تلاش زنان اصفهاني به ثمر نشست
گذر آقا نجفي متوقف شد
سميه قنبري
16مهرماه 99 پس از سه دهه كشمكش درنهايت تكليف يكي از پر چالشترين پروندههاي ميراث فرهنگي در اصفهان ختم به خير و بسته شد.
در مصوبه ابلاغي شورايعالي شهرسازي و معماري به استاندار اصفهان قيد شده است؛ نظر «به مخدوش شدن يكپارچگي و انسجام بافت فرهنگي تاريخي شهر اصفهان بيتوجهي به اثر جهاني ميدان نقشجهان، عدم لزوم ايجاد پياده راه با توجه به فاصله اندك با پيادهراه پيرامون ميدان نقشجهان، اثرات تخريب بناها و رهاسازي فضاهاي به وجود آمده بر كيفيت خدمات و زندگي ساكنين و نارضايتي ايشان با هرگونه تخريب و تملك بهمنظور احداث يا امتداد گذر موجود مخالفت گرديد.» مختصر و خلاصه يعني اينكه ادامه ساخت گذر آقا نجفي متوقف شد.
گذري در فاصله 50 متري از مسجد شيخ لطفالله اصفهان در دل بافت تاريخي اطراف ميدان نقشجهان كه شهرداري تنها در مدت 5 سال بدون مجوز و غيرقانوني حدود 70 درصد خانههاي قرار گرفته در اين محدوده را تملك، آزادسازي و تخريب كرده بود. اما سال 91 تعدادي از اهالي ساكن در محله مطلع شدند كه شهرداري براي ايجاد گذر و خيابان در بافت تاريخي اطراف ميدان نقش جهان مجوزهاي لازم را كسب نكرده و دعوت از مالكين براي شركت در جلسات كميسيون معوض شهرداري غيرقانوني است.
سال 91 شروع ماجراي رسانهاي شدن تخلف گسترده شهرداري و ميراث فرهنگي اصفهان در بافت تاريخي اطراف ميدان نقشجهان بود؛ تخلفي كه براي نخستين بار توسط گروهي از زنان ساكن محله (كوچه آهنگرها) طي نامهاي به معاون ميراث فرهنگي منعكس شد. حدود 10 سال است كه گروهي كوچك اما پرتلاش از زنان اصفهاني در كوچه آهنگرها براي حفظ بخشي از ارزشمندترين بافت تاريخي اصفهان مبارزه ميكنند؛ مبارزهاي كه از دو سال پيش با تشكيل پويش # نه به گذر آقا نجفي جان تازهاي گرفت و در نهايت توانست مانع از ادامه تخريب در بافت تاريخي اصفهان براي ايجاد گذر شود.
هرچند نظر مخالف شورايعالي معماري و شهرسازي با احداث و امتداد گذر آقا نجفي اتفاق بسيار مباركي است اما آنچه شيريني و حلاوت اين مصوبه را چند برابر ميكند. به ثمر رسيدن يك دهه تلاش گروه انگشتشماري از زنان ساكن در اين محله است.
زناني كه حدود يك دهه در تلاشند تا مديران ميراث فرهنگي، شهرداري و ساير شهروندان اصفهاني را متوجه بافت تاريخي و ضرورت حفظ و نگهداري از آن كنند.
اين تلاش و ممارست طولاني هرچند با سختيهاي بسياري براي اين زنان همراه بود، اما توقف ادامه ساخت و امتداد گذر آقا نجفي در بافت پيراموني ميدان نقش جهان بهترين نتيجهاي بود كه ميشد براي اين ماراتن نفسگير پيشبيني كرد؛ تجربهاي كه ميتواند الگوي مناسبي باشد براي همه ما كه نسبت به داشتههاي فرهنگي و تاريخي شهر و سرزمينمان حساس باشيم و براي حفظ آن تلاش كنيم.
مطالبهگري شهرونداني كه در كنار تلاش براي حفظ خانه و كاشانه خود بخشي از هويت و تاريخ اصفهان را از گزند تخريب حفظ كردند، ويژگي است كه بايد بيش از گذشته آن را تقويت و اشاعه دهيم.
اصفهان اين روزها بهشدت در معرض تهديد است. هرچند قصه گذر آقا نجفي در نهايت ختم به خير شد اما دهها موضوع مشابه ديگر امروز اصفهان تاريخي را تهديد ميكند.
ساخت هتل غيرقانوني در حريم چهارباغ عباسي، بلندمرتبهسازي در اطراف ميدان نقشجهان، تخريبهاي پيرامون مسجد جامع، تخريب خانههاي تاريخي در منطقه جلفا و جويباره اصفهان و... .تنها مشتي نمونه خروار است از خطراتي كه اصفهان زيبا را تهديد ميكند.
تجربه موفق شهروندان و كنشگران ميراث فرهنگي اصفهان در پرونده گذر آقا نجفي ثابت كرد، اگر شهروندان در زمان مناسب و از مسيرهاي قانوني براي احقاق حق شهروندي و حق شهر تلاش كنند، بيشك نتيجه مطلوب حاصل ميشود.
دستور توقف گذر آقا نجفي، ميتواند تلخي ناكامي شهروندان اصفهاني و دوستداران ميراث فرهنگي در پروژه كفسازي چهارباغ و تبديلكردن آن به پيادهراه راكمرنگ كند و اين اميدواري را به وجود آورد كه براي حفظ ميراث فرهنگي و داشتههاي تاريخي و فرهنگي شهر بايد بيش از گذشته تلاش كرد.