روس‌ها انتخابات امريكا را زير سوال بردند، چين سكوت كرد
دلتنگي براي دونالد
محمدحسين لطف‌الهي
هنوز يك روز از صبح نهايي شدن پيروزي جو بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري ايالات متحده نگذشته بود كه كاخ كرملين روي وب‌سايت رسمي خود يك پيام تبريك منتشر كرد؛ تبريكي از جانب ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه به مناسبت تولد شصت سالگي يك كارگردان مطرح تئاتر در اين كشور! پوتين، بر خلاف همتايان اروپايي كه روز شنبه و بلافاصله پس از اعلام برنده انتخابات رياست‌جمهوري در امريكا به كانديداي پيروز تبريك گفتند، حاضر نشد اين پيروزي را به جو بايدن، معاون اول دولت باراك اوباما و رييس‌جمهور منتخب ايالات متحده تبريك بگويد و سياست سكوت را در پيش گرفت. اين در حالي است كه درست چهار سال قبل، رييس‌جمهور روسيه تنها ساعاتي پس از اعلام پيروزي دونالد ترامپ از سوي رسانه‌ها پيام تبريكي براي او فرستاد و طي آن پيام ضمن «آرزوي موفقيت» براي دونالد ترامپ خواستار «افزايش همكاري‌هاي مشترك» دو كشور بر مبناي احترام و برابري شد. يك كارشناس روس درباره دلايل اتخاذ اين سياست از سوي مسكو به نيويورك‌تايمز مي‌گويد: پوتين دولت جديد امريكا را دشمن خود مي‌داند به همين دليل است كه اين‌بار رفتار او در مقايسه با سال 2016 متفاوت بوده است. سرگئي ماركوف معتقد است: «پوتين يك سرباز است و مي‌داند نبايد در مقابل دشمنانش دم تكان دهد.» رفتار رييس‌جمهور روسيه نشانه‌اي است مبني بر اينكه كرملين خود را براي چهارسال سخت در روابط با كاخ سفيد آماده مي‌كند. دلايل اين امر را بايد در سياست‌هاي دولت كنوني امريكا جست‌وجو كرد؛ دونالد ترامپ هرچند كه در ايجاد روابط دوجانبه مستحكم ميان مسكو و واشنگتن راه به جايي نبرد و نتوانست در اين زمينه موفق باشد، سياستي را در پيش گرفت كه روسيه را به بسياري از خواسته‌هاي اساسي‌اش در عرصه سياست خارجي مي‌رساند. دولت جمهوري‌خواهان با اتخاذ راهبرد «اول امريكا» و فاصله گرفتن از متحدان اروپايي، اتحاد و همنوايي ميان كشورهاي غربي را كاهش داد و باعث شد كه روسيه بتواند گام‌هايي جدي در راستاي افزايش قدرت و نفوذ بين‌المللي خود بردارد. اين سياست دقيقا نقطه مقابل آن چيزي است كه جو بايدن طي 47 سال سياست‌ورزي نشان داده مايل است پياده كند. بايدن 77 ساله طي كارزارهاي انتخاباتي خود از روسيه به عنوان «اصلي‌ترين دشمن امريكا» نام برده، طرفدار تقويت روابط با متحدان اروپايي و كار مشترك براي مقابله با تهديدها عليه جهان غرب است و فعالانه از سياستمداران غرب‌گرا در كشورهاي اروپاي شرقي نظير اوكراين حمايت مي‌كند. از همين‌رو دولت روسيه او را كانديدايي مي‌دانست كه قدرت گرفتنش به ضرر مسكو تمام مي‌شود و به گفته مقامات امنيتي ايالات متحده نيز اقداماتي براي حمايت از ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري و تخريب جو بايدن صورت داد اما در نهايت موفق نشد انتخابات 2020 را به انتخاباتي مشابه انتخابات 2016 تبديل كند.
تشكيك روس‌ها در سلامت انتخابات امريكا
ويليام اوانينا، مدير مركز ملي امنيت و ضداطلاعات امريكا طي رقابت‌هاي انتخابات در امريكا هشدار داده بود كه يكي از اهداف روسيه، كاهش اعتماد شهروندان امريكايي نسبت به سيستم انتخابات در ايالات متحده است. او تاكيد داشت كه روس‌ها اين كار را از طريق پخش شايعات در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي صورت مي‌دهند اما اقدام جديد دولت و مسوولان روس نشان مي‌دهد آنها در يك تغيير رويه جدي، آشكارا قصد زير سوال بردن نتيجه انتخابات در امريكا را دارند. به گزارش مسكو تايمز، روز دوشنبه رييس كميسيون انتخابات روسيه در گفت‌وگويي روش راي دادن پستي در ايالات متحده را «زمينه‌ساز تقلب گسترده» دانست. الا پامفيلوا، رييس كميسيون انتخابات روسيه به تاس گفت كه او به دقت راي‌گيري از طريق پست الكترونيكي را در ايالات متحده مطالعه كرده و اين روند را در برابر تقلب آسيب‌پذير دانسته است.
استقبال منتقدان پوتين از پيروزي بايدن
هرچند دولت روسيه نگران روي كار آمدن يك دموكرات كاركشته در كاخ سفيد است، اما منتقدان سياست‌هاي پوتين و برخي سياستمداران با سابقه روس پيروزي او را تبريك گفته و نسبت به آينده روابط دو كشور اظهار خوش‌بيني كرده‌اند. الكس ناوالني، فعال سياسي منتقد دولت روسيه و از رهبران اپوزيسيون اين كشور كه چند هفته پيش از برگزاري انتخابات محلي در روسيه مسموم و به آلمان منتقل شد، روز يكشنبه انتخاب جو بايدن از سوي مردم امريكا را تبريك گفت. ناوالني در توييتي «انتخاب رهبراني جديد از طريق انتخابات آزاد» را به مردم امريكا، جو بايدن و كامالا هريس تبريك گفت و تصريح كرد: اين حق تعيين سرنوشت «امتيازي است كه در بسياري از كشورها وجود ندارد». ميخاييل گورباچوف، آخرين رهبر شوروي سابق نيز به استقبال پيروزي بايدن در انتخابات رفته و به تاس گفته است كه فكر مي‌كند «بايدن به اهميت روابط دوجانبه دو كشور روسيه و امريكا آگاه است». گورباچوف اظهار اميدواري كرده كه اين آگاهي بايدن كمك كند تا دوباره رابطه دو كشور ترميم شود. به گفته او، بايدن كسي است كه تجربه زيادي در سياست امريكا و همچنين روابط خارجي دارد و قادر است روابط دو كشور را بهبود بخشد. ميخاييل گورباچوف گفته است: «من چندين بار با جو بايدن ملاقات كرده‌ام. آخرين بار مارس 2009 بود كه بايدن به عنوان معاون رييس‌جمهور فعاليت مي‌كرد. ساعاتي با او به صحبت پرداختم و بعد رييس‌جمهور اوباما به ما پيوست. من تحت تاثير آگاهي بايدن قرار گرفتم و فكر مي‌كنم انتخاب او به نفع همه كشورهايي باشد كه نگران رابطه با امريكا هستند». سم گرين، استاد دانشگاه و مدير مركز مطالعات روسيه در كينگز كالج لندن درباره اين اختلاف نظر منتقدان و دولت در روسيه پيرامون پيروزي جو بايدن مي‌گويد: «پوتين خود را رييس‌جمهوري تعريف مي‌كند كه در حال محافظت از منافع روسيه در برابر غرب است. به همين دليل براي او، مخالفت با غرب و دشمني با ايالات متحده بخشي از مشروعيت سياسي‌اش است و پوتين نمي‌خواهد اين جايگاه مدافع را واگذار كند.»
سكوت چين
علاوه بر روسيه، سكوت پكن نيز جالب توجه بوده و به نارضايتي چيني‌ها از رفتن ترامپ تعبير مي‌شود. دولت چين در چهار سال گذشته تنش‌هاي زيادي را با امريكاي دونالد ترامپ تجربه كرده و جنگ تجاري با واشنگتن ضربه زيادي به اين كشور وارد آورده، با اين حال برخي كارشناسان معتقدند سياست‌هاي دونالد ترامپ در مجموع باعث تضعيف موقعيت بين‌المللي و كمرنگ‌تر كردن نقش امريكا در مسائل اساسي جهان شده و چين با بهره‌جويي از جاي خالي امريكا توانسته نفوذ خود را تثبيت كند. چين كه به يكي از اولويت‌هاي سياست خارجي دولت اوباما بدل شده بود و بخشي از تهديدي به شمار مي‌رفت كه ايالات متحده قصد داشت آن را كنترل كند، در دولت ترامپ و با تمركز دولت او بر مسائل و بحران‌هاي خاورميانه فرصت يافت تا نفوذ خود را گسترش داده و به تقويت توان خود در حوزه‌هاي اقتصادي و نظامي بپردازد. همچنين از ناكامي دولت ترامپ در وادار كردن دولت چين به حضور بر سر ميز مذاكرات كنترل تسليحات به عنوان يكي از بزرگ‌ترين شكست‌هاي سياست خارجي دولت جمهوري‌خواهان نام برده مي‌شود كه مي‌تواند در آينده براي امريكا خطرناك باشد. پيش‌تر در گزارش نهادهاي اطلاعاتي امريكا از چين نيز به عنوان يكي از دولت‌هايي نام برده شده بود كه در پي اثرگذاري بر انتخابات امريكاست.