فعالان حمل و نقلي اعتراض كردند
ممنوعيت سفر بدون تست كرونا
گروه اقتصادي
دستورالعمل تازه وزارت بهداشت درباره جابه‌جايي مسافران بين شهري با حمل و نقل عمومي با بهت و حيرت فعالان حمل و نقلي و البته اعتراض آنها به شرايط جديد همراه شده است. روز گذشته، وزارت بهداشت در نامه‌اي به وزارت راه‌وشهرسازي و وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي «جابه‌جايي مسافر بدون دريافت نتيجه تست كرونا» را از 28 آبان ماه، ممنوع اعلام كرد. در اين نامه همچنين از اين دو وزارتخانه خواسته شده است با توجه به ايجاد زيرساخت‌هاي لازم از طريق بستر دولت الكترونيك استعلام نتايج از وزارت بهداشت و درمان دريافت كنند. البته پيش از اين حمل و نقل درون‌شهري در پايتخت از ساعت 20 به بعد به تعطيلي كشيده شده و گويا ستاد ملي مقابله با كرونا، اين اقدام را به نوعي «تعطيلي شبانه تهران» دانسته است. حالا كه نوبت به سخت‌گيري در حمل و نقل برون‌شهري رسيده، فعالان حمل و نقلي اين سوال را مطرح مي‌كنند كه دستورالعمل تازه وزارت بهداشت چه عواقبي براي بخش حمل و نقل برون‌شهري دارد و آيا زنجيره انتقال و شيوع ويروس كرونا را قطع خواهد كرد؟
زيان حمل و نقل از نبود مسافر
در حوزه حمل و نقل بار عمده جابه‌جايي مسافر به عهده بخش جاده‌اي است. برآورد مي‌شود كه 70 درصد از جابه‌جايي مسافر در ايران با خودروهاي شخصي يا اتوبوس انجام مي‌شود و 30 درصد مابقي بين بخش هوايي، ريلي و دريايي تقسيم مي‌شود. بيشترين ميزان تقاضا براي سفرهاي جاده‌اي برون‌شهري نيز براي ايام نوروز است؛ با اين حال شيوع ويروس كرونا موجب شد كه ضربه اوليه به صنعت حمل و نقل جاده‌اي در دو ماه ابتدايي امسال وارد شود. وزير راه و شهرسازي ارديبهشت امسال گفته بود كه «حمل و نقل جاده‌اي با كاهش ۷۰ درصدي مسافر مواجه شده است.» هرچند در دو بخش هوايي و ريلي نيز همين اتفاق تكرار شده و محمد اسلامي عنوان كرده بود كه «ميزان كاهش تقاضا در بخش ريلي 94 درصد و بخش هوايي 80 درصد بوده است.»
در همان زمان، دبير انجمن شركت‌هاي ريلي عنوان كرده بود كه «با شيوع كرونا و تقاضاي مردم براي استرداد بليت‌هاي قطار، ۳۰۰ هزار بليت قطار كنسل و ۹۱ ميليارد تومان پول بليت قطار به مردم برگردانده شده است.» او همچنين با اتكا به پژوهش‌هاي انجام شده در اين انجمن اضافه كرده بود كه «بخش حمل و نقل ريلي مسافري به دليل شيوع بيماري كرونا تا پايان خرداد ۵۰۵ ميليارد تومان و بخش حمل و نقل ريلي بار ۱۰۰ ميليارد تومان زيان خواهد ديد.» اين وضعيت در بخش هوايي نيز تكرار شده است. در اين بخش به نوعي يك «چالش جهاني» از ركود و زيان اقتصادي به دليل تعطيلي پروازها شكل گرفته و در ايران نيز كاهش سفر‌ها در بخش حمل و نقل هوايي در همان فروردين ۹۹ رقم ۳ هزار ميليارد تومان برآورد زيان به ايرلاين‌هاي ورشكسته ايراني وارد كرد.
قاچاق مسافر در بخش جاده‌اي؟
مطابق دستورالعمل جديد مسافران هر 4 مُد حمل و نقلي هوايي، دريايي، جاده‌اي و ريلي بدون ارايه پاسخ تست منفي كرونا قادر به مسافرت نيستند. اما به نظر مي‌رسد به دليل اعمال نظارت‌هاي سفت و سخت‌تري كه در سه حوزه حمل و نقل هوايي، دريايي و ريلي صورت مي‌گيرد، موج جديدي از «قاچاق مسافر» با اتوبوس برون‌شهري شكل بگيرد. يك فعال صنفي بخش حمل و نقل مسافري جاده‌اي كه نخواست نامش ذكر شود با اشاره به مشكل كمبود مسافر و كاهش درآمد در اين بخش گفت: «انجام اين دستور وزارت بهداشت كار آساني نيست مگر آنكه قانون بسيار خشن و هزينه بري تدوين شود.»
وي با تاكيد بر اينكه تجربه نشان داده با بخشنامه و نامه‌نگاري هيچ كاري در كشور ما به سرانجام درستي نمي‌رسد، افزود: «بيم آن مي‌رود مسافراني كه با ضرورت سفر مواجه هستند و امكان استفاده از ناوگان شخصي را ندارند همانند اتباع بيگانه با روش قاچاق جابه‌جا شوند.»
هزينه تست كرونا را چه كسي مي‌دهد؟
عرفان قربانعلي كارشناس سياستگذاري و پايش فضاي كسب و كار انجمن صنفي شركت‌هاي حمل و نقل ريلي با تاكيد بر اينكه وضعيت شركت‌هاي مسافري ريلي وخيم است، برخي مشكلات نامه اخير وزارت بهداشت در مورد ممنوعيت جابه‌جايي مسافر بدون دريافت نتيجه تست كرونا را شرح داد. او گفت: شركت‌هاي ريلي مسافري از انتهاي سال گذشته در مقاطعي بيش از 90 درصد كاهش مسافر و كاهش چشمگير درآمدي را تجربه نموده‌‌اند ضمن اينكه از اوايل سال 99 با ابلاغيه‌هاي وزارت بهداشت شركت‌ها ملزم به اجراي پروتكل‌هايي از جمله فاصله‌گذاري اجتماعي و ظرفيت حداكثر 50 درصدي هر كوپه قطار شدند. به گفته وي از ابتداي سال جاري با اضافه شدن هزينه‌هاي ضد عفوني و موارد بهداشتي، شركت‌ها دچار زيان بيشتري شدند. همچنين با بالا رفتن نرخ ارز و اعمال تحريم‌ها هزينه‌هايي از جمله هزينه تعميرات و نگهداري، پرسنل و ساير هزينه‌هاي اين شركت‌ها به‌شدت بالا رفته است درصورتي كه قيمت بليت تنها 20 درصد از ابتداي سال اضافه شده كه اين ميزان كفاف هزينه‌هاي اضافه شده را نمي‌دهد. قربانعلي تاكيد كرد: حال موارد بالا را بايد به شركت‌هاي وابسته صنعت ريلي مسافري نيز تعميم داد كه به صورت مستقيم و غيرمستقيم تحت تاثير تصميم اخذ شده قرار خواهند گرفت. وي افزود: با نامه‌اي كه از سوي وزارت بهداشت به بخش‌هاي مختلف حمل و نقل ابلاغ شده و با توجه به قشري كه از حمل و نقل ريلي استفاده مي‌كنند، هزينه تست كرونا نيز به مبلغ بليت اين افراد اضافه و شركت‌ها با كاهش درآمد چشمگيري مواجه خواهند شد و نتيجه آن در صورت عدم اصلاح اين مصوبه، چيزي جز ورشكستگي اين صنعت نيست.