كدام نتيجه
براي روسيه و چين بهتر است؟
ميثم سليماني
يكي از مباحث مهمي كه در خصوص انتخابات امريكا مطرح مي‌شود، اين است كه رياست‌جمهوري كدام يك از نامزدهاي موجود در انتخابات به نفع يا به ضرر چين و روسيه تمام مي‌شود؟ شايد در شرايط كنوني و چالشي كه چين و روسيه با امريكا دارند به راحتي بتوان اين موضوع را مطرح كرد كه حداقل با توجه به شرايط به نفع چيني‌هاست كه دونالد ترامپ ديگر رييس‌جمهور امريكا نباشد و روسيه نيز با توجه به بن‌بست رسيدن مسيرهاي توافق با امريكا براي حل چالش‌ها ديگر تمايلي به ماندگاري ترامپ ندارد، اما بايد ديد در واقعيت نيز چنين است.
دونالد ترامپ رييس‌جمهور كنوني امريكا مدعي است فردا روزي كه جو بايدن معاون سابق رييس‌جمهور امريكا در كاخ سفيد مستقر شود چيني‌ها امريكا را تسخير خواهند كرد. موضوعي كه بسيار بحث‌برانگيز است يا در موردي ديگر دونالد ترامپ مدعي است كه در اين 4 سال بيشترين فشار و بيشترين تحريم‌ها را به روسيه تحميل كرده است.
اما در رابطه 4 سال گذشته امريكا با چين و روسيه بايد به مواردي دقت كرد كه نمي‌توان به راحتي آن را كنار گذاشت. در روزهاي پاياني دوره باراك اوباما رييس‌جمهور پيشين امريكا تنش ميان مسكو و واشنگتن به بحراني‌ترين حالت خود رسيد. كنسولگري‌هاي روسيه در امريكا يك به يك با اتهام جاسوسي تعطيل مي‌شدند و علاوه بر بحران اوكراين پرونده دخالت روسيه در انتخابات امريكا باز شد. دخالتي كه بسياري آن را در تعيين نتيجه انتخابات موثر مي‌ديدند به نحوي كه اين مورد تبديل به پرونده‌اي پيچيده و تاريخي در ايالات متحده شد كه تحقيقات آن بيش از دوسال به طول انجاميد.
روابط چين و امريكا نيز در دوره باراك اوباما هرچند هنوز وارد چالش نشده بود، اما با توجه به تراز تجاري منفي امريكا با چين چشم‌انداز چالش نمايان بود.
ولي در دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ شرايط متفاوت بود. ترامپ هرچند از ابتدا تلاش كرد روابط با روسيه را بهبود ببخشد و با توافق تجاري با چين موفقيت‌هاي بزرگ تجاري و ديپلماتيك براي خود رقم بزند، اما اين اتفاق رخ نداد. دونالد ترامپ به همراه چين تلاش فراواني براي حل بحران كره شمالي انجام داد. البته هيچ دستاوردي براي امريكا جز ديدار دوجانبه ميان دونالد ترامپ و كيم جونگ اون رهبر كره شمالي به همراه نداشت. حتي ترامپ علاقه داشت تا نشان دهد به نحوي علت اين شكست عدم همكاري چين با ايالات متحده در بحث كره شمالي است. پس از آنكه دونالد ترامپ نتوانست استفاده مورد نياز را از چين ببرد، وارد جنگ تجاري با چيني‌ها شد. فشاري كه او آورد با اين تصور بود كه مي‌تواند به يك توافق تجاري به نفع امريكا با پكن دست پيدا كند، ولي در عمل اين اتفاق رخ نداد. او همه تلاش خود را كرد تا بتواند پيش از انتخابات رياست‌جمهوري امريكا توافق تجاري ميان دو كشور امضا شود اما تمام تلاش‌ها هيچ نتيجه‌اي در پي نداشت. حالا واقعيت آن است كه دونالد ترامپ تلاش مي‌كند با ايجاد ترس از چين و تاكيد بر نزديكي بايدن با پكن از اين موضوع در انتخابات بهره‌برداري لازم را ببرد كه البته نتيجه آن چندان مشخص نيست.
در بحث روسيه نيز دونالد ترامپ به دليل علاقه شخصي به ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه بسيار علاقه‌مند بود تا روابط با مسكو بهبود پيدا كند. ولي به دليل پرونده دخالت روسيه در انتخابات امريكا و جو ضد روسي كه پس از انتخابات امريكا در اين كشور به وجود آمد در عمل اين اتفاق را ميسر نكرد. هرچند ترامپ چند ديدار دوجانبه با پوتين داشت ولي در نهايت دستاورد چنداني نداشت و پرونده بهبود روابط مسكوت ماند و بسياري منتظر هستند تا در صورت پيروزي ترامپ در انتخابات شاهد بهبود روابط با روسيه باشند. اما بايد ديد كه صحنه واقعيت آينده به ما چه مي‌گويد. هر دو نامزد تلاش مي‌كنند تا نشان دهند چين و روسيه به دنيال رياست‌جمهوري ديگري است. ولي اين دو كشور چه مي‌خواهند. روسيه و چين از شكاف عميق و دوقطبي در امريكا سود مي‌برند و در اين چهارسال هر دو كشور از فضاي داخلي امريكا استفاده لازم را بردند و ادامه اين روند به نفع هر دو كشور است. در فضاي بين‌المللي تا پيش از روي كار آمدن دونالد ترامپ چين و روسيه بازيگراني پرخطر محسوب مي‌شدند. به خصوص روسيه با توجه به بحران اوكراين در انزواي جدي از سمت اروپا قرار داشت و فشار امريكا نيز روي روسيه روز به روز افزايش پيدا مي‌كرد ولي با روي كار آمدن ترامپ فشار حداكثري از روسيه برداشته شد. در بحث چين نيز اروپا تا پيش از آن نگراني جدي نسبت به چين داشت و رويكرد خود را خصمانه‌تر نسبت به چين دنبال مي‌كرد، چراكه امريكا را در كنار خود مي‌ديد. هر چند اكنون با فشارهاي امريكا چين از پروژه 5جي در بريتانيا و برخي كشورها كنار گذاشته شد ولي اروپايي‌ها به اين نتيجه رسيده‌اند با رويكرد اينچنيني امريكا در عمل بايد وارد تعامل با چين شوند تا اينكه خود را درگير يك جنگ تجاري كنند. حالا چين و روسيه تبديل به بازيگراني كم خطر‌تر از امريكا در صحنه بين‌الملل شده‌اند. ادامه اين روند قطعا فضاي بيشتري براي مانور چين و روسيه فراهم خواهد كرد در صورتي كه بازگشت جو بايدن اجماع‌سازي عليه اين كشورها را محتمل‌تر از شرايط كنوني مي‌داند. دونالد ترامپ قطعا در صورت پيروزي به سمت بهبود روابط با روسيه خواهد رفت فارغ از اينكه بحران اوكراين يا سوريه چه نتيجه‌اي خواهد داشت. امريكا حتي اگر با چين به توافق نرسد قطعا در شرايط كنوني قدرت مانور چين به لحاظ نظامي، سياسي و بين‌المللي بيشتر از گذشته خواهد شد. فضايي كه در اين چهار سال براي روسيه و چين ايجاد شد شايد در هيچ دوره ديگري نمي‌توانست تكرار شود.