شوخي با طعم كارگزاراني

هاشمي‌رفسنجاني كه از قضا نام خودش نيز در اغلب گزارش‌ها و گمانه‌زني‌هاي مطبوعاتي درباره گزينه‌هاي اصلاح‌طلبان براي انتخابات 1400 مطرح بوده و باوجود تكذيب صريح و سفت و سخت احتمال كانديداتوري‌اش، همچنان سوژه برخي از اين گمانه‌زني‌هاي انتخاباتي است، درحالي از اين فهرست 19 نفره پرده‌برداري كرده كه پيش از اعلام نام اين 19 چهره اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا، يك تبصره مهم را يادآور شده و آن اينكه «حضور نام يك شخصيت در فهرست لزوما به معناي اراده او براي نام‌نويسي در انتخابات رياست‌جمهوري نيست»؛ ملاحظه‌اي كه به‌خصوص وقتي با مقدمه‌اي مبني بر اينكه «اين فهرست براساس ديدگاه‌هاي اشخاص، احزاب و جايگاه افراد در انتخابات رياست‌جمهوري تهيه شده» تكميل شود، عملا باعث خواهد شد به اين نتيجه برسيم كه آن‌چه حالا ازسوي كارگزاران سازندگي و كميته انتخابات اين تشكل سياسي اعلام شده، حاوي خبري روشن و اثرگذار بر روند انتخابات نيست. هرچند كارگزاران سازندگي به عنوان حزبي كه خود را «يكي از احزاب شاخص اصلاح‌طلب» معرفي كرده، معتقد است از آن‌جا كه «تحريم يا انفعال و بي‌تفاوتي در انتخابات، مغاير با روحيه اصلاح‌طلبي و مردم‌سالاري ديني است»، بنابراين بايد «در انتخابات رياست‌جمهوري فعال باشد و از كانديداي اين طيف حمايت كند» و همين تاكيد، كنار آن فهرست 19 نفره، اگرچه چنان‌كه اشاره شد، حاوي يك گزاره خبري روشن و تازه نيست اما رهاورد آن براي ناظران صحنه انتخابات 1400 دست‌كم گزاره‌اي تحليلي خواهد بود كه اگرچه حرف تازه‌اي براي دنبال‌كنندگان سياست ايراني ندارد اما لااقل از اين حيث حائز اهميت است كه حالا، رسما و به‌همراه فهرستي از گزينه‌هاي احتمالي مورد حمايت اين حزب اصلاح‌طلب به اطلاع عموم رسيده و اين خود يك گام به پيش است.
 جان كلام   هاشمي
به جز اين البته اظهارات انتخاباتي روز گذشته محسن هاشمي، حاوي يكي، دو نكته خبري هم بود. ازجمله اينكه «رويكرد حزب كارگزاران نسبت به شرايط فعلي كشور و دولت آينده در قالب برنامه‌اي توسط كارگروه منتخب در دست تدوين است» يا اينكه «كارگروه ديگري جهت گفت‌وگو با احزاب همسو و تهيه فهرست كانديدادهاي احتمالي رياست‌جمهوري و رايزني با آنان در راستاي اين برنامه فعال شده» است. همين‌طور اينكه قرار است پس از تهيه اين فهرست اوليه، «ضمن گفت‌وگو با آنان، ميزان جدي بودن حضورشان در انتخابات و همچنين ديدگاه‌هاي‌شان بررسي شود» و البته اينكه اگرچه «تاكنون با برخي از اين چهره‌ها گفت‌وگوهايي صورت گرفته، اما به‌دليل شرايط بيماري كرونا، برنامه‌ريزي جلسات و ملاقات‌ها با كندي پيش مي‌رود.»
 و بالاخره يك خبر تازه
در اين ميان اما شايد مهم‌ترين بخش صحبت‌هاي محسن هاشمي آن‌جاست كه او به عنوان رييس كميته انتخابات كارگزاران سازندگي تاكيد كرده كه اين تشكل سياسي مي‌خواهد «پس از گفت‌وگو با اين شخصيت‌ها و انجام بررسي‌هاي لازم، فهرست كوتاهي را در 2 ماه آينده، يعني اوايل بهمن‌ماه اعلام كند تا كانديداهاي جدي حاضر در صحنه انتخابات بتوانند برنامه‌ها و ديدگاه‌هاي خود را با افكار عمومي در ميان بگذارند.» بدين‌ترتيب، اگرچه سخت مي‌توان آنچه را كه ديروز در نخستين روز آذرماه 99 از جانب محسن هاشمي اعلام شد، به عنوان يك خبر ‌تر و تازه و مهم انتخاباتي مورد ارزيابي و بررسي قرار داد اما مي‌توان اميدوار بود كه تا 2 ماه ديگر و احتمالا در نخستين روزهاي بهمن‌ماه 99 تكليف اين گمانه‌زني‌هاي انتخاباتي روشن شود و دست‌كم حزبي كه خود را از هم‌اكنون مصر به ورود فعال در انتخابات معرفي مي‌كند، از چندماه پيش از روز سرنوشت، بداند قرار است از چه كسي براي حضور در اين انتخابات حمايت كند و البته مردم هم متعاقبا بدانند قرار است با اعتماد به كارگزاران سازندگي به چه كسي راي بدهند. محسن هاشمي البته جمع‌بندي نهايي درباره رويكرد كلان اين تشكل سياسي را براي ورود به انتخابات 1400 نيز به همان بازه زماني 2 ماه آينده موكول كرده اما واقعيت اين است كه آنچه ظاهرا تعلل اين تشكل سياسي به نظر مي‌آيد، ارتباطي به عملكرد خود كارگزاراني‌ها ندارد و آنها نيز همچون ديگر احزاب اصلاح‌طلب نمي‌دانند كداميك از چهره‌هاي موردحمايت‌شان با مهر ردصلاحيت شوراي نگهبان مواجه خواهد شد و كداميك احيانا تاييد صلاحيت مي‌شوند.
 19 كانديداي احتمالي در 3 رده
اما بگذاريد بازگرديم به آن فهرست 19 نفره؛ فهرستي كه مي‌توان از چند منظر به آن نگريست و اين 19 گزينه احتمالي را به ‌لحاظ گوناگون در دسته‌هاي كوچك‌تر، رده‌بندي كرد و در اين صورت، قاعدتا منظر نخست اين است كه كداميك از اين 19 نفر همچون خود هاشمي، تنها سوژه گمانه‌زني‌هاي انتخاباتي بوده‌اند و كداميك جدي‌تر وارد ميدان انتخابات شده‌اند. 
 آنان كه گفتند نه!
از اين منظر احتمالا سيدحسن خميني، اسحاق جهانگيري، محمدجواد ظريف، رضا اردكانيان، محمدجواد آذري جهرمي و حتي معصومه ابتكار در رده اول جاي مي‌گيرند. گزينه‌هاي احتمالي كه اگرچه همچون محسن هاشمي و بسياري ديگر از چهره‌هاي بيرون اين فهرست 19 نفره، به‌دفعات از احتمال كانديداتوري‌شان خوانده‌ايم اما هركدام به‌ نحوي اين احتمال را رد كرده‌اند. آن‌جا كه فرزند سيدحسن خميني از نامحتمل بودن كانديداتوري پدرش خبر داد، يكي، دو عضو ارشد كارگزاران از جمله علي‌محمد نمازي نام جهانگيري را كنار نام محسن هاشمي به عنوان گزينه‌هايي كه اعلام كرده‌اند تمايلي به حضور ندارند، اعلام كردند، ظريف تاكنون به‌كرات اين احتمال را رد كرده، اردكانيان در گفت‌وگويي با «اعتماد» اعلام كرد كه قصد حضور ندارد، محمدجواد آذري‌جهرمي كه اگرچه از همان نخستين ماه‌هاي وزارتش در دولت دوازدهم از احتمال كانديداتوري‌اش شنيديم اما درحالي كه چندي پيش به طعنه به خبرگزاري تسنيم گفته بود «حتما شركت مي‌كنم و راي مي‌دهم»، به ايلنا گفت «به كساني كه نگرانند بگوييد كه خيال‌شان راحت باشد؛ كانديداي رياست‌جمهوري نمي‌شوم» و درنهايت ابتكار هم اگرچه با قطعيت ديگران اين احتمال را رد نكرده اما اخيرا در يك اظهار نظر مطبوعاتي گفته بود كه دست‌كم فعلا برنامه‌اي براي انتخابات ندارد.
 آنان كه گفتند آري!
آن‌سوي ميدان اما هستند چهره‌هايي چون محمدرضا عارف و سورنا ستاري كه بارها از احتمال كانديداتوري‌شان شنيده‌ايم و نه‌تنها هرگز رديه‌اي بر اين احتمال منتشر نشده، بلكه بعضا‌ آن‌طور كه چندي پيش به‌نقل از عارف، منتشر شد، اگر شرايط فراهم باشد «خيلي راحت» مي‌آيند. 
 كانديداهاي واقعا احتمالي
به جز اين دو اما بزرگ‌ترين گروه را كساني تشكيل مي‌دهند كه اين بين قرار مي‌گيرند. كساني كه هم بارها از احتمال كانديداتوري‌شان شنيده‌ايم، هم تاكنون نه اين احتمال را رد كرده‌اند، نه صراحتا تاييد؛ چهره‌هايي چون محمدرضا خاتمي، علي مطهري، علي لاريجاني، مسعود پزشكيان، محمدباقر نوبخت، عبدالناصر همتي، علي‌اكبر صالحي، محمد صدر، مجيد انصاري، عبدالواحد موسوي‌لاري و شهيندخت مولاوردي.
 براي رياست‌جمهوري نفر بيستم
در اين ميان اما شايد يك نكته حائز اهميت ديگر هم مطرح باشد و آن، تعداد 19 گزينه‌اي است كه در فهرست بلند كارگزاران رديف شده اما درحالي كه چنان‌چه اشاره شد بسياري از اين اسامي، در حد گمانه‌زني است اما اين تعداد به ‌اصطلاح گرد نشده و به 20 نرسيده است. آن‌هم درحالي كه پيش‌تر وقتي برخي رسانه‌ها از فهرست مختصر 5 نفره كارگزاران مي‌نوشتند، نمازي از اعضاي ارشد كارگزاران در آخرين اظهارنظر در اين رابطه گفته بود كه جهانگيري و محسن هاشمي انصراف داده‌اند و درنتيجه به جز عبدالناصر همتي كه پيش‌تر از وضعيت كانديداتوري‌اش گفتيم، غلامحسين كرباسچي، دبيركل كارگزاران سازندگي، رضا ملك‌زاده، معاون وزير بهداشت كه از قضا همزمان با اعلام خبر هاشمي، از سمت خود كناره‌گيري كرد و موج خبري عظيمي را برانگيخت، گزينه‌هاي باقي‌مانده كارگزاراني‌ها هستند. با اين حساب، مي‌توان از اين احتمال سخن گفت كه فهرستي كه محسن هاشمي ابتداي هفته جاري در اختيار ايسنا قرار داده، احتمالا فهرستي 20 نفره بوده و آنها يا دقيقه 90، پيرو حواشي استعفاي ملك‌زاده، مصلحت را در اين ديده‌اند كه فعلا نامي از ملك‌زاده به ميان نياوردند يا بازي كمي پيچيده‌تر است و احتمال كانديداتوري آقاي دبيركل به‌طور كل منتفي نيست اما مصلحت را در اين ديده كه فعلا خود را بيرون از اين گمانه‌زني‌ها نگاه دارد تا دست‌كم كمتر تحت فشار رقباي اصولگرا باشد.