خطر تروريسم هسته‌اي
سيد‌قاسم ذاكري
رابرت گرينير يكي از ماموران ارشد سازمان سيا كه در جريان حمله نظامي و اشغال افغانستان و عراق توسط امريكا از مسوولان ميداني سازمان سيا در دو كشور ياد شده بوده است در كتاب خاطرات خود مدعي شده كه سلطان بشيرالدين دانشمند هسته‌اي پاكستان قبل از 11 سپتامبر در قندهار با اسامه بن‌لادن تماس و مراوده داشته است. طبق ادعاي مامور سيا در جريان بازجويي‌هاي امريكا و پاكستان از سلطان بشيرالدين او اعتراف كرده است كه اسامه بن‌لادن در يك مهماني در قندهار، درست يك سال قبل از 11 سپتامبر از اين دانشمند هسته‌اي پاكستاني درباره چگونگي دسترسي به سوخت هسته‌اي از طريق غني‌سازي اورانيوم و پلوتونيوم سوال كرده است!
طبق روايت مامور سيا، سلطان بشيرالدين در بازجويي‌هايش گفته بود با اسامه بن‌لادن درباره جزييات فني آزمايش‌هاي هسته‌اي موفقيت‌آميز گفت‌وگو كرده است. همچنين اين گفت‌وگوها شامل چگونگي ساخت و كاربرد سلاح‌هاي بيولوژيك نيز شده است! روايتگر سيا در ادامه مدعي مي‌شود سلطان بشيرالدين همچنين اعتراف كرده كه بنا به درخواست ابوزيدان از مسوولان القاعده، طرحي را تهيه و به ابوزيدان تحويل داده است كه طبق آن چگونگي دسترسي به مواد اوليه هسته‌اي توضيح داده شده بود. سلطان بشيرالدين همچنين توضيح داده كه از بررسي برخي لوله‌هاي فلزي دراختيار القاعده متوجه شده كه گروه القاعده در تلاش براي دستيابي به اورانيوم غني شده گرفتار شيادان و كلاهبرداران در بازار سياه شده و تنها به مواد راديواكتيو داراي كاربرد در پزشكي و عكسبرداري دست يافته بودند. دستگاه‌هاي جاسوسي و تبليغاتي امريكا پس از اشغال افغانستان همچنين مدعي شدند كه از يكي از اقامتگاه‌هاي بن‌لادن در نزديكي قندهار اسنادي پيرامون توليد سلاح‌هاي بيولوژيك و شيميايي پيدا كرده‌اند و طبق اين اسناد ايمن‌الظواهري مسوول تهيه و توليد اين نوع سلاح‌ها بوده است چنان‌كه طبق اسناد ادعايي امريكا، القاعده به دانش مناسب براي توليد سلاح‌هاي بيولوژيك و شيميايي دست يافته بود. جداي از ادعاهاي مطرح شده عليه القاعده، دستگاه‌هاي امنيتي اروپا در سال 2016 پس از دستگيري دو برادر عضو داعش در بلژيك به نام‌هاي خالد و ابراهيم البكراوي كه در بمب‌گذاري‌هاي بلژيك دست داشته‌اند ادعا كردند كه اين دو برادر به منظور انجام تروريسم هسته‌اي در اروپا به طور مخفيانه يك دانشمند هسته‌اي بلژيكي را كه در نيروگاه هسته‌اي «تيهانج» كار مي‌كرده را زيرنظر داشته‌اند!
تمامي مطالب مطرح شده در بالا صرفا مربوط به تلاش گروه‌هاي تروريستي و غيرمسوول براي توسل به تروريسم هسته‌اي و غيرمتعارف بوده است ولي عملا گروه‌هاي تروريستي در جنگ داخلي سوريه از مواد و سلاح‌هاي شيميايي استفاده كردند. قبل از جنگ داخلي در سوريه يك گروه تروريستي در سال 1995 در مترو توكيو در ژاپن مردم عادي را هدف گاز سارين قرار داد؛ گروهي كه طبق روايت دستگاه امنيت ژاپن براي دستيابي به مواد هسته‌اي نيز تلاش مي‌كرده است! جدايي‌طلبان باسك نيز طي دهه 90 ميلادي قبل از شروع به كار نيروگاه‌هاي هسته‌اي در اروپا سعي مي‌كرده‌اند اين نيروگاه‌ها را از كار بيندازند. همچنين جدايي‌طلبان چچني در سال 1995 جهت قدرت‌نمايي و ايجاد رعب، اقدام به كارگذاري بمب كثيف حاوي عنصر سزيوم (داراي كاربرد در عكسبرداري پزشكي) در يكي از پارك‌هاي مسكو كردند هر چند عامدانه مانع از انفجار بمب شده و قبل از انفجار به جهات ذي‌ربط خبر دادند.
از 11 سپتامبر 2001 شيوه و الگوي عمليات‌هاي تروريستي به جاي جلب‌توجه و امتياز‌گيري از رقيبان بر انتقام‌گيري سخت و به حداكثر رسانيدن تلفات متمركز شده است؛ شيوه‌هايي كه بدترين اشكال آن توسط گروه‌هاي تروريستي در عراق، سوريه و آفريقا نمايش داده شده است. اينك در نتيجه شكست امريكا در حل و فصل مشكلات غرب آسيا كه منجر به پيچيدگي بيشتر اين بحران‌ها و تقويت حس انتقام‌گيري بيشتر از غرب شده است همچنين در پرتو گسترش سلاح‌هاي بالفعل هسته‌اي در دنيا و دسترسي آسان گروه‌هاي تروريستي و غيرمسوول براي توليد و كاربرد انواع سلاح‌هاي غيرمتعارف شيميايي، ميكروبي و هسته‌اي، احتمال تروريسم هسته‌اي به مراتب بيش از گذشته شده است. وقتي چيزي حدود 30 هزار سلاح هسته‌اي در دنيا وجود دارد و مواد هسته‌اي غني شده براي توليد 240 هزار سلاح هسته‌اي نيز در دنيا به صورت بالفعل وجود داشته باشد همچنين از طرف ديگر امكان سرقت سلاح يا سرقت مواد هسته‌اي داراي كاربرد نظامي يا حتي احتمال حمله به نيروگاه‌هاي هسته‌اي يا ساختن بمب كثيف به‌مراتب راحت‌تر از گذشته شده است آنگاه طبيعي است كه جهان ناامن‌تر از گذشته شود بنابراين هر لحظه امكان دارد هر نقطه از دنيا به‌راحتي هدف تروريسم هسته‌اي قرار بگيرد. بديهي است مسووليت وخامت تهديد تروريسم هسته‌اي در جهان، بيش از هر طرف متوجه دارندگان زرادخانه‌هاي هسته‌اي در دنيا است به‌ويژه امريكا كه به خاطر سياست‌هاي غلطش در غرب آسيا سبب پيچيدگي بيشتر بحران‌ها در اين منطقه شده است و به‌جاي تمركز بر يافتن راه‌هاي درست كنترل و نابودي سلاح‌هاي كشتار جمعي، بي‌جهت وقت و انرژي خود و بقيه را صرف تضعيف كشوري كرده است كه هر نوع توليد، انبار و كاربرد بمب اتمي را حرام ديني اعلام كرده است.
كارشناس روابط بين‌الملل