نگار گرامي از اهميت نبرد براي پايان گرسنگي به «اعتماد» مي‌گويد
رسالت ما شايسته نوبل صلح بود
زهرا چوپانكاره| «به خاطر تلاش‌هايش در نبرد با گرسنگي، به خاطر سهمش در بهبود شرايط براي صلح در مناطق تحت تاثير درگيري و به خاطر نقش‌آفريني به عنوان نيروي محركي در تلاش براي جلوگيري از به كارگيري گرسنگي به عنوان سلاح جنگ و درگيري» اين بخشي از دلايلي بود كه در پيام كميته نوبل به هنگام اعلام نام برنامه جهاني غذا سازمان ملل (WFP) بيان شد؛ برنامه جهاني غذا چند روز پيش جايزه صلح نوبل سال 2020 را از آن خود كرد. از سال 1901 تاكنون اين جايزه اغلب به چهره‌هايي حقيقي تعلق گرفته است و گاهي هم به سازمان‌ها از مادر ترزا (در سال 1976) و ملاله يوسف‌زي و كايلاش ساتيارتي، فعالان حوزه آموزش كودكان (مشتركا در سال 2014) گرفته تا اتحاديه اروپا (در سال 2012) . سال 2020 هيچ خبري در دنيا به اندازه اعلام همه‌گيري جهاني ويروس كوويد 19 اهميت نيافت، خبري كه تبديل به بخشي از زندگي تمام مردم دنيا شد و ماه‌هاست كه دارد تبعات حضور و ماندگار شدنش را در تمامي جنبه‌هاي سلامت، سياست، اقتصاد، جامعه و زندگي روزمره نشان مي‌دهد. تهديدهاي جدي اين ويروس، جدا از مساله سلامت، كسب‌وكار و معيشت ميليون‌ها نفر را به صورت مستقيم تحت تاثير قرار داد. وقتي پاي زندگي گروه‌هاي كم‌برخوردار، ساكنان مناطق درگير منازعات و البته پناهندگان به ميان مي‌آيد، تمامي آن آثار و تبعات، خودشان را دوچندان نشان مي‌دهند. برنامه جهاني غذا كه سال‌هاست با شعار به صفر رساندن گرسنگي فعاليت دارد، امسال از قضا با چالش جدي‌تري هم مواجه بود. ايران يكي از 88 كشوري است كه اين سازمان در آن فعاليت دارد. نگار گرامي، نماينده برنامه جهاني غذا در ايران در گفت‌وگو با «اعتماد» از گرفتن جايزه صلح نوبل توسط WFP مي‌گويد، مهم‌ترين ماموريت‌هايي كه اين سازمان بر عهده دارد و آنچه در ايران در حال انجام است.
برنامه جهاني غذا در چند نقطه دنيا فعال است و روي زندگي چند نفر تاثير مستقيم و غيرمستقيم دارد؟
برنامه جهاني غذا در 88 كشور حضور دارد و به بيش از 100 ميليون نفر در سراسر دنيا كمك‌رساني مي‌كند. WFP بيش از 50 سال است كه در خط مقدم درگيري‌ها و بلاياي طبيعي فعاليت مي‌كند و جان افراد را در مواقع اضطراري نجات مي‌دهد و البته هنگامي كه درگيري‌ها پايان مي‌يابد، كار برنامه جهاني غذا تمام نمي‌شود. ما به جوامع محلي كمك مي‌كنيم تا مقاوم‌تر از قبل روي پاي خود بايستند و به زندگي عادي خود بازگردند. اين فرآيند گاهي ساليان سال پس از اتمام درگيري‌ها نيز ادامه دارد.
به نظر مي‌رسد كه بحران‌هاي مختلف از جمله جنگ و درگيري يكي از مهم‌ترين دلايل حضور برنامه جهاني غذا براي امداد غذايي باشد. در سال‌هايي كه شما در اين سازمان مشغول به كار بوده‌ايد به نظرتان پررنگ‌ترين نقش را در كدام كشورها و در جريان كدام بحران‌ها ايفا كرده است؟
متاسفانه همين‌طور است. درگيري و مناقشه به يكي از اصلي‌ترين دلايل بروز گرسنگي در جهان امروز تبديل شده است. من 20 سال است كه در اين سازمان خدمت مي‌كنم و در اين 20 سال شاهد عمليات امدادرساني بسياري بودم ولي فكر مي‌كنم عمليات كمك‌رساني ما در يمن با هدف كمك‌رساني به 13 ميليون نفر از آسيب‌پذيرترين افراد در هر ماه، يكي از پررنگ‌ترين فعاليت‌هاي ما بوده و هست.
نوبل صلح معمولا با اهدا به يك چهره خاص نظرات مختلف و گاه متضادي را برمي‌انگيزد. حالا اين جايزه به WF P به عنوان يك كل واحد اهدا شده. اگر خودتان بنا به تجربه شخصي حرفه‌اي بخواهيد از اهداي اين جايزه به برنامه جهاني غذا دفاع كنيد، اصلي‌ترين دلايل شايسته بودن WF P براي گرفتن اين نشان چيست؟
فكر مي‌كنم كه دليل شايستگي اين انتخاب در اهميت رسالت ما نهفته است. از بين بردن گرسنگي بزرگ‌ترين هدف برنامه جهاني غذاست. همان‌طور كه مي‌دانيد معمولا در مواقع جنگ و بلاياي طبيعي نياز به كمك‌رساني بيش از هر زمان ديگري احساس مي‌شود. بيش از 17 هزار كارمند ما در تلاش شبانه‌روزي و گاهي در سخت‌ترين شرايط ممكن بسته‌هاي غذايي را به دست مردم مي‌رسانند. براي ما هيچ ناممكني وجود ندارد. به نظر من به دليل همين تلاش‌هاي بي‌وقفه به خصوص در زمان همه‌گيري ويروس كرونا كه محدوديت‌هاي بسياري در امر امدادرساني ايجاد كرده، اين جايزه به WFP اهدا شده است.
در ايران برنامه‌هاي WFP سال‌هاست كه ادامه دارد و البته شامل شرايط بحراني مانند آنچه در يمن يا غزه مي‌گذرد، نبوده است. برنامه‌هاي شما در ايران تا چه اندازه با ماموريت‌هاي معمول و جهاني اين سازمان همخوان است؟
يكي از عوامل گرسنگي، بي‌جا شدن و پناهندگي است. كسي كه خانه و كاشانه خود را ترك مي‌كند همه چيز را جا مي‌گذارد و با حداقل امكانات در محلي ديگر پناه مي‌گيرد. ايران حدود 4 دهه است كه با معضل پناهندگي روبه‌رو شده است و ما در طول 33 سال گذشته سعي كرده‌ايم با كمك غذايي به پناهندگان به امنيت غذايي آنها رسيدگي كنيم و البته به واسطه حضور ما در كشور امكان امدادرساني سريع در صورت بروز بلاياي طبيعي در مقياس وسيع ميسر است.
آيا آمار و اطلاعاتي داريد كه نشان دهد با حضور WFP در ايران وضعيت پناهجويان و به‌ويژه دختران در اين سال‌ها چه اندازه تغيير كرده است؟
يكي از موفق‌ترين پروژه‌هاي ما پروژه «مشوق تحصيلي دختران دانش‌آموز» بوده كه طي آن برنامه جهاني غذا خانواده‌ها را براي فرستادن دختران‌شان به مدرسه با اعطاي يك حلب 4 كيلويي روغن در ازاي هر ماه حضور مستمر دختران‌شان در مدرسه و سر كلاس درس تشويق مي‌كرد. بدين ترتيب به واسطه حضور مستمر در كلاس‌هاي درس، دختران نه‌تنها امكان تحصيل مي‌يافتند، بلكه به اقتصاد خانواده‌ها نيز كمك مي‌شد. آمار سال 1399 نشان مي‌دهد كه بيش از 80 درصد دختراني كه در سن مدرسه هستند ثبت‌نام شده و به صورت مرتب در كلاس‌هاي درس شركت مي‌كنند كه در مقايسه با آمار 30 درصدي ثبت‌نام دختران پناهنده در آغاز اين پروژه در حدود دو دهه پيش رشد چشمگيري داشته است.