گروه سياسي
فرقي نمي‌كند شما پزشك يا پرستاري باشيد كه از نزديك با بيماران مبتلا به كرونا ارتباط داريد، يك شهروند معمولي، كارمند يا كاسب، دانشجو يا دانش‌آموز باشيد، از كارگزاران و مقامات عاليرتبه وقت يا حتي يك سياستمداران كنار رفته و حتي يك دهه محصور باشيد، اين روزها در هر لباس و كسوتي احتمال ابتلا به كوويد۱۹ وجود دارد. شايد از همين روي ايرج حريرچي، معاون وزير بهداشت كه خود از اولين ايرانيان مبتلا به كروناست، آن را «ويروسي دموكرات» خوانده بود كه شهروند معمولي و كارگزار نظام نمي‌شناسد. اما اين ويروس شايد در مرحله ابتلا وزير و وكيل نشناسد اما به قطع و يقين پس از ابتلا، آنچه اهميت مي‌يابد دموكراتيك بودن ويروس نيست، بلكه خدمات اجتماعي حاكميتي، تصميمات كلان حكومتي در شرايط بحران، امكانات در اختيار فرد مبتلا، دسترسي به دارو و درمان مناسب، حتي دستيابي به تخت خالي در بيمارستان، تمكن مالي مديريت بيماري از اقدام به انجام تست تشخيصي تا تهيه دارو و حتي امكان قرنطينه بلندمدت و... جملگي عواملي است كه اگر پرونده پزشكي هر شخص را كنار بگذاريم، مي‌تواند به‌صورت عمومي در رفع خطر مرگ موثر باشد. از همين روي شايد بتوان گفت كه اگر خطر افزوده شدن به تعداد ۷۶۲ هزار و ۶۸ نفر مبتلا به كروناي دموكرات براي همه وجود دارد، در اغلب موارد نپيوستن به ۴۱ هزار و ۴۹۳ جان‌باخته نيازمند تصميمات اصولي حاكميتي و خدمات اجتماعي درست و به موقع خواهد‌بود. در واقع اين ويروس هرچقدر در ابتلا رفتار دموكراتي دارد، در روند درمان ديكتاتورمآبانه، ملزوماتي را مي‌طلبد كه اگر مهيا نشود، پايان ابتلا به مرگ ختم خواهد شد.
رفتار دموكراتيك يا شرايط اقتصادي و اجتماعي؟
به‌گفته سيما سادات لاري، سخنگوي وزارت بهداشت طي ۲۴ ساعت گذشته -فاصله ظهر شنبه تا ظهر يكشنبه- ۱۲ هزار و ۵۴۳ بيمار جديد مبتلا به كوويد-۱۹ در كشور شناسايي شدند. ديروز ميان اين ۱۲ هزار نفر ميرحسين موسوي و زهرا رهنورد، محصوران پس از انتخابات ۸۸ هم شمارش شده‌اند. گفته مي‌شود حال عمومي آنها خوب است و تحت مراقبت پزشكي قرار دارند، اگرچه شرايط اين دو و ميزان دسترسي‌شان به خدمات پزشكي، نگراني‌هايي را به‌دنبال داشته است. در ميان آماري كه از اسفندماه ۹۸ تا آبان‌ماه ۹۹ هر روز رسانه‌اي شد، هر از چند گاهي نام و نشاني آشنا از سياسيوني به چشم مي‌خورد كه به اين ويروس مبتلا شده‌اند. برخي بهبود يافته و بعضي هم جان باختند. اما شايد بتوان با نگاهي به ميزان ابتلاي افراد در نهادهاي مختلف و شيوه‌اي كه براي مقابله با بيماري درپيش گرفته‌اند، ارتباطي قائل شد كه اگرچه ارتباطي علمي و دقيق نيست اما مي‌تواند مويد فضاي كلي حاكم بر آن نهاد باشد. تعداد بالاي ابتلاي نمايندگان مجلس يا تعداد محدود ابتلا در ميان نظاميان يا قضايي‌ها، تعطيلي مجالسي چون خبرگان رهبري، برقراري جلسات مجازي در برخي احزاب و تشكل‌ها و مواردي از اين دست نشان مي‌دهد كه رفتارهاي عمومي كارگزاران نيز در ميزان ابتلاي آنان تاثيرگذار بوده است. البته در شرايطي كه مردم از كمترين امكانات اقتصادي جهت برقراري قرنطينه خانگي بهره‌مند نيستند و ميزان مرگ و مير سير صعودي دارد، نقدهايي به برخي نهادها و افراد وارد است كه ثابت مي‌كند اين ويروس احتمالا چندان كه در آغاز به نظر مي‌رسيد دموكرات نيست بلكه شرايط اقتصادي و اجتماعي است كه هم‌چنان حرف اول را مي‌زند.
مجلس، ركورددار ابتلا
در ميان مبتلايان نام آشنا به كوويد۱۹ ساكنان ساختمان هرمي‌شكل ميدان بهارستان ركوردار هستند. چه مجلس‌دهمي‌ها كه تا پيش از خردادماه ۹۹ در پارلمان رفتوآمد داشتند و چه مجلس‌يازدهمي‌ها بيشترين سياسيوني بودند كه خبر ابتلاي آنها به كرونا در رسانه‌ها شنيده مي‌شد. تاكنون بيش از ۴۰ نماينده مجلس به كرونا مبتلا شده‌اند و حتي تعدادي جان باخته‌اند. سيدحمزه اميني، علي زنجاني، محمد صفايي، مجيد ناصري‌نژاد، سهراب گيلاني، وحيد جلال‌زاده، سيداحسان قاضي‌زاده هاشمي، حسينعلي حاجي‌‌دليگاني، محمدطلا مظلومي، منصور آرام، عليرضا ورناصري، حبيب آقاجري، محمد مهدي زاهدي، علي عسگر ظاهري، سيد موسي موسوي، سيدمحمد حسين حسيني بحريني، عبدالحسين روح‌الاميني، عباس مقتدايي، علي نيكزاد، عليرضا منادي سفيدان، محمد وحيدي، محمد حسن آصفري، روح‌الله متفكر آزاد، الياس نادران، اقبال شاكري، فاطمه رحماني، سيد احمد آوايي، مسعود پزشكيان، حسين حسين‌زاده، مهدي عيسي‌زاده، عزت‌الله اكبري تالارپشتي، مجتبي ذوالنوري، زهره الهيان، سيد محمد موحد و... تنها بخشي از نمايندگاني هستند كه به كرونا مبتلا شدند. همچنين كرونا در مجلس يازدهم قرباني هم گرفت و پس از درگذشت فاطمه رهبر منتخب تهران و محمدعلي رمضاني دستك منتخب آستانه اشرفيه، عيسي جعفري نماينده كبودرآهنگ هم به علت ابتلا به كرونا جان باخت. جمعيت ۲۹۰ نفري در ساختمان بهارستان با تعداد زيادي از كارمندان اين نهاد، همچنين سفر به حوزه انتخابيه و تعامل از نزديك با مردم شايد يكي از مهم‌ترين دلايلي باشد كه ميزان ابتلا به كرونا در ميان نمايندگان مجلس ركوردار شده است.
محمدباقر قاليباف، رييس مجلس شوراي اسلامي دوره يازدهم هم تنها رييس از ميان روساي سه قوه است كه به كرونا مبتلا شد. هرچند انگار رياست پارلمان خود عاملي است براي تحريك اين ويروس عجيب؛ چه آنكه علي لاريجاني رييس پيشين مجلس نيز تاكنون دو بار به اين ويروس مبتلا شده كه البته تنها نوبت اول او را در مقام رياست يكي از قواي سه‌گانه گرفتار كرد. فارغ از اين اما اگرچه براي مقامات عاليرتبه همچون سران سه قوه پروتكل‌هاي بهداشتي ويژه‌اي تصويب شده اما قاليباف در مدت حضور در مجلس مدام در سفرهاي استاني بود كه برخي اين سفرها را انتخاباتي توصيف كردند. همچنين رفتوآمد او به بيمارستان و ديدار با بيماران بدحال كرونايي نيز باعث لغو نشست سران قوا و ابتلاي او به اين بيماري شد. درواقع علاوه بر ماهيت كار مجلس و شرايط حاكم بر آن به نظر مي‌رسد كه نمايندگان و البته در راس آنها قاليباف كمتر توجهي به پروتكل‌هاي بهداشتي وضع شده داشته‌اند.
البته برخي از نمايندگان مجلس دهم نيز فاصله اسفندماه 98 تا خردادماه 99 كه به مجلس رفتوآمد داشتند-با وجود تعطيلي چند هفته‌اي- به كرونا مبتلا شدند. الياس حضرتي، محمود صادقي، پروانه سلحشوري، شهاب نادري، غلامرضا كاتب، امير خجسته، سيدجواد حسيني‌كيا، محمدرضا منصوري، معصومه آقاپور ازجمله نمايندگاني بودند كه به كرونا مبتلا شدند و البته چنان‌چه اشاره شد علي لاريجاني، رييس پيشين پارلمان كه به جز يك نوبت در فروردين‌ماه 99، اخيرا و پس از تحويل كرسي رياست مجلس نيز بار ديگر به اين ويروس مبتلا شد.
دولت، آهسته و پيوسته
خبر ابتلا به كروناي اعضاي هيات دولت هم به‌واسطه نوع كار و هم به لحاظ كم‌تعداد بودن به نسبت مجلس در جلسات كابينه كم و بيش شنيده مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه دولتي‌ها اگرچه آهسته اما پيوسته درگير اين ويروس هستند و هر از گاهي خبر ابتلاي يكي از آنان در رسانه‌ها به چشم مي‌خورد. البته اين آمار هم به نسبت تعداد هيات دولت آمار اندكي به حساب نمي‌آيد. همان‌طور كه انتظار مي‌رفت اولين مبتلايان دولتي از خانواده وزارت بهداشت بودند. ايرج حريرچي، معاون وزير بهداشت ازجمله اولين مبتلايان بود كه حضور او در نشست سخنگوي دولت و علايم مشهود بيماريش حواشي ايجاد كرد. در آغاز مرسوم بود كه كارگزاران و مقامات رسمي با ويديويي ابتلا به اين بيماري را رسما و با آرامش اعلام مي‌كردند تا مردم از آمار و ارقام ابتلا و مرگ و مير وحشت‌زده نشوند اما اين رسم هم پس از شيب تند ابتلا به دست فراموشي سپرده شد. پس از آن علي ربيعي سخنگوي دولت، علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي و معاون رييس‌جمهوري، معصومه ابتكار معاون رييس‌جمهوري در امور زنان و خانواده، علي‌اصغر مونسان وزير ميراث فرهنگي و گردشگري، رضا رحماني وزير پيشين صمت، محمد شريعتمداري وزير كار و البته محمدباقر نوبخت معاون رييس‌جمهوري و رييس سازمان برنامه و بودجه نيز طي ۹ ماه گذشته به كرونا مبتلا شدند.
شايعه ابتلاي اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهوري و پس از آن مثبت شدن تست خانواده محمود واعظي و به قرنطينه رفتن رييس‌دفتر رييس‌جمهوري در بازه زماني نگراني‌هايي براي ابتلاي حسن روحاني كه گفته مي‌شود به بيماري زمينه‌اي مبتلاست نيز ايجاد كرد.
كمترين ابتلا
آن‌طور كه به نظر مي‌رسد كمترين ابتلا در ميان چهره‌هاي شاخص نظاميان و كارگزاران دستگاه قضا بوده است. البته آمار و ارقام دقيق و به‌روزي از ميزان ابتلاي ارتشي‌ها، سپاهيان، بسيجي‌ها، قضات يا ساير كارمندان دستگاه قضا به‌صورت منظم ارايه نمي‌شود و هرچه هست آماري پراكنده و موردي است اما در ميان اين دو گروه چهره‌هاي شناخته‌شده كم‌تري به كرونا مبتلا يا بر اثر آن جان باختند. شناخته‌شده‌ترين آنها سردار ناصر شعباني از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و معاون سابق قرارگاه ثارالله تهران و سرهنگ قاسم جليلوند از فرماندهان پدافند ارتش، فرزاد تذري معاون پيشين اداره سياسي و از مسوولان اطلاعات سپاه پاسداران و همچنين احمد تويسركاني راوري معاون قوه قضاييه و رييس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور بر اثر ابتلا به كرونا درگذشتند.
در اين اثنا جلسات مجمع تشخيص مصلحت نظام تا مدتي تعطيل بود و اجلاسيه مجلس خبرگان رهبري نيز برگزار نشد. البته در هر دوي اين مجالس تعدادي مبتلا و تعدادي هم بر اثر ابتلا به كرونا درگذشتند كه البته آمار و ارقام بالايي ندارند. سيدمحمد ميرمحمدي عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام و هاشم بطحايي گلپايگاني نماينده تهران در مجلس خبرگان رهبري از جمله درگذشتگان اين دو نهاد هستند.
علي‌اكبر ولايتي از اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام و مشاور رهبري در امور بين‌الملل و محمدجواد ايرواني معاون نظارت و حسابرسي دفتر رهبري و ديگر عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام هم در زمره مبتلايان به كرونا بودند كه ابتلاي آنان به‌دليل رفتوآمد به بيت رهبري نگراني‌هايي ايجاد كرد. در اين ميان برخي روحانيون شناخته شد همچون حجت‌الاسلام سيدهادي خسروشاهي از چهره‌هاي برجسته حوزه علميه قم، مجتبي فاضلي مسوول دفتر و مسوول اجرايي و مالي آيت‌الله موسي شبيري زنجاني، آيت‌الله محسن حبيبي توليت مدرسه علميه آيت‌الله مجتهدي، آيت‌الله سيد جعفر كريمي عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم و حجت‌الاسلام جواد اژه‌اي نماينده ولي‌فقيه در امور دانشجويان ايراني اروپا و امريكا و رييس هيات امناي سازمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان نيز اغلب به دليل كهولت سن يا وجود بيماري زمينه‌اي جان باختند.
كرونا در پارلمان كوچك
علي اعطا، زهرا نژادبهرام، زهرا صدر اعظم نوري و مجيد فراهاني ۴ عضو شوراي شهر هستند كه تاكنون به كرونا مبتلا شده‌اند، پارلمان شهري كه از قضا رييس و اعضايش بارها نسبت به وضعيت بحراني تهران هشدار داده و خواستار تعطيلي پايتخت شده‌اند و درمورد آمار و ارقام ابتلا و مرگ در اين شهر شايبه‌هايي مطرح كرده‌اند. پس از ابتلاي مرتضي رحمان‌زاده، شهردار منطقه ۱۳ تهران كه ازجمله اولين مبتلايان بود محسن هاشمي مدتي را در قرنطينه ماند چرا كه پيش از ابتلا همراه با رحمان‌زاده در نشستي حضور يافته بود.
سيدرضا صالحي اميري رييس كميته المپيك، مصطفي پورمحمدي دبيركل جامعه روحانيت مبارز و وزير دادگستري پيشين، پيرحسين كوليوند رييس سازمان اورژانس كشور، اسماعيل نجار رييس سازمان مديريت بحران كشور، محمد جهانگيري معاون سازمان نظام پزشكي و... نيز ازجمله چهره‌هاي شناخته شده‌اي هستند كه به كرونا مبتلا شدند. آمار ابتلا در ميان كنشگران سياسي و حزبي كمتر بود به‌خصوص كه در اين دوران اغلب نشست‌ها به‌صورت مجازي برگزار شد اما محسن صفايي‌فراهاني ازجمله اصلاح‌طلباني بود كه ۲ بار به اين بيماري مبتلا شد. همچنين سيدمحمدرضا خاتمي، نايب‌رييس مجلس ششم كه ازقضا خود ازجمله پزشكان سياستمدار ايراني است، سختي اين بيماري را چشيده است. حسين شيخ‌الاسلام، كنشگر اصولگرا و معاون امور بين‌الملل مجمع جهاني تقريب مذاهب و محمدرضا راه‌چمني نماينده ادوار نيز بعد از ابتلا جان باختند.