بايدن، اوپك را رها نمي‌كند
بازگشت ايران به بازار انرژي زمان مي‌برد
گروه اقتصادي| همزمان با پيروزي بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري، نگراني اعضاي اوپك پلاس و توليدكنندگان نيز شدت گرفت. هر چند در نگاه اول به نظر مي‌رسد اين نگراني به وعده‌هاي بايدن مبني بر بازگشت به برجام و احتمال افزايش توليد و فروش نفت ايران و ونزوئلا باز مي‌گردد اما در واقع به دليل از بين رفتن اهرم فشار براي اجبار به همكاري كشورهاي عربستان و روسيه است. تا پيش از بايدن، ترامپ بارها از گزينه‌هاي مختلف اعم از تهديد به قطع همكاري نظامي و تسليحاتي عربستان را وادار به كاهش توليد براي افزايش قيمت نفت كرد، اما سياست بايدن با ترامپ درخصوص بازار انرژي كاملا متفاوت است. رييس‌جمهور منتخب امريكا بر حفظ محيط‌زيست و گذار به سمت انرژي‌هاي تجديدپذير تاكيد دارد. به باور كارشناسان اين سياست مي‌تواند زمينه‌ساز كاهش روزانه حدود دو ميليون بشكه‌اي نفت امريكا در سال 2021 شود. اين همان چيزي است كه مي‌تواند روياي توليدكنندگان نفت امريكا براي ماندن در جايگاه توليدكننده بزرگ دنيا را بر باد دهد. هر چند حضور امريكا در صدر توليدكنندگان بزرگ نفت در دنيا نيز در سايه كاهش نفت توليدي اوپك براي افزايش قيمت‌ها محقق شده بود. با وجود اينكه هنوز مراسم تحليف بايدن برگزار نشده اما بازار نفت نسبت به سياست‌هاي اعلامي او در كارزار انتخاباتي‌اش واكنش نشان داد تا قيمت هر بشكه نفت به زير 40 دلار برسد. بايدن اولويت اولش را مهار كرونا و به حداقل رساندن آسيب‌هاي آن عنوان كرده است. از سوي ديگر گذار به انرژي‌هاي پاك و حضور ايران و ونزوئلا در بازار انرژي نيز يك شبه صورت نمي‌گيرد بنابراين به نظر نمي‌رسد حداقل تا 6 ماه آينده تغيير جدي در ميزان عرضه و قيمت نفت رخ دهد.
احتمال افزايش بشكه‌هاي روانه شده
به سمت بازار
بايدن در كارزار انتخاباتي خود بارها بر بازگشت به برجام تاكيد كرد. همين امر باعث شد بسياري از كارشناسان انرژي پيش‌بيني كنند پس از روي كار آمدن بايدن، روزانه بيش از يك ميليون بشكه نفت ايران نيز به بازار راه پيدا كند. پيش از انتخابات امريكا يكي از منابع آگاه در اوپك به رويترز گفته بود كه در صورت ورود بايدن به كاخ سفيد، تحريم‌هاي ايران مورد بازنگري قرار مي‌گيرد كه اين امر احتمالات حضور ايران در بازارهاي انرژي را بيشتر مي‌كند. اين امر گرچه مي‌تواند توازن مثبت در اوپك ايجاد كند و سهم كشورهاي تحريم شده را نيز به پيش از تحريم‌ها باز گرداند، اما تقريبا به ضرر همه كشورهاست، چراكه مازاد عرضه را بيشتر مي‌كند و توافق اوپك كه تا 2022 موضوعيت دارد را به خطر مي‌اندازد. در اين راستا محمد باركيندو، دبيركل اوپك گفته بود «تقاضا ضعيف بوده و اين گروه براي جلوگيري از فروپاشي دوباره قيمت‌ها اقدام خواهد كرد.» اين درحالي است كه گزارش‌هاي داخلي اوپك نيز نشان مي‌دهد كه به دليل موج‌هاي دوم و سوم همه‌گيري كرونا در برخي كشورهاي آسيايي، امريكايي و اروپايي و احتمال تشديد تدابير براي قرنطينه شهرها، ريسك مازاد عرضه جديد نيز ايجاد شده است. نكته ديگر درخصوص بازار نفت، عكس‌العمل ابهام‌آلود آن به انتخابات است. از روز پنجشنبه كه نامزد دموكرات از رقيب خود پيش افتاد، قيمت نفت نيز افت و خيز داشت و به صورت مارپيچ رو به پايين حركت مي‌كرد. هر چند تا زمان نگارش اين گزارش (ساعت 17) به 39 دلار و 35 سنت كاهش يافت و با وجود بسته بودن بازارهاي جهاني در روز گذشته در همان قيمت باقي ماند. كارشناسان عمده دليل رفتار اين بازار را به دليل نامعلوم بودن سياست‌هاي بايدن براي بازار نفت مي‌دانند. هر چند در ميان مدت و به دليل افزايش اطمينان از آينده اقتصادي و روي كار آمدن رييس‌جمهوري كه مي‌تواند به منازعاتي مانند جنگ تجاري با چين خاتمه دهد، قيمت‌ها افزايش مي‌يابند. با اين وجود تصميم‌گيري درخصوص بازار نفت به بعد از روي كار آمدن رييس‌جمهور منتخب امريكا و مشاهده نتيجه اوليه قرنطينه‌ها در كشورهاي آلمان، فرانسه و انگليس موكول شده است. اما آنچه از روند بازارها مشاهده مي‌شود، قوت گرفتن احتمال تمديد كاهش توليد نفت است.
تاثير بايدن بر اوپك
شايد پر بيراه نباشد كه قيمت‌هاي پيش از انتخابات امريكا را مديون دخالت‌ها و ممارست‌هاي ترامپ براي راضي كردن عربستان به امضاي قرارداد كاهش توليد با روسيه دانست. ترامپ خود را «ناجي بازار نفت» مي‌دانست كه با تحت فشار گذاشتن عربستان، از كاهش شديدتر قيمت‌ها جلوگيري كرد. البته سياست ترامپ در بازار نفت محدود به اهرم فشار براي كاهش توليد در سال گذشته نبود، بلكه «عدم نياز به نفت خاورميانه» همواره يكي از سياست‌هاي او بود. هر چند به نظر مي‌رسد با ورود بايدن به كاخ سفيد اين سياست دستخوش تغييرات اساسي شود. با وجود اينكه بايدن نقطه نظر مشخصي براي نفت امريكا نداشته و بيشتر بر گذار از سوخت فسيلي به انرژي پاك تاكيد كرده، به نظر مي‌رسد در مدت حضورش در كاخ سفيد نقش امريكا در بازار نفت كاهش يابد و عمده توليد نفت نيز در داخل مصرف شود. از اين رو روابط او با عمده توليدكنندگان نفت جهان، روسيه و عربستان نيز دچار تغيير و دگرگوني شود. حضور بايدن در كاخ سفيد مي‌تواند اوپك پلاس را براي رسيدن به توافق در برهه‌هاي حساس دچار مشكل كند. كمااينكه در سال گذشته توييت‌هاي او بود كه قيمت نفت را تغيير مي‌داد و درنهايت تهديد عربستان به قطع همكاري در زمينه نظامي و تسليحاتي سبب امضاي قرارداد كاهش توليد با كشورهاي غيرعضو اوپك به رهبري روسيه شد. انگيزه ترامپ براي تمام دخالت‌ها يا تهديدها جلوگيري از ورشكستگي صنعت نفت شيل بود. او حتي از پيمان‌هاي زيست‌محيطي نيز خارج شد.
اوپك همچنان يك كارتل مهم است
«روسيه بزرگ‌ترين تهديد جهاني است» و «بازبيني روابط امريكا با عربستان» سخنان بايدن در كارزار انتخاباتي‌اش است. هر چند كارشناسان انرژي معتقدند اين صحبت‌ها نمي‌تواند يك اتحاد چند ساله كه به دليل منافع شكل گرفته بود را از بين ببرد. شكيب خليل، وزير نفت الجزاير كه سابقه رياست در اوپك را نيز دارد، معتقد است انتخاب بايدن مي‌تواند عقلانيت را بر بازار نفت و روابطش با دو كشور مهم توليدكننده نفت، حاكم كند. هر چند او روابط نزديكي با حاكم عربستان و البته رييس‌جمهور روسيه نخواهد داشت. البته به نظر نمي‌رسد كاملا اوپك را رها كند، چراكه مي‌داند بخش زيادي از تغييرات قيمتي در بازار نفت مرهون تلاش اوپك براي افزايش يا كاهش توليد است. از سوي ديگر كاهش درآمدهاي نفتي نيز كسري بودجه امريكا را تشديد مي‌كند. براساس گفته‌هاي تحليلگران اقتصادي امريكا، كاهش توليد باعث كسري بودجه و سرانجام خالي شدن سريع انبارهاي نفتي مي‌شود.