دستاورد بشر يا ماورا؟

نسبتِ سال‌هاي حضور انسان هوشمندِ خودآگاه (Homo sapiens) روي زمين به عمر اين سياره بسيار اندك است و اين در حالي است كه اطلاعات امروز ما از زندگي اين گونه به دوره پس از ابداع خط و نگارش تاريخ برمي‌گردد كه طبعا بخش بسيار ناچيزي از اين تاريخ نسبتا طولاني است. بخشي از منابع موجود در ارتباط با شناخت تاريخي ما از انسان را محتواي هنري بازمانده از او تشكيل مي‌دهد. اين سوال اساسي سال‌ها فكر مرا و احتمالا جستجوگران بسياري را به خود مشغول كرده كه چرا بشر با هنر سر وكار دارد؟ انديشمندان و هنرمندان فراواني كوشيده‌اند ماهيت هنر را تعريف كنند و به معناي واحدي دست يابند؛ اينكه تا چه اندازه موفق بوده‌اند و انسان امروز را با مفهوم هنر آشنا ساخته‌اند سوالي قابل‌بحث در مجالي ديگر است اما هنوز دغدغه اصلي اين بوده و هست كه چرا با هنر سر و كار داريم؟ فارغ از اينكه خالق و هنرمند باشيم يا مخاطب كه البته در مقاطع اساسي تفاوتي در اين دو نيست. حقيقتا چرا انسان در ارتباط با هنر قرار گرفته و سال‌هاي متمادي در اشكال مختلف چيزي را ابراز كرده؟ هنر، جهان انسان خردمند را دچار چه تغييري كرده و مي‌كند؟ آيا منشا هنر را بايد در انتزاع و تنهايي بشر جستجو كرد يا در ارتباطات پيچيده اجتماعي؟ در ساده‌ترين صورت بحث مي‌خواهم بپرسم هنر به چه درد بشر مي‌خورد؟ اين سوالات ظاهرا ساده و البته اساسي اهميت زيادي در ارتباط با واكنش انسان با دنياي پيرامونش دارد.  فلسفه روابط او با هنرهاي گوناگون زمينه جهان‌بيني هنري انسان را تشكيل مي‌دهد. با روشن‌تر شدن اين موضوعات احتمالا با چالش‌هاي متنوع و پاسخ‌هاي مفيدي مواجه خواهيم شد كه در عملكرد امروز و آينده‌مان در جهان تاثير بسزايي دارد. موسيقي به لحاظ ماهيت يگانه‌اش در ميان هنرها، جايگاه خاصي دارد.   از طرفي اين هنر به شكل منحصر به‌فردي در ارتباط با لايه‌هاي دروني‌تر ذهن قرار گرفته و اساسا انتزاعي است و از طرفي مابين شش هم‌قطار ديگرش از محبوبيت بيشتري در جوامع برخوردار است. متاسفانه همين ويژگي‌هاي انتزاعي در موسيقي موجب شده تا بشر ديرتر از ساير آثار هنري به سراغ نگاشتن، ثبت و ضبط و به هر شكل ملموس كردن و حفظ و انتقال موسيقي به نسل‌ها و گروه‌هاي انساني ديگر برود. تمام اين ويژگي‌ها و سوالات بي‌شمار، موسيقي را به يكي از مرموز‌ترين، تاثيرگذارترين و پرچالش‌ترين دستاوردهاي بشر خردمند تبديل كرده است. البته خود اين هم سوال ديگري است كه موسيقي تنها يك دستاورد انساني است يا جايي ماوراي ذهن بشر بايد جستجويش كرد؟!