الكسي ناوالني و تحريمهاي روسيه
محمود فاضلي
مسموميت الكسي ناوالني ناراضي سرشناس ولاديمير پوتين با گاز اعصاب «نوويچوك» همچنان يكي از موضوعات جنجالي در روابط روسيه و اروپا است. در تحولي جديد گرهارد شرودر صدراعظم سابق آلمان و رييس هيات مديره شركت مجري پروژه خط لوله درياي بالتيك Nord Stream 2 كه شركت انرژي گازپروم روسيه رسما تنها سهامدار آن است به خاطر فعاليت در شركتهاي انرژي روسي بهشدت مورد انتقاد قرار گرفت. شرودر به مدت سه سال رييس هيات نظارت روسنفت، بزرگترين شركت نفتي روسيه بود. به گفته او مسموميت ناوالني هنوز اثبات نشده و درحال حاضر آن چه وجود دارد اساسا بر حدس و گمان است چرا كه هنوز هيچ چيزي در اين رابطه اثبات نشده است.
مواضع شرودر با واكنش تند ناوالني روبرو شد و او در مصاحبه با روزنامه بيلد ادعا كرد شرودر سالهاست كه رسما از پوتين پول دريافت ميكند، اظهاراتي كه جنجالهاي جديدي درپي داشت. به باور ناوالني، «شرودر صدر اعظم پيشين قدرتمندترين كشور اروپا بوده است، اما اكنون مثل پادوي پوتين رفتار ميكند. ابراز ترديد درباره علت مسموميت او حمايت و پشتيباني از جنايتكار است. شرودر نهتنها در اجراي پروژه مناقشهبرانگيز «نورداستريم 2» نقش ايفا ميكند، بلكه در شمار مسوولان شركت روسي «روسنفت» است حالا سعي ميكند با انكار سوءقصد از جناياتكاران حمايت كند، اين واقعا بسيار دلسرد كننده است. اينكه صدراعظم سابق لابيگر پوتين شود قابل قبول است. اما او اكنون سعي ميكند از قاتلان حمايت كند. من نميدانم وي چه مبلغي از پوتين دريافت كرده است. شرودر رسما از پوتين پول دريافت ميكند، شك ندارم كه مخفيانه نيز پول دريافت ميكند. ناوالني از دولت آلمان و كشورهاي اروپايي درخواست كرده بود بر اعمال فشار خود عليه دولت پوتين بيفزايند. دولت آلمان و ساير كشورهاي اروپايي بايد عليه اشخاص نزديك به پوتين دست به اقدام زده و آنها را تحريم كنند.پس از مسموميت ناوالني، برخي از سياستمداران آلمان درخواست كردند كه پروژه خط لوله گاز روسيه به اروپا متوقف شود، اما معاون صدراعظم و وزير دارايي معتقد است North Stream 2 يك پروژه مربوط به دولت آلمان نيست، بلكه يك پروژه بزرگ در خصوص انرژي است كه بسياري از شركتهاي خصوصي در آن مشاركت دارند. در حالي كه وضعيت جسماني ناوالني بهتر ميشود، وضعيت براي دولت آلمان كماكان بحراني است. آنگلا مركل صدراعظم آلمان پس از كشف ماده نوويچوك توسط آزمايشگاه ارتش آلمان، از روسيه خواست كه موضوع روشن شود و تهديد كرد كه در غير اين صورت موضوع بيپاسخ نخواهد ماند. هايكو ماس وزير خارجه آلمان نيز از تهديدهاي هدفمند سخن گفت. پس از چند هفته تنش ميان اروپا با روسيه بورل مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در گفتوگوي تلفني با «سرگئي لاوروف» وزير خارجه روسيه رسما او را در جريان تصميم شوراي وزيران خارجه اتحاديه اروپا براي اعمال تحريم عليه كساني كه به گفته آنها در مسموم كردن «الكسي ناوالني» مخالف دولت روسيه نقش داشتند، قرار داد. اتحاديه اروپا تحريمهاي مرتبط با پرونده ناوالني را عليه 6 شخصيت روس و از جمله سرگئي كرينكو نخستوزير پيشين روسيه و معاون كنوني رييس كاركنان نهاد رياستجمهوري روسيه، الكساندر بورتنيكوف رييس سرويس فدرال امنيت روسيه، آندري يارين رييس اداره سياست داخلي رييسجمهور روسيه، سرگئي مينيايلو نماينده تامالاختيار رييسجمهور روسيه در سيبري و پاول پاپوف و الكسي كريواروچكو معاونين وزير دفاع روسيه را اعمال كرد.تحريمها دربرگيرنده منع ورود به اتحاديه اروپا و نيز مسدود كردن داراييهاي آنهاست. در متن بيانيه اتحاديه اروپا آمده است: «شورا تصميم گرفت كه اجراي حالتي كه به اتحاديه اروپا اجازه ميدهد اقدامات محدود كننده در رابطه با شخصيتهاي حقيقي و سازمانهايي كه در توليد و استفاده از سلاح شيميايي دست داشتهاند، را به مدت يك سال و تا 16 اكتبر 2021 تمديد كند.» آلمان و فرانسه فهرست اين افراد را تهيه كرده و آن را به همراه 500 صفحه مدارك در خصوص دست داشتن اين افراد در اين حادثه در اختيار 27 كشور اتحاديه اروپا قرار دادند. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه ساعاتي پس از اعلام اين تحريمها اعلام كرد مسكو به اعمال تحريمهاي يكجانبه اتحاديه اروپا به زودي پاسخ خواهد داد. آلمان تاكنون هيچ شواهدي مبني بر دست داشتن روسيه در مسموميت ناوالني ارايه نكرده است. ما حق طبيعي خود ميدانيم كه به اين اقدامات بروكسل پاسخ مناسب بدهيم. ديميتري پسكوف سخنگوي دفتر رياستجمهوري روسيه نيز وعده داد كه روسيه پاسخي به تحريمهاي جديد اتحاديه اروپا عليه مسكو خواهد داد كه به بهترين شكل منافع اين كشور را تأمين كند. ماريا زاخارووا سخنگوي وزارت خارجه روسيه نيز تاكيد كرد تحريمهاي اتحاديه اروپا عليه برخي اتباع روسيه پاسخ مناسبي از طرف روسيه دريافت خواهد كرد. توضيحات اتحاديه اروپا، كه به عنوان توجيهي براي اين تصميمات ذكر شده، نه تنها نيازي به تفسير و انتقاد ندارد، بلكه بهطور كلي پوچ و بياساس است. سخنان وزير امور خارجه آلمان مبني بر اينكه اوضاع پيرامون آلكسي ناوالني در دستور كار دوجانبه روسيه و آلمان قرار ندارد، ترفندي براي سر پوش گذاشتن بر خطمشي برلين در جهت فروپاشيدن روابط با مسكو است. ما چنين اظهاراتي را نوعي ترفند تاكتيكي ميدانيم كه صرفا براي سرپوش گذاشتن بر مسير در پيش گرفته شده از سوي آلمان براي فروپاشي روابط دوجانبه با روسيه است.
به گفته لئونيد اسلوتسكي رييس كميته امور بينالملل دوماي دولتي روسيه نيز اتحاديه اروپا به گروگان تمايلات ضد روسي تبديل شده و مسكو آماده تصميمگيري سياسي درباره تحريمهاي جديد در رابطه با حادثه رخ داده براي ناوالني است. مسلما، اگر محدوديتهاي جديد عليه روسيه اعمال شود، تأثيرات منفي بر روابط ما با برلين، با پاريس و بهطور كلي با بروكسل خواهد داشت.