چرا ايراني‌ها ترجيح مي‌دهند به جاي ايران در تركيه ملك بخرند؟
دلايل غيراقتصادي براي هجوم به املاك تركيه
ندا جعفري
فروش املاك به اتباع خارجي همواره در سطح جهان به عنوان يكي از راه‌هاي كسب درآمد ارزي محسوب مي‌شود. يكي از كشورهايي كه طي سال‌هاي اخير در مورد خريد ملك استقبال ايراني‌ها را به همراه داشته كشور تركيه بوده و براساس آمارها بيشترين تعداد ملك خريداري شده در تركيه مربوط به مليت ايراني است اما علت اين همه شتاب براي خروج سرمايه از ايران چيست؟ اخيرا اعلام شده كه با وجود شيوع كرونا در تركيه، تمايل اتباع خارجي براي خريد خانه در تركيه افزايش داشته است؛ به گونه‌اي كه طبق اعلام مركز آمار اين كشور، در 12 ماه منتهي به سپتامبر (شهريور ماه)، ميزان خريد خانه توسط اتباع خارجي با هدف اخذ اقامت و شهروندي تركيه نسبت به مدت مشابه سال قبل 26.1درصد افزايش داشته و به 5269 واحد رسيده است. به گفته مركز آمار تركيه، طي اين مدت اتباع ايراني با خريد 908 واحد خانه بزرگ‌ترين گروه خريدار خارجي مسكن تركيه بوده‌اند و عراقي‌ها، روس‌ها، آذربايجاني‌ها و افغان‌ها در رده‌هاي بعدي قرار گرفته‌اند ضمن آنكه تنها در ماه جولاي (10 تير تا 10 مرداد) نيز معاملات مسكن در تركيه با 124درصد رشد به بالاترين رقم تاريخ خود رسيده بود و در اين مدت شهروندان ايراني با خريد 540 واحد مسكوني مقام اول خريد ملك در تركيه را به خود اختصاص دادند. خريد ملك در تركيه از سوي ايرانيان از سال 2017 حدود 9 برابر رشد داشته و ايرانيان از مشتاقان خريد مسكن در اين كشور بوده و هستند به گونه‌اي كه در حال حاضر براي خريد ملك در اين كشور از عراقي‌ها پيشي گرفته‌اند. زماني كه به سايت‌هاي فروش ملك در تركيه مراجعه مي‌كنيد متوسط خريد آپارتماني يك خوابه از تقريبا 60 هزار دلار شروع مي‌شود كه با دلار 32 هزار توماني چيزي حدود يك ميليارد و 920 ميليون تومان بر آورد مي‌شود حال آنكه پس از صعودي شدن نرخ دلار با اين ميزان بودجه، كمتر آپارتماني را در تهران مي‌توان با اين قيمت خريداري كرد. البته با كاهش افت ارزش پول ملي ايران ارزش لير تركيه نيز در مقابل پول ايران رشد چشم‌گيري داشته اما با اين وجود قيمت ملك در اين كشور بسيار پايين‌تر از ايران است. كارشناسان خريداران ملك در تركيه را به سه دسته تقسيم‌بندي مي‌كنند؛ اول بازنشستگاني كه تمايل دارند سنوات دريافتي خود را با خريد ملك در تركيه هزينه كنند، دوم جواناني كه به تازگي ازدواج كرده‌اند و مي‌خواهند كسب و كار خود و زندگي خود را در تركيه بنا كنند و گروه سوم كه تعدادشان بيشتر از دو گروه قبلي است افراد و شركت‌هايي هستند كه در ايران فعاليت اقتصادي فعال دارند. اين دسته آخر مي‌گويند عمده دليلي كه ايرانيان را مشتاق به خريد ملك در تركيه كرده امنيت اقتصادي در اين كشور است زيرا ايرانيان سرمايه‌گذاري در تركيه را راهي مطمئن براي سرمايه‌گذاري‌هاي خودشان مي‌بينند و حتي با ضوابطي مي‌توانند شهروندي كشور تركيه را هم دريافت كنند. به نظر مي‌رسد كاهش شديد ارزش پول ملي و بي‌ثباتي بازار‌ها، علاوه بر سخت‌تر شدن جذب سرمايه‌گذاري خارجي، به فرار دارايي‌هاي مالي ايرانيان به خارج از كشور نيز كمك كرده است. محمود جهاني، كارشناس مسكن در واكنش به افزايش سرمايه‌گذاري ايراني‌ها در تركيه به «اعتماد» مي‌گويد: آنچه مسلم است سرمايه‌گذاري در ملك در هيچ كشوري به اندازه ايران اقتصادي و سودآور نيست و در يك روند متعادل رشد قيمت ملك در ايران بسيار بالاتر از ساير كشورها است و اين رشد
به گونه‌اي است كه هم تورم داخلي و هم تورم ناشي از ارزش دلار را پوشش مي‌دهد. اين كارشناس بازار مسكن در ادامه با بيان اينكه بعد اقتصادي اين قضيه براي سرمايه‌گذاري اين افراد بسيار كمرنگ‌تر از ابعاد ديگر است معتقد است؛ افرادي كه در كشورهاي منطقه يا ساير كشورهاي جهان سرمايه‌گذاري در حوزه ملك انجام مي‌دهند معمولا به دلايل غير اقتصادي اين كار را انجام مي‌دهند البته موضوع مهمي كه در يك سال اخير به‌ويژه رخ داده بحث‌هاي رواني ناشي از افزايش ارزش دلار نيز بوده است. جهاني مي‌گويد: البته موضوع ثبات و امنيت از جمله مواردي است كه اين افراد براي سرمايه‌گذاري به آن تاكيد دارند، اما نكته‌اي كه حائز اهميت است اين است كه خريد ملك در ايران همواره اقتصادي‌تر از كشورهاي ديگر بوده و نمودار ملك نه تنها بالاتر از نرخ تورم بلكه بالاتر از نرخ ارز هم حركت كرده است، موارد زيادي در گذشته نيز بوده كه ايرانيان خارج از كشور در داخل در بخش ملك سرمايه‌گذاري كرده‌اند و رضايت هم داشته‌اند. براساس اين گزارش، از سال 2013 ميلادي بدين سو تركيه محدوديت در خريد املاك و اراضي براي اتباع خارجي را از ميان برداشت. تا سال 2013 ميلادي اتباع ايراني شامل محدوديت در خريد املاك و اراضي بودند و در مورد اتباع ايراني اصل متقابليت اعمال مي‌شد.
قبل از اين سال اتباع ايراني براي خريد املاك يا ملك را به نام يك شخص معتمد خود خريداري مي‌كردند يا ملك را به صورت مثلا 100 ساله كرايه و حق فروش را نيز براي خود ملحوظ مي‌كردند. بعد از تغيير قانون خريد املاك در تركيه و فراهم آمدن امكان خريد براي اتباع ايراني همانند اتباع ديگر كشورها، اتباع ايراني نيز اقدام به خريد ملك در تركيه كرده‌اند. استان‌هاي آنتاليا و استانبول در راس استان‌هاي تركيه قرار دارند كه اتباع ايراني در آنها اقدام به خريد املاك كرده‌اند. در استان آنتاليا نيز ايرانيان به‌طور عمده شهر آلانيا را براي خريد املاك ترجيح مي‌دهند. طبق قوانين جديد، اتباع خارجي با خريد خانه‌اي به ارزش 250 هزار دلار و بالاتر مي‌توانند شهروندي و تابعيت تركيه را به دست آورند، از زمان تصويب اين قانون، خريد خانه توسط خارجي‌ها رونق زيادي گرفته است.