تلاش دلالان براي تخريب بازارها

آنچه كه در روزهاي پس از انتخابات امريكا در اقتصاد ايران رخ مي‌دهد و مايه تعجب بسياري از مردم است، نه واكنش بازارها (كه پيشتر پيش‌بيني شده بود با انتخاب فرد دموكرات، اثر رواني بر بازارها سبب تقويت روند نزولي قيمت‌ها به خصوص در بازار دلار شود) كه اقدامات عرضه‌كنندگان يا فروشندگان كالاهاست. هنوز رييس‌جمهور جديد امريكا در كاخ سفيد شروع به كار نكرده كه گشتي در سايت‌هاي خرده‌فروشي كالا نشان از افزايش هيجان براي فروش و كاهش قيمت كالاهايي است كه تا پيش از انتخابات با هر نوسان قيمتي در دلار، قيمت كالاها را افزايش مي‌دادند يا آنها را «ناموجود» اعلام مي‌كردند تا با قيمت جديد به فروش رسانند. 
با وجود تقويت زمزمه‌هاي كاهش بيشتر قيمت دلار در ميدان فردوسي، هيجان در روز اخير به سطح بالاتري رسيد تا جايي كه هيجان فروش به خصوص در بازار مسكن و خودرو شدت گرفته است. هر چند در اين بازارها خريداران كمتر از فروشندگانند و به نوعي منتظر سياست‌هاي متقابل ايران در برابر رييس‌جمهور جديد امريكا هستندچرا كه معتقدند اگر سياست‌ها متناسب باشد، چه بسا نرخ دلار از قيمت‌هاي فعلي نيز پايين‌تر مي‌آيد بنابراين خريد با قيمت‌هاي فعلي منطقي نيست. اما تلاش بخش ديگري از اقتصاد ايران كه از جريان‌سازي و بالا رفتن قيمت دلار نفع مي‌برد نيز باعث شگفتي شده و بعضا مشاهده شده اين افراد در برخي كانال‌هاي تلگرامي به «خبرسازي» روي آورده‌اند تا بتوانند جلوي كاهش بيشتر قيمت را بگيرند. خبرسازي براي جلوگيري از ريزش قيمت‌ها در ابتدا در يك گروه تلگرامي فروشندگان خودرو آغاز شد و با اقدام متقابل مردم در شبكه‌هاي مجازي و هشتگ «دلال سكته كن» ادامه يافت. حتي دامنه اعتراض به عدم تغيير قيمت‌ها آن هم در شرايطي كه نرخ دلار نسبت به ابتداي آبان 14 درصد كاهش داشته، به سايت‌هاي بزرگ فروش كالا نيز رسيده و بسياري از كاربران شبكه‌هاي مجازي با انتقاد از عملكرد آنها در عدم كاهش قيمت محصولات‌شان در شرايطي كه نرخ دلار افت داشته، از آنها خواسته‌اند قيمت‌ها را تغيير دهند. به گفته كاربران در بسياري از سايت‌ها كالاهايي كه تا هفته آخر مهر ماه و به دليل صعود قيمت دلار، «ناموجود» بود به يك‌باره موجود شدند اما با همان قيمت مهرماه. به نظر مي‌رسد دلالان و خبرسازان بازارها از هر فرصتي براي جلوگيري از كاهش حاشيه سود دلالي استفاده مي‌كنند.
نگهداري بازار با خبرسازي
تغيير رفتار دلار در بازار از صبح پنجشنبه و در شرايطي آغاز شد كه اخبار مخابره شده از امريكا، پيشي گرفتن بايدن از رقيب جمهوري‌خواه خود را نشان مي‌داد. با وجود اينكه بازار نيمه تعطيل بود اما نرخ دلار تا كانال 26 هزار تومان كاهش يافت. به گونه‌اي كه طي 6 روز كاري و از شنبه 10 آبان تا پنجشنبه 15 آبان بيش از 5 درصد نزول داشت و از 28 هزار تومان به 26 هزار و 354 تومان رسيد. هرچند كاهش قيمت‌ها با بازگشايي بازارها در روز گذشته كاهش بيشتري گرفت و حتي برخي فعالان بازار ارز معتقدند قيمت‌ها روند نزولي خود را ادامه مي‌دهند. هر چند به باور كارشناسان اقتصادي كاهش نرخ دلار ناشي از اثرات رواني انتخاب بايدن است و در ميان مدت نرخ دلار در يك قيمت تثبيت خواهد شد كه «نرخ يا كانال تثبيت» نيز بستگي زيادي به اقدامات دولت فعلي و دولتي كه در 1400 بر سر كار مي‌آيد، دارد.اما جداي از انتظاراتي كه در بازارهاي دارايي براي كاهش يا ثبات ميان مدت قيمت‌ها آن هم در شرايطي كه مراسم تحليف رييس‌جمهور منتخب هنوز برگزار نشده، شكل گرفته، تلاش‌هاي برخي بازارسازان براي جلوگيري از سقوط بيشتر قيمت‌هاست. به نظر مي‌رسد باز شدن روزنه اميد براي بهبود شرايط، گروهي از دلالال را به فكر انتشار اخبار غيرواقعي انداخته تا بازارها را در شرايط نااطميناني نگه دارند.
شايعه‌پراكني در بازار خودرو
همه‌چيز با يك اسكرين‌شات از گروه فروشندگان خودرو آغاز شد. جايي كه يك فروشنده خطاب به هم صنف‌هايش گفته بود كه در گروه‌هاي مختلف شايعه پراكني كنند تا «مردم پول‌هاي‌شان را به جاي بورس به بازار خودرو آورند چرا كه بورس در آينده ريزش خواهد داشت و ضرر هنگفتي به سهامدارانش مي‌زند». اصرار براي ورود نقدينگي‌هاي سرگردان به بازار خودرو در حالي است كه بر اساس مشاهدات ميداني افراد براي خريد خودرو عجله‌اي ندارند و معتقدند قيمت‌ها كاهش بيشتري خواهد يافت. چرا كه بهانه خودروسازان براي افزايش قيمت‌ها كه همان نوسان نرخ ارز بود، به زودي از بين مي‌رود و نرخ ارز در يك قيمت يا كانال تثبيت خواهد شد. البته سعيد موتمني، رييس اتحاديه فروشندگان خودرو در مصاحبه 13 آبان خود كاهش قيمت در بازار خودرو را حتمي نمي‌دانست چرا كه بر اين‌باور است اقدامات بانك مركزي در مديريت شرايط پس از انتخابات امريكا براي كاهش قيمت‌ها در بازار دارايي‌ها تعيين‌كننده‌تر از هر عامل رواني ديگر است. اما نكته ديگر در خصوص بازار خودرو، تغييرات «اغلب مثبت» قيمت خودروهاي داخلي نسبت به آخرين روز بازار در سايت‌هاي فروش است. به عنوان مثال گروه پرايد نسبت به آخرين روز بازار بين 2.6 و 0.87 درصد افزايش داشته‌اند. در گروه سمند نيز قيمت‌هاي روز شنبه بين 1.56 تا 2.25 درصد افزايش را نشان مي‌دهد. اين در حالي است كه برخي خبرگزاري‌ها از كاهش 20 تا 50 ميليون توماني خودرو در مشاهدات ميداني خبر دادند. با وجود اجازه افزايش 25 درصد قيمت خودروها در پاييز، به نظر مي‌رسد اين كاهش پايدار نخواهد بود. چرا كه فعالان مي‌گويند عمده خريداران منتظر كاهش قيمت‌ها هستند و اين بازار در ركود به سر مي‌برد. 
مورد عجيب در بازار مسكن
انتشار آگهي فروش 252 واحد به صورت يكجا در منطقه 22 تهران و فروش يكجا 56 واحد آپارتمان در اصفهان نيز از ديگر رخدادهاي عجيب بازار مسكن پس از نزديك شدن بايدن به كاخ سفيد بود. اما روز گذشته نيز روند فروش يكجاي آپارتمان در سايت‌ها شدت گرفته بود به گونه‌اي كه تا لحظه نگارش اين گزارش (ساعت 17) ده آگهي فروش يكجا از سه تا يازده طبقه ثبت شده كه برخي از اين آگهي‌ها در مناطق گران تهران بودند. افزايش ثبت آگهي‌هاي فروش يكجاي منزل مسكوني در حالي است كه تا پيش از انتخابات امريكا مهم‌ترين مساله بازار مسكن از ديد كارشناسان هم تراز نبودن عرضه مسكن با تقاضا عنوان شده كه به همين دليل قيمت‌ها شتاب بيشتري به خود گرفته و تقاضاكنندگان اصلي از بازار خارج شدند. از سوي ديگر عرضه‌كنندگان نيز تمايلي براي ساخت خانه ندارند. چرا كه معتقدند هيجان زيادي بر بازار حاكم است كه مي‌تواند قيمت‌ها را حتي در كوتاه‌مدت تغييرات دهد. در اين راستا مهدي سلطان محمدي، كارشناس مسكن گفت: « در چند ماه گذشته بازارها خود را بر اساس پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا و نرخ‌هاي بالاي دلار تنظيم كرده بودند. پيروزي بايدن اطلاع جديدي بود كه به بازارها آمد و به همين دليل قيمت‌ها فورا اتفاق نمي‌افتد. صاحبان كالاها منتظر تثبيت نرخ ارز مي‌مانند و اگر ببينند قيمت آن ثابت شده به تدريج قيمت كالاها را پايين مي‌آورند. شاخص تورم هم مقداري كاهش مي‌يابد.»
فروش سريع براي جلوگيري از ضرر
واكنش به انتخابات امريكا محدود به بازار دارايي نمي‌شود و حتي در خرده فروشي‌ها نيز هيجان براي كاهش قيمت‌ها وجود دارد. با جست‌وجويي در برخي از اين خرده‌فروشي‌ها مي‌توان دريافت كالاهايي كه تا ديروز «ناموجود» بودند مانند گوشي تا لپ‌تاپ به ناگهان موجود شدند اما با همان نرخ ارز 30 هزار توماني آماده فروش هستند. در تاريخ 29 مهر سال جاري گزارشي تحت عنوان «سرنوشت جمله نخريد تا ارزان شود» به چاپ رسيد كه در آن قيمت برخي اقلام نيز عنوان شده بود. در زمان نگارش آن گزارش نرخ دلار نزديك به كانال 32 هزار تومان بود و در 31هزار و 800 تا 31 هزار و 900 تومان معامله مي‌شد. با وجود كاهش بيش از 21 درصدي قيمت ارز اما نرخ لپ‌تاپ «ايسوس مدل vivobook- X540YA» كه در آن گزارش عنوان شده بود تنها 200 هزار تومان كاهش داشت و به 11 ميليون و 200 هزار تومان رسيد. قيمت گران‌ترين لپ‌تاپ موجود در بازار در آن شرايط كه «ايسوس مدل ROG Zephyrus Duo 15 GX550LWS» بود نيز با 4 ميليون و 500 هزار تومان كاهش به 125 ميليون و 500 هزار تومان رسيد كه 4 درصد كاهش قيمت را نشان مي‌دهد.