طاعون ترامپ در امريكاي لاتين

تور ديپلماتيك مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا به امريكاي لاتين بار ديگر نگاه‌ها را به استراتژي امريكا در قبال همسايگان جنوبي‌اش جلب كرده است. در حالي كه رييس‌جمهور امريكا تاكنون جز براي شركت در جلسه گروه جي‌20 كه در آرژانتين برگزار شد به هيچ يك از كشورهاي امريكاي جنوبي سفر نكرده است. در مدت 4 سال گذشته سياست‌هاي دولت ترامپ عمدتا مبتني بر فشار، آزار، توهين و تلاش براي تغيير نظام‌هاي سياسي در امريكاي جنوبي بوده است، سياست‌هايي كه در آستانه انتخابات امريكا با كاهش حمايت لاتين‌تبارهاي تبعه ايالات متحده در حال گران تمام شدن براي اوست. مايك پمپئو، وزير خارجه ترامپ هم در سفر به 4 كشور امريكاي جنوبي گويان، برزيل، سورينام و كلمبيا بيش از هر چيز بر موضوع كودتاي شكست خورده امريكا عليه حكومت ونزوئلا تمركز داشت. از ميان 4 كشوري كه پمپئو به آنها سفر كرد 3 كشور در همسايگي ونزوئلا قرار دارند. تور ديپلماتيك پمپئو در آستانه انتخابات در پي شكست‌هاي مكرر دونالد ترامپ و دولتمردانش در عرصه سياست خارجي يكي از آخرين تلاش‌ها براي ايجاد يك دستاورد ملموس از سياست دو ساله كودتا و براندازي در ونزوئلا و نمايش حمايت از كشورهاي امريكا جنوبي بود. مايك پمپئو، شنبه شب بعد از ديدار با رييس‌جمهور كلمبيا، ايوان دوكو، تور امريكاي لاتين خودش را پايان داد. تمركز سفر پمپئو افزايش فشار بر دولت ونزوئلا بود كه از سوي ايالات متحده امريكا مورد محاصره اقتصادي قرار گرفته است. 3 كشور همسايه ونزوئلا در برنامه سفرها و رايزني‌هاي ديپلماتيك وزير خارجه امريكا قرار داشتند. ايوان دوكو، رييس‌جمهوري كلمبيا از جمله مخالفان جدي نيكولاس مادورو، رييس‌جمهور ونزوئلاست و از جمله كشورهايي است كه در پيروي از دولت ايالات متحده امريكا يك سال و نيم است خوان گوايدو، دو سال است رييس مجلس و يكي از اعضاي گروه‌هاي مخالف دولت ونزوئلا را به عنوان رييس‌جمهور موقت به رسميت مي‌شناسد. پمپئو در سفرش به كشورهاي امريكاي جنوبي با وعده افزايش كمك‌هاي اقتصادي به اقتصادهاي آسيب ديده اين كشورها از شيوع گسترده بيماري كرونا از آنها خواست تا با سياست‌هاي تهاجمي امريكا عليه كشورهايي همچون ونزوئلا و كوبا همراهي كنند. گويان و سورينام،هر دو از صادركنندگان نفت در امريكاي جنوبي هستند كه با شيوع بيماري كرونا و كاهش قيمت و تقاضاي نفت خام در بازارهاي جهاني با مشكلات اقتصادي مواجه شده‌اند. 

انتخابات امريكا و جايگاه ويژه امريكاي لاتين
سفر مايك پمپئو به امريكاي جنوبي در شرايطي انجام مي‌شود كه رقابت‌ها در ايالت كليدي فلوريداي امريكا تاكنون به ضرر دونالد ترامپ بوده است. بخش عمده‌اي از مهاجران، مخالفان حكومت و اعضاي گروه‌هاي اپوزيسيون دو دولت سوسياليستي ونزوئلا و كوبا در فلوريدا ساكن هستند و آراي اين مهاجران و نسل‌هاي دوم و سوم مهاجران امريكاي لاتين در اين ايالت در انتخاب رييس‌جمهور آينده امريكا نقش كليدي دارد، تا جايي كه نتيجه انتخابات سال 2000 امريكا كه با پيروزي جورج بوش تمام شد با اختلاف چند صد راي در اين ايالت رقم خورد. 40 روز مانده به انتخابات، نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه جو بايدن، نامزد حزب دموكرات و رقيب ترامپ در انتخابات پيش رو 4 تا 5 درصد از دونالد ترامپ در ايالت فلوريدا پيش افتاده است. اما سياست دولت آينده در قبال كوبا و ونزوئلا مي‌تواند يك عنصر كليدي در تصميم راي‌دهندگان اين ايالت براي انتخاب رييس‌جمهور بعدي امريكا باشد. در دوران باراك اوباما، تلاش‌هاي او براي پايان دادن به خصومت چندين دهه‌اي با كوبا و افتتاح سفارتخانه و برقراري روابط ديپلماتيك با هاوانا باعث رويگرداني شهروندان لاتين‌تبار ايالت فلوريدا از حزب دموكرات شد. اما به نظر مي‌رسد در اين انتخابات، رويكرد سختگيرانه نسبت به ونزوئلا و كوبا به تنهايي كارساز نباشد. بسياري از راي‌دهندگان لاتين‌تبار از گرايش‌هاي نژادپرستانه دولت ترامپ عليه لاتين‌تبارها ناخرسند هستند. اين در حالي است كه جو بايدن وعده بازنگري در سياست‌هاي امريكا در قبال امريكاي جنوبي داده است. از جمله وعده‌هاي او اين است كه به جاي ديوار كشيدن، اعلام وضعيت اضطراري ملي و اعزام ارتش به مرزهاي مكزيك، دولت او يك برنامه 4 ساله 4 ميليارد دلاري براي حل و فصل عوامل تحريك‌كننده مهاجرت غيرقانوني از امريكاي مركزي به ايالات متحده در خاك كشورهاي همسايه اجرا كند.  بسياري از تحليلگران مسائل امريكاي لاتين معتقدند كه انتخاب   بايدن به عنوان رييس‌جمهور يك تحول عظيم در استراتژي امريكا در قبال امريكاي جنوبي و مركزي ايجاد مي‌كند.

رفتارهاي مخرب ترامپ
دونالد ترامپ در دوران رياست‌جمهوري‌اش از ابتداي سال 2017 تاكنون سياست‌هاي مخربي را عليه هم‌قاره‌اي‌هاي جنوبي ايالات متحده در امريكاي لاتين در پيش گرفته است. تحميل تعرفه‌هاي كمرشكن براي واردات كالاهاي مكزيكي به بهانه كنترل مهاجرت، اعمال تحريم‌هاي شديد و كم‌سابقه عليه ونزوئلا و كوبا با هدف تغيير نظام سياسي در اين كشورها و ارايه كمك‌هاي امدادي دولت امريكا به گروه‌هاي اپوزيسيون ونزوئلا، اقدامات تحريك‌آميز از جمله دفاع از كودتاي نظامي و تهديد به حملات نظامي از جمله اقدامات ترامپ بود كه آثار مخربي بر كشورهاي منطقه بر جا گذاشته است. ترامپ هر چند روي خوشي به احزاب سياسي ريشه‌دار و سنتي امريكاي لاتين نشان نداده است اما با گروهي از رهبران عوام‌گراي تازه‌كار مانند خاير بولسونارو در برزيل و آندرياس مانوئل لوپز اوبرادور در مكزيك روابط شخصي دوستانه‌اي برقرار كرده است؛ رهبراني كه گاهي در كشورهاي‌شان با نام‌هايي چون ترامپ برزيل از آنها ياد مي‌شود كه چندان نشانه تحسين اين رهبران نيست. ترامپ جز سفر دو سال پيش‌اش به بوينوس آيرس براي شركت در سيزدهمين نشست سران گروه 20 هيچ سفر رسمي به كشورهاي امريكا مركزي و لاتين انجام نداده است. اين بي‌ميلي به ديپلماسي با كشورهاي امريكاي لاتين در كنار سخنراني‌هاي انتخاباتي ترامپ كه در آنها شهروندان مهاجر مكزيكي را متجاوز، جاني و قاچاقچي مواد مخدر معرفي مي‌كرد احتمال وجود انگيزه‌هاي نژادپرستانه در رويكرد ضد امريكاي لاتين را تقويت مي‌كند. دونالد ترامپ نخستين رييس‌جمهور امريكا از سال 1994 و تاسيس نشست 3 سال يك بار سران قاره امريكا  بود كه در اين نشست حاضر نشد و معاون خود مايك پنس را براي شركت در هشتمين نشست سران قاره امريكا در پرو به ليما اعزام كرد.

رقابت با چين در امريكاي لاتين
اما نژادپرستي تنها مشكل حال حاضر امريكا در قبال امريكاي لاتين نيست. يكي از بزرگ‌ترين نگراني‌هاي واشنگتن، نفوذ روزافزون چين در اقتصاد امريكاي لاتين است. به اعتقاد برخي تحليلگران انگيزه بخش زيادي از سياست‌هاي مداخله‌جويانه و مخرب واشنگتن در امريكاي لاتين، رقابت با چين براي سلطه بر اين بازار بزرگ و اقتصادهاي نوظهور اين منطقه است. خوان گابريل توكاتليان، تحليلگر آرژانتيني در نسخه انگليسي روزنامه كلارين آرژانتين مي‌نويسد:«واشنگتن درست مانند دوران جنگ سرد هنوز به اصولي همچون تغيير نظام و مداخله‌گرايي اعتقاد دارد و غالبا به ديپلماسي قهري روي مي‌آورد. در حال حاضر چين از هيچ يك از اين رفتارها استفاده نمي‌كند. چه دونالد ترامپ به كارش ادامه دهد و چه جو بايدن جانشين او در كاخ سفيد شود،   امريكا همچنان بر سرسپردگي و وفاداري چشم بسته دولت‌هاي امريكا لاتين تاكيد خواهد كرد. در عوض رهبران چين تلاش خواهند كرد كه فقط به نوعي بالاتر رفتن وزن چين در نظام جهاني را به رهبران سياسي منطقه نشان دهند. دولت‌هاي منطقه خواه‌ناخواه در مقابل يكي از اين دو قدرت رقيب تسليم خواهند شد. اما اين تسليم نهايتا به تضعيف استقلال دولت‌هاي منطقه منجر خواهد شد. منطق هر كس به كار خودش باعث ايجاد وابستگي‌هاي منفرد و جمعي دولت‌هاي منطقه امريكاي لاتين مي‌شود. امريكاي لاتين در مقابل يك پارادوكس جدي قرار گرفته است. نمي‌توان به روشني گفت كه ما در مقابل دو گزينه اتحاد يا سرسپردگي قرار گرفته‌ايم بلكه واقعيت اين است كه با رويكردهاي امريكا و چين كه هر دو قصد دارند از كشورهاي امريكاي لاتين به عنوان ابزاري سرزميني براي پيش افتادن در رقابت‌شان استفاده كنند، حيات اقتصادي و سياسي كشورهاي منطقه روز به روز بيشتر ضعيف مي‌شود.»