توپ، تانك، بنفشه!
محمد بلوچ‌زهي
آغاز پاندمي كرونا به مثابه يك جنگ جهاني بود كه تمام جغرافياي اين كره خاكي را به يك باره در وحشت و اضطرابي جانكاه فرو برد و ناغافل بسياري را از پاي درآورد، همان‌گونه كه در طول تاريخ نيز بسياري از بيماري‌هاي مسري از جمله طاعون در سراسر اروپا، آسيا و آفريقا نظم جهاني را براي مدتي طولاني مختل كرد و تلفات تاريخي قابل توجهي را به نام خود به ثبت رساند و نيز بحران‌ها و چالش‌هاي متعدد اقتصادي، سياسي و اجتماعي را در چندين دوره آورد پديد. حال با گذشت بيش از سه قرن از روزهاي تيره و تار همه‌گيري طاعون كه مردم جهان را به خاك سياه كشاند، گويي بار دگر تاريخ محكوم شده به تكرار آنچه در پس بحران آن ويروس در اواخر قرن هيجده نمايان شد و اكنون نيز در قرن بيست و يك مشابه همان بحران‌هاي اقتصادي، سياسي و اجتماعي را جهان مي‌كند تجربه. اما شايد ديري نپايد تا افكار و دستان نجات‌بخش «لويي پاستوري»ها و «الكساندر يرسين»هاي دگر جهان را مصون بدارد از شر كرونا همان‌طور كه اين دو دانشمند با كشف داروي هاري، ويروس سياه‌زخم و طاعون جهاني را از اضطراب و پريشان زيستن نجات دادند و با فكر و انديشه رهايي‌بخش خويش سلامتي را به ارمغان آوردند براي جهان. باري؛ با گذشت حدود شش ماه از همه‌گيري بيماري كرونا كه با شيوع خود نظم جهاني را به سخره گرفته و به يغما برده و ملل و فرهنگ‌ها و دولت‌ها و كشورهاي مختلف جهان را با چالش‌هايي عميق و جدي روبه‌رو ساخته بي‌گمان يكي از دلمشغولي‌هاي اين روزهاي كرونايي عرصه آموزش است كه اين ويروس كشنده آن را دچار بي‌نظمي كرده و هرج و مرج. پس از تعطيلي چند ماهه مدارس، ناگزير زنگ آغاز سال تحصيلي پيش از موعود مقرر در نيمه دوم شهريورماه يعني پانزده روز قبل از اول مهر و برخلاف رويه معمول تقويم آموزشي سال به صدا درآمد. بر سر ضرورت يا عدم ضرورت بازگشايي مدارس در شرايط اضطرار كنوني كه ويروس كرونا همچنان عرصه را بر زيست انساني تنگ كرده به كرات بحث شده و در اينجا مجال پرداختن به اين مهم نيست ولي بي‌گمان فعاليت مدارس و توجه به امر تعليم و تعلم حتي در چنين شرايطي اجتناب‌ناپذير است اما...! اكنون با گذشت يك هفته از شروع زودهنگام سال تحصيلي آنچه بيش از پيش در دل اين رخداد آموزشي خود را نشان داد و بولد و برجسته و عيان ساخت خلأ برنامه‌ريزي اصولي توسط متوليان عرصه آموزش بود كه كماكان ادامه‌دار است اين سريال گويا! از آغاز بحران كرونا در كشور بيش از شش ماه مي‌گذرد چه خوب بود و شايسته متوليان عرصه آموزش و پرورش از همان اوايل تعطيلي زودهنگام مدارس چاره‌اي انديشه مي‌كردند و طرحي و برنامه‌اي اصولي تدوين تا اكنون با آغاز سال تحصيلي شاهد اينچنين هرج‌ومرج و سردرگمي‌هايي پايان‌ناپذير نمي‌بوديم. اي كاش به جاي اينچنين آغاز آشفته‌اي بانيان تعليم و تربيت بلافاصله پس از شيوع كرونا و تعطيلي مدارس با تدوين برنامه‌هاي پيش آموزشي براي ارتقاي سطح دانش و آگاهي دانش‌آموزان، آموزگاران و والدين به ويژه در مناطق محرومي چون سيستان و بلوچستان در خصوص رعايت رفتارهاي حفاظتي و پروتكل‌هاي بهداشتي و الزامات حضور دانش‌آموزان در مدارس و كلاس‌هاي تنگ و فشرده مناطق كم برخوردار بيشتر چاره‌انديشي مي‌شد و برنامه‌ريزي. سخن به درازا رفت و موارد ناگفته نيز بسيار اما آنچه بيش از پيش در مناطق محروم با شيوع بحران كرونا نگراني ايجاده كرده، افزايش هزينه‌هاي تحصيلي است كه بيم آن مي‌رود در پس اين بيماري آمار ترك تحصيل دانش‌آموزان در سيستان و بلوچستان كه پيشتاز هست در ميان آمار تاركان تحصيل كشوري بيش از اين جهشي چشمگير را تجربه كند، چراكه به دليل شرايط موجود بسياري از سرپرستان خانوار بيكار شده‌اند يا به شدت كم‌درآمد. متاسفانه در چنين مناطقي خانواده‌ها به ويژه در روستاها حتي توان تامين هزينه ماسك و اسپري ضد عفوني را براي دانش‌آموزان خود ندارند چه برسد به آنكه براي فراهم آوردن ملزومات آموزش مجازي از جمله گوشي‌هاي هوشمند و تبلت اقدام كنند! بگذريم؛ روايت است از والدين چند دانش‌آموز در خصوص نحوه آموزش بازدارنده رفتارهاي احتياطي به فرزندان خويش پرسش شد كه از يكي پاسخ شنيد: «پسرش را تشويق كرده اگر نكات بهداشتي را رعايت كند و جان به در ببرد از كرونا آن وقت خواسته‌اش براي خريد توپ در طول سال تحصيلي حتما برآورده خواهد شد و ديگري نيز كرونا را براي فرزند خود تشبيه به تانكي كرده كه اگر كسي را زير بگيرد محال است از زير چرخ دنده‌هايش زنده بيرون بيايد و سومي كه گويا به‌روزتر بوده از سايرين چنين فرمايش كرده كه فرزندانش را تهديد مي‌كند در صورت ابتلا به كرونا روغن بنفشه و پنبه در انتظارشان خواهد بود!» گذشته از مزاح آنچه در اين ميان ضرورت دارد و غفلت شده لزوم آموزش رفتارهاي احتياطي حضور در مدارس به دانش‌آموزان و نيز به‌روز كردن سطح آگاهي و دانش آموزگاران و معلمان و توجيه خانواده‌هاست وگرنه نبايد توقع داشت مدارس را اين‌گونه باري به هر جهت و با «توپ، تانك و بنفشه» بتوان پس از بازگشايي از گزند كرونا در امان نگه داشت. خير پيش.