود اما سهامداران خرد شركت‌هاي كوچك بازار اين «حمايت‌ها» را فقط در چند نماد شاخص‌ساز ديدند و خبري از «بازارگرداني» نشد. بخش بزرگي از سقوط شاخص بورس به دليل بسته شدن نماد «شستا» رخ داد كه به دليل عدم افشاي اطلاعات با اهميت توسط اين شركت صورت گرفت. برخي از كارشناسان تغييرات بااهميت درباره سود خالص شركت نفت ستاره خليج‌فارس را علت اصلي بسته شدن نماد شستا در روز گذشته مي‌دانند. از طرف ديگر ‌در گروه خودرويي‌ها نيز نماد معاملاتي شركت ايران خودرو به دليل مشابهي بسته ماند تا توقف اين دو نماد پراهميت بازار سرمايه، روز قرمز بورس را در پي داشته باشد. 
واكنش‌هاي توييتري
«قرمز شدن نماد شركت‌ها» در معاملات بورس، موجبات شوخي فعالان بورسي در فضاي مجازي را نيز در پي داشت و برخي با تشبيه اين «قرمزي» به «رب» از عبارت «كارخانه رب‌سازي بورس» براي هشتگ زدن در فضاي توييتري استفاده كردند. يك كاربر در توييتي نوشت: «نه دل فروختن داريم نه جرات سهامداري» و كاربر ديگري هشدار داده كه «اونايي كه از ريزش بورس خوشحال شدن بدونيد تورم حاصل از اين خروج پول گريبانتون رو مي‌گيره» كاربر ديگري درباره وضعيت اين روزهاي بورس خطاب به روحاني نوشته است: «جناب روحاني شما كه هر روز در تنور بورس مي‌دميديد و مردم را به سرمايه‌گذاري در بورس تشويق مي‌كرديد حالا چطور شده كه ديگر چيزي نمي‌گوييد؟ آيا خرتان از پل گذشته است؟ جناب روحاني ما به نوسانات بورس عادت داريم و از سودهاي گذشته ضرر مي‌دهيم ولي بدجوري با اعتماد تازه واردين بازي كرديد.»
ريزش شاخص‌ها از كي آغاز شد؟
پس از رشدهاي فراوان اولين روزهاي منفي بورس از عرضه دارا دوم آغاز شد به‌ طوري كه بين وزارت اقتصاد و وزارت نيرو اختلافي مبني بر عرضه بلوكي سهام پالايشگاهي به اين منظور كه فقط مشتريان خاص بتوانند اين سهام را خريداري كنند، به وجود آمد و موج نااميدي و بي‌اعتمادي در بين سهامداران كه اكثرا افراد آماتور و غيرحرفه‌اي هستند، ايجاد شد. برخي كارشناسان مشكلات اخير بورس و ريزش‌هاي آن را به حمايت‌هاي غيرمنطقي دولت و نقش او در اين بازار ارتباط مي‌دهند و مي‌گويند حدود ۸۰ درصد از سهام شركت‌هاي بورسي در تملك حقوقي‌هايي است كه عمدتا وابسته به دولت و نهادها و شركت‌هاي دولتي هستند اما در مقابل برخي كارشناسان تازه‌واردها را مقصر افت‌هاي اخير بورس مي‌دانند. هر چند انتظار حمايت از بازار سرمايه انتظاري منطقي است اما در مجموع حمايت به معني مداخله است و در نهايت مداخله دولت و حقوقي‌ها مي‌تواند در اين حد باشد كه مانع از ريزش شديد‌تر بازار سرمايه شوند، چرا كه بورس تهران در حال حاضر مستعد ريزش‌هاي شديد‌تر از اين هم هست اما در اين مدت متاسفانه دولت از طريق راديو و تلويزيون باعث شد مردمي كه آموزش نديده‌اند، وارد بازار كاملا حرفه‌اي بورس شوند و بسياري از آنها سهم‌هايي را خريدند كه خريدني نبود و ارزندگي چنداني هم نداشت و اين بخش از بازار با حباب همراه شد. در نتيجه افرادي كه به تازه واردها در بورس معروف هستند و به تحليل‌هاي بنيادي و تكنيكال آشنايي ندارند، در اين برهه از زمان در حال فرار از بازار هستند و سهام خود را به علت عدم اطلاع و بي‌اعتمادي به دولت مي‌فروشند. همواره كارشناسان اقتصادي تاكيد مي‌كنند كه بازار سرمايه يك بازار كاملا تخصصي و حرفه‌اي است و اگر كسي مي‌خواهد در اين بازار موفق باشد بايد به تحليل تكنيكال و بنيادي، تابلوخواني و روانشناسي بازار مسلط باشد تا بتواند در بزنگاه‌ها تصميمات سرنوشت‌سازي بگيرد در غير اين صورت بدون علم وارد شدن به بورس جز زيان و ضرر هيچ نخواهد داشت.
بازار در حال نوسان‌گيري است
همايون دارابي در گفت‌وگو با «اعتماد» در مورد ريزش‌هاي اخير بورس مي‌گويد: «بازار در حال نوسان‌گيري است و در حال حاضر شاهد آن هستيم كه طي هفته‌هاي اخير ۳ روز منفي و دو روز مثبت داشته است.» اين كارشناس بازار سرمايه ادامه مي‌دهد: «شاخص بورس هم‌اكنون تا كف يك ميليون و ۶۰۰ هزار واحد افت كرده و مديران نيز تلاش خود را مي‌كنند تا از هيجان فروش كم كنند و آن‌گونه كه اطلاع‌رساني شد طي ۱۰ روز گذشته تصميمات خوبي نيز در زمينه فروش سهام عدالت و هدايت نقدينگي در بازار گرفته شده است.» او با بيان اينكه براي كاهش هيجان‌ها نيازمند زمان هستيم، مي‌گويد: «حضور افراد تازه وارد در بازار سرمايه يك مقدار بازار را دچار نوسان كرده است اما بازار سرمايه پس از ارايه گزارش‌هاي ۶ ماهه شركت‌ها مجددا به روال رشد برخواهد گشت.» دارابي با بيان اينكه اقتصاد ايران پتانسيل‌هاي زيادي دارد، ادامه مي‌دهد: بنگاه‌هاي بورسي به خوبي فعاليت مي‌كنند و از ابتداي سال تاكنون شاخص بورس تا ۵۰۰ هزار واحد رشد داشت و وارد كانال ۲ ميليون واحدي شد متاسفانه خاطرات خوب زود فراموش مي‌شوند اما خاطرات بد تا مدت‌ها ذهن را درگير مي‌كند. دارابي ادامه مي‌دهد: «نوسان از ذات بازار بورس است و اين بازار بالا و پايين بسيار دارد اما آنچه مهم است نگاه بلندمدت به بازار سرمايه است هر چند امروز سرمايه‌گذاران خرد به دنبال سود در كوتاه‌مدت بوده و به محض پايين آمدن شاخص بورس با وحشت مي‌خواهند سرمايه خود را بيرون آورند.»
اين كارشناس بازار سرمايه مي‌گويد: «ماهيت بازار سرمايه همين است؛ يعني قرار نيست روند هميشه به صورت دائمي صعودي يا نزولي باشد تا دو هفته قبل رشد در بورس به صورت آتش‌فشاني بود و باز هم بايد به اين بازار اميد داشت، ضمن آنكه سال گذشته نيز در ماه‌هاي شهريور و مهر همين وضعيت بود و بازار چند روز افت داشت اما پس از آن رشد‌ها مجددا شروع شدند.»
ورود ۱۰۰ هزار ميليارد تومان نقدينگي به بورس
محمود جامساز، كارشناس ارشد اقتصادي نظر ديگري در اين باره دارد و معتقد است تبليغات دولت براي سرمايه‌گذاري مردم در بورس باعث ايجاد فضاي مثبت براي سرمايه‌گذاري در اين بازار شد و ميليون‌ها نفر به سمت بورس هدايت شدند اين در حالي است كه رشد اقتصادي و بازار مالي كشور كارنامه خوبي ندارد. اين اقتصاددان به «اعتماد» مي‌گويد: تاكنون ۱۰۰ هزار ميليارد تومان نقدينگي وارد بورس شده و با توجه به اينكه دولت از هر معامله ۵ درصد ماليات كسب مي‌كند تا كسري بودجه خود را تامين كند، بازار سرمايه برايش حائز اهميت است. جامساز با تاكيد بر اينكه برخي قيمت‌ها حبابي است ادامه مي‌دهد: مسلما در اين شرايط با ريزش‌هاي به وجود آمده و بازدهي منفي سهامداران به تدريج از اين بازار خارج مي‌شوند، در اين مدت تا ۱.۵ تريليون از بورس كاسته شده و اين موضوع به نفع رشد اقتصادي نيست. بر اساس اين گزارش روند نزولي شاخص كل طي روزهاي اخير از يك ‌سو ناشي از عدم ورود نقدينگي جديد به بازار و از سوي ديگر، خروج نقدينگي بعضي از شركت‌ها از بازار بوده است كه اين جريان منفي خود ناشي از نگراني برخي از سرمايه‌گذاران به ‌دليل افزايش ريسك سيستماتيك در بازارهاست. احساس نگراني سرمايه‌گذاران از تاثير منفي اجرايي شدن تحريم‌ها ‌روي فروش برخي شركت‌ها نيز باعث عقب‌نشيني اين دسته از فعالان در سمت تقاضا شده است اما مي‌توان دليل اصلي افت محسوس شاخص كل بورس در روزهاي اخير را رسيدن بازار به حد تعادل و نقطه واقعي خود به‌ دور از هيجانات و تحركات افراد غيرحرفه‌اي دانست.