براي انتخابات آزاد

آخرين روزهاي كار مجلس دهم بود و شرايطي يك‌سر متفاوت بود از آنچه 4 سال پيش از آن ميليون‌ها ايراني را به يك «تكرار» سيدمحمد خاتمي پاي صندوق‌هاي راي مي‌كشاند و هنگامي كه «اميد» به «اصلاحات» زنده‌تر از هر زماني بود. درست يك سال و دو ماه و يك روز پيش كه خبر آمد روحانيون برجسته اصلاح‌طلب پاي صحبت‌هاي رييس و اعضاي هيات رييسه فراكسيون اميد مجلس نشسته و گزارشي از عملكرد نمايندگان اصلاح‌طلب وقت دريافت كرده‌اند؛ گزارشي كه ظاهرا نظر برخي از اين روحانيون را نيز يك‌سر تغيير داده و به آنچه 4 سال قبل تصور بسياري از ايرانيان بود، نزديك‌تر كرده بود. روزهايي كه شور و شوقي انتخاباتي شمال تا جنوب و غرب تا شرق ايران را فرا گرفته بود و دغدغه شهروندان دست‌كم در كلان‌شهرها بارها بيش از آنچه امروز شاهديم، دغدغه‌هاي سياسي بود و مردم پس از يكي، دو سال حضور دولت مورد حمايت اصلاح‌طلبان و دستاوردهايي كه پيرو امضاي برجام روي سفره‌هاي‌شان احساس مي‌كردند، مي‌خواستند اصلاح‌طلباني را به مجلس بفرستند كه پيگير مطالبات سياسي و مدني‌شان باشند، از حقوق شهروندي آنها دفاع كنند و براي آنكه نگاه حاكميت به مسائل حوزه فرهنگ و جامعه تلطيف شود، تلاش كنند. اينكه آنها چه كردند و تا چه ميزان در راستاي اين مطالبات گام برداشتند، موضوعي است علي‌حده اما 6 سال پس از انتخابات 24 خرداد 92 و 4 سال پس از انتخابات 7 اسفند 94 و البته 2 سال پس از انتخابات 29 ارديبهشت 96 نگاه مردم به اصلاحات ديگر شبيه به آن نگاهي نبود كه حتي تا مدتي پس از ارديبهشت 96 در خاطرمان مانده و اميد چنداني به اصلاح‌طلبان ميان شهروندان ديده نمي‌شد.  در اين اوضاع و احوال بود كه نظر مجمع روحانيون مبارز در واكنش به گزارش عملكرد فراكسيون اميد مجلس بيشتر به خود مجلس‌دهمي‌ها نزديك شد تا آنچه پيش‌تر در مقاطعي از اين روحانيون مي‌شنيديم و ازجمله محمدعلي ابطحي كه مدتي در دولت اصلاحات معاون پارلماني خاتمي بود و به اين واسطه آشنا به سازوكار پارلمان در استقبال از اين گزارش به «اعتماد» گفت كه نظرش درباره فراكسيون اميد تغيير كرده است. نظر آنها كه در 3 بزنگاه انتخاباتي 92، 94 و 96 به اصلاح‌طلبان و كانديداهاي مورد حمايت اين جريان سياسي راي داده بودند اما انگار چندان تغيير نكرده بود و حالا پس از پشت سر گذاشتن تجربه انتخابات مجلس يازدهم در اسفند ماه 98 كه ركورد كمترين ميزان مشاركت مردم در تمامي انتخابات پيش از آن را شكست و در مشاركت ميانگين 42 درصدي، زمينه‌ساز تشكيل مجلسي يكدست اصولگرا شد، اصلاح‌طلبان‌- چه روحانيون و بزرگان اصلاح‌طلب در مجمع روحانيون مبارز و چه ديگر اصلاح‌طلبان مكلا و غيرمعمم- مي‌‌دانند اين ‌بار تنها مشكل‌شان در انتخابات رياست‌جمهوري، نظارت استصوابي شوراي نگهبان نيست و حالا آنها بايد فكري نو دراندازند تا مگر به اين ترفند، بار ديگر مردم را پاي صندوق‌هاي راي بكشانند. حال چه قرار باشد همچون دو انتخابات پيش از اين به كانديدايي اصولگرا با مشي اعتدالي راي بدهند كه حمايت اصلاح‌طلبان را پشت سر خود دارد، چه سد نظارتي شوراي نگهبان مانعي پيش ‌روي كانديداي تماما اصلاح‌طلب نباشد و آنها قرار باشد بي‌دريغ و بدون واهمه از نتيجه فردا، مردم را به اين كنش كلان سياسي دعوت كنند و شايد به همين دليل است كه حالا مجمع روحانيون مبارز چند ماه مانده با واپسين جمعه بهار نخستين سال سده 15 و روز سرنوشت‌ساز برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري 1400 و در نخستين جلسه انتخاباتي‌شان بيش از هر چيز بر «نقش مردم به عنوان نماد جمهوريت نظام» و «حراست از اصل اساسي انتخابات» تاكيد كردند و در اطلاعيه‌اي مختصر كه به عنوان خروجي اين نشست در اختيار رسانه‌ها قرار گرفت از اين گفتند كه بايد «موانع انتخابات واقعي و آزاد» را از ميان برداشت. نشستي كه حالا در اين روزهاي سخت همه‌گيري كرونا به ‌صورت مجازي اما به رياست سيدمحمد خاتمي برگزار شد و روحانيون اصلاح‌طلب، «پس از ارايه اخبار سياسي و فرهنگي، مشكلات حاد اقتصادي و معيشتي مردم و عوامل دور و نزديك آن» و نيز بررسي «گزارشي از آخرين نظرسنجي از ميزان تاب‌آوري اجتماعي» به سراغ دستور اصلي جلسه يعني «انتخابات رياست‌جمهوري پيش ‌رو» پرداختند و تاكيد كردند كه اگرچه «بحران كرونا در جهان به‌ ويژه در ايران و مشكلات طاقت‌فرساي اقتصادي و معيشتي جامعه به‌ويژه اقشار گسترده آسيب‌پذير، مجال پرداختن به هر موضوعي را تنگ كرده» اما بايد يادآور شد كه «انتخابات موضوعي است كه اگر رها شود، سررشته امور را از دست همه خارج خواهد كرد.» و شايد همين توجه ويژه به انتخابات بود كه مجمع روحانيون مبارز را بر آن داشت در نهايت «كميته‌اي از اعضاي خود را مامور كند كه شرايط انتخاباتي مردمي و آزاد را بررسي و برنامه‌اي براي ورود موثر مجمع در بحث انتخابات و شرايط لازم براي مشاركت فعال تهيه كند.» كميته‌اي كه البته اشاره‌اي به نام اعضاي آن نشد و پيگيري‌هاي خبرنگار «اعتماد» از چند عضو اين مجمع ازجمله محمدعلي ابطحي، محمد مقدم و مجيد انصاري در اين ‌باره به در بسته خورد. در اين ميان اگرچه مجيد انصاري و محمد مقدم حتي از بيان كليات درباره آنچه در اين جلسه گذشت، سر باز زدند اما ابطحي با وجود اينكه همچون دو عضو ديگر اين مجمع نه تنها نام اعضاي كميته انتخابات بلكه حتي از تعداد اعضا نيز سخن نگفت و تنها به اشاره از كميته‌اي با عضويت 4 تا 5 نفر از اعضا صحبت كرد اما دست‌كم به جدي‌تر شدن مباحث انتخاباتي نزد اعضاي مجمع روحانيون مبارز به ‌ويژه پس از بيانيه آيت‌الله موسوي‌خوئيني‌ها به «اعتماد» خبر داد و در ادامه گفت كه مهم‌ترين دغدغه اين مجمع در بحث انتخابات، آن است كه جامعه بتواند راي و نظر خود را اعلام كند؛ چراكه اگر اين دستاورد بزرگ انقلاب اسلامي، كمرنگ يا از محتوا خالي شود، قدرت از مردم سلب شده و «جمهوريت نظام به‌ طور جدي مورد خدشه قرار مي‌گيرد.» اين عضو مجمع روحانيون مبارز اگرچه در پيرو آنچه در اطلاعيه مختصر مجمع در ارتباط با برداشتن موانع برگزاري «انتخابات آزاد و واقعي» مورد تاكيد قرار گرفته بر اهميت مردم در مقام تصميم‌گير تاكيد دارد اما گفته است:«در جلسه ازجمله بحث شد كه آنچه به چشم مي‌آيد، روندي نيست كه اتفاق جديدي بيفتد و احتمالا انتخابات رياست‌جمهوري بر اساس همان حداقل آرا و حداقل كانديداهاي مطلوب پيش مي‌رود.» او با اين حال تاكيد كرده كه مجمع روحانيون مبارز و اصلاح‌طلبان ترجيح مي‌دهند به ‌جاي قضاوت گذشته به آينده نگاه كنند و معتقد است:«اگرچه از تحليلي نبايد منتظر اتفاق تازه‌اي در انتخابات باشيم اما شايد بهتر باشد از قضاوت گذشته به ‌نفع نگاه به آينده خودداري كنيم.» ابطحي همچنين بر اين نكته انگشت گذاشته كه  بايد «شرايط انتخابات واقعي نيز فراهم باشد» و گفته است: «شرايط انتخابات بايد طوري باشد كه بتوان عنوان انتخابات بر آن گذاشت.» او با اشاره به آسيب جدي ناشي از حذف مردم و كاهش اثرگذاري راي شهروندان از لزوم بررسي طرح‌هاي مختلف به منظور اينكه مردم احساس كنند مي‌توانند با مشاركت تغييراتي جدي اعمال كنند، گفته همچنين با اشاره به آنچه «اوضاع به هم ريخته درون جريان اصلاحات» خوانده بر لزوم تصميم‌گيري در اين رابطه مي‌گويد. تصميماتي كه احتمالا در روزها و ماه‌هاي آينده بيشتر از آن خواهيم شنيد.