ترور و كودتاي ناكام در ايروان در آستانه برگرداندن كلبجر به جمهوري آذربايجان
عقب‌نشيني ارمنستان آغاز شد
شهاب شهسواري
يك هفته بعد از امضاي توافق ترك تخاصم ميان جمهوري آذربايجان و ارمنستان در قره‌باغ، سرويس امنيت ملي ارمنستان از دستگيري گروهي از مقام‌هاي پيشين اين كشور كه قصد براندازي حكومت و ترور نخست‌وزير نيكول پاشينيان را داشتند، خبر داده است. مخالفان پاشينيان در ايروان او را به خيانت به كشور و واگذار كردن كنترل قره‌باغ به آذربايجان متهم مي‌كنند. همزمان با اين تحولات روز يكشنبه عقب‌نشيني ارتش ارمنستان از بخشي مناطق اشغال شده در خاك جمهوري آذربايجان آغاز شد. بر اساس توافق ترك تخاصمي كه هفته پيش، نيكول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان و الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان با ميانجيگري ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه امضا كردند، عقب‌نشيني نيروهاي جمهوري ارمنستان از شهر كلبجر و مناطق اطراف آن در شمال منطقه قره‌باغ كوهستاني از ديروز آغاز شده است. هر چند بر اساس گزارش رسانه‌هاي آذربايجان، دولت اين كشور با درخواست ارمنستان براي تمديد مهلت خروج از كلبجر، به مدت 10 روز موافقت كرده است. درگيري 40 روزه ميان جمهوري آذربايجان و ارمنستان، بعد از امضاي توافقنامه ترك تخاصم با وساطت روسيه در تاريخ 20 آبان‌ماه متوقف شد. به گفته رييس‌جمهور روسيه در اين نبرد دست‌كم 4000 نظامي و غيرنظامي از دو طرف جان خود را از دست دادند و 8 هزار نفر ديگر هم مجروح شدند.
سوءقصد نافرجام عليه جان نخست‌وزير ارمنستان
سرويس امنيت ملي ارمنستان (NSS) شنبه شب با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه آرتور وانتسيان، رييس پيشين اين سازمان با همراهي وهرام باغداساريان، رهبر پيشين فراكسيون حزب جمهوري‌خواه در پارلمان و آشوت ميناسيان، داوطلب شركت در جنگ، به اتهام تلاش براي كودتا و سوءقصد عليه جان نخست‌وزير بازداشت شده‌اند. در بيانيه آژانس امنيت ملي آمده است: «متهمان تلاش داشتند تا به شكل غيرقانوني از طريق قتل نخست‌وزير، قدرت را غصب كنند و در حال رايزني براي انتخاب جانشين نخست‌وزير بودند.» وكلاي متهمان گفته‌اند كه اين اتهام‌ها بي‌اساس است و آن را «تلاش وقيحانه براي سركوب مخالفان» توصيف كرده‌اند.پاشينيان كه از لحظه امضاي توافقنامه ترك تخاصم با جمهوري آذربايجان بعد از 40 روز جنگ با اعتراضات گسترده در ارمنستان مواجه شده، تاكيد كرده است كه راهي جز امضاي اين توافق نداشت. پاشينيان پيش از انتشار خبر خنثي شدن طرح ترورش نوشت: «جان 25 هزار سرباز ارمنستان از جان من مهم‌تر بود.» از همان روز اول امضاي بيانيه ترك تخاصم توسط پاشينيان، مخالفان تندروي او با حمله به ساختمان پارلمان و دفتر نخست‌وزير، خواستار كناره‌گيري او از قدرت شدند. با اين حال پاشينيان گفته است كه به‌‌رغم درك خشم معترضان و همدلي با آنها، حاضر به استعفا نيست.
تعويق در خروج نظاميان ارمنستان از كلبجر
در حالي كه روز گذشته قرار بود اولين مرحله از تحويل سرزمين‌هاي اشغال شده آذربايجان آغاز شود، دو كشور توافق كردند كه خروج نظاميان ارمنستان از شهر كلبجر 10 روز به تاخير بيفتد. يكشنبه 15 نوامبر اولين تاريخ از سلسله ضرب‌الاجل‌هايي است كه در توافق هفته پيش براي تخليه سه منطقه از خاك جمهوري آذربايجان در كلبجر، لاچين و اقدم تعيين شده است. قرار است همه اين شهرها تا نيمه آذر ماه تحويل جمهوري آذربايجان شوند. حكمت حاجي‌اف دستيار رييس‌جمهور جمهوري آذربايجان اعلام كرد، به دنبال درخواست ارمنستان از جمهوري آذربايجان براي دادن مهلت ۱۰ روزه براي تحويل شهرستان «كلبجر»، باكو با اين درخواست موافقت كرد. به گزارش فارس و به نقل از خبرگزاري آپا جمهوري آذربايجان، دستيار الهام علي‌اف كه رييس اداره سياست خارجي دفتر رياست‌جمهوري جمهوري آذربايجان است، گفت: «كار براي اجراي بيانيه مشترك امضا شده توسط الهام علي‌اف رييس‌جمهور آذربايجان، نيكول پاشينيان نخست‌وزير ارمنستان و ولاديمير پوتين رييس‌جمهور فدراسيون روسيه در تاريخ دهم نوامبر (۲۰ آبان) ادامه دارد.» حاجي‌اف با بيان اينكه طبق اين بيانيه مشترك مقرر است كه نيروهاي ارمنستاني ۱۵ نوامبر (روز ۲۵ آبان) از كلبجر خارج شوند، خبر داد: «روساي جمهور آذربايجان و روسيه روز گذشته صحبت كردند. طرف ارمنستاني از طريق روسيه از آذربايجان درخواستي مطرح كرد و خواستار آن شد كه زمان (تحويل كلبجر به باكو و تخليه نيروهاي ارمنستاني از آن) تا ۲۵ نوامبر (۵ آذر) تمديد شود.» اين مقام جمهوري آذربايجان افزود: «شرايط آب و هوا دارد برتر مي‌شود و فقط يك جاده در اين مسير وجود دارد كه جاده واردنيس است و ظرفيت جاده محدود است. آذربايجان موافقت كرده است كه تخليه جمعيت غيرنظامي در كلبجر تا ۲۵ نوامبر انجام شود.»
به جا گذاشتن زمين سوخته
به نوشته رسانه‌ها، روستانشينان ارمني ساكن حومه كلبجر، روز يكشنبه در آستانه آغاز عمليات واگذاري اين سرزمين‌ها به جمهوري آذربايجان و اجبار به خروج آنها از اين مناطق، خانه‌هاي خود را بعد از خروج به آتش كشيدند. به گزارش خبرگزاري فرانسه، در روستاي چاركتار در نزديكي كلبجر، جمعه دست‌كم 10 خانه و صبح شنبه دست‌كم 6 خانه شعله‌ور شده بودند. يك ساكن اين روستا در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري فرانسه گفته بود كه فقط تا نيمه شب شنبه به آنها فرصت داده شده كه خانه‌هاي‌شان را ترك كنند و تاكيد كرده بود كه هيچ يك از اهالي روستا قصد ندارند خانه‌هاي‌شان را براي ساكنان آذربايجاني سالم بگذارند. الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان در واكنش به سياست زمين سوخته غيرنظاميان ارمني، پس از ترك خانه‌هاي‌شان گفت: «ارمني‌ها در حال از بين بردن 99 درصد از سرزمين‌هاي آزاد شده، از جمله بيمارستان‌ها، خانه‌ها و آثار فرهنگي هستند.» علي‌اف تاكيد كرد كه جمهوري ارمنستان را وادار خواهد كرد كه غرامت اين اقدام‌ها را بپردازد.
روسيه: آتش‌بس كامل اجرا مي‌شود
رستم مرادوف، فرمانده نيروهاي حافظ صلح روسيه در قره‌باغ اعلام كرد كه توافق آتش‌بس در اين منطقه در حال اجرا بوده و درگيري وجود ندارد. به گزارش اسپوتنيك، مرادوف در پيامي ويديويي كه از سوي وزارت دفاع روسيه منتشر شد، گفت: توافقنامه امضا شده توسط سران سه كشور كه از ساعت 00: 00 روز 10 نوامبر به اجرا درآمده، امروز به‌طور كامل در حال اجراست. نكته اصلي اين است كه هر نوع درگيري در منطقه تماس متوقف شده و ما امروز صداي تيراندازي نميشنويم؛ اوضاع به آرامي تثبيت مي‌شود.