قصه «محله ما» به بودجه رسيد

در كلانشهر مشهد كه رشد نامتوازن و تغييرات گسترده‌اي را در بازه‌هاي زماني كوتاه شاهد بوده است، نقش‌پذيري و اثرگذاري مردم در منطقه‌اي كه زندگي مي‌كنند مي‌تواند حلقه مفقوده «تعلق‌پذيري» به جامعه را شكل دهد. مديريت شهري پروژه‌اي به نام «محله ما» تعريف كرده است تا مشهدي‌ها يك گام به شهرشان نزديك‌تر شوند!
اين پروژه از ابتدا با هدف مشاركت مردم در شناسايي مشكلات محله از سال 96 با پويش مردمي خانه بهار، در قالب بخش مردمي و عمومي اين جشنواره، آغاز به كار كرد، اينكه اكنون در چه مرحله‌اي قرار دارد و چه فرصت‌ها و چالش‌هايي را در مسير خود ديده است را بايد در گفت‌وگو با دكتر محمد محسن مصحفي، معاون فرهنگي و هنري سازمان اجتماعي و فرهنگي شهرداري مشهد بخوانيد. 
دوست دارم در محله من...
معاون فرهنگي و اجتماعي شهردار مشهد در معرفي اين پروژه گفت: «محله ما» در تلاش است تا روندهاي جاري مديريت شهري را به روندهاي مشاركتي و مردمي و رويكرد بالا به پايين جاري در مديريت شهري به رويكرد پايين به بالا تبديل كند. اين تغيير جز با آگاهي شهروندان از وظايف و مسووليت‌هاي خود و مديريت شهري و مشاركت فعالانه در تصميم‌گيري‌هاي شهري ميسر نمي‌شود. محمدمحسن مصحفي در رابطه با جزييات اين پروژه در اولين دوره افزود: با آغاز طرح در دو محله اماميه در منطقه 10 و محله اقبال در منطقه9، فرآيند نيازسنجي از شهروندان در مركز محله شروع شد و با روش‌هاي مختلف، اين فرآيند تا يك ماه ادامه يافت. پس از جمع‌آوري نظرات مردمي در پاسخ به سوال «دوست دارم در محله من...»، جمع‌بندي نظرات در جلسه گفت‌وگوي عمومي به اطلاع شهروندان رسانده شد و همچنين نظرات اصلاحي دريافت گرديد. پس از ارايه جمع‌بندي نظرات به شهرداري هر دو منطقه، پروژه‌اي كه جزو درخواست‌هاي اول شهروندان بود به پروژه‌اي عمراني و اجرايي تبديل و فرآيند طراحي آغاز گرديد. با گذشت فرآيند دو هفته‌اي طراحي و پس از دريافت موافقت شهرداري مناطق و ساكنان محله، پروسه اجرا توسط پيمانكاران عمراني و شهروندان آغاز و تا پيش از شروع سال 1397 به اتمام رسيد.
«محله ما» در 143 محله!
او خاطرنشان كرد: اين طرح، به‌طور آزمايشي در دو محله با هدف بررسي قابليت اجرايي آن برگزار شد اما به دليل استقبال مردم و موفقيت آن، توسعه پيدا كرد و تاكنون در 143 محله انجام يا در حال انجام است. از مزاياي اين طرح، برقراري ارتباط مردم با يكديگر در روند مذاكره و ارايه پيشنهادات براي محله خود و همچنين احساس تعلق خاطر آنها به پروژه‌هايي است كه خواسته خود آنها بوده لذا نسبت به حفظ و مراقبت از آن مصمم‌ترند كه اين موضوع از اهميت بالايي برخوردار است.
«محله ما» از مشهد به تمام كشور مي‌رسد
مصحفي با بيان اينكه امروزه با جمعيت بالاي شهرها، اگر مردم در اداره امور شهري دخالتي نداشته باشند، به دليل گستردگي امور مديران شهري تنها مي‌توانند به كليات مسائل شهري بپردازند، بيان كرد: طرح «محله ما» يك مدل ابتدايي نوين در مديريت شهري است كه مردم هم در آن تصميم‌گيرنده هستند و مديران شهري، مجري خواسته‌هاي مردم هستند. از طرفي، به نظر مي‌رسد كه در آينده همين مدل ابتدايي در تمام شهرهاي بزرگ كشور فراگير شود و پروژه‌هاي بزرگ‌تر هم با كمك و نظر مردم انجام خواهد گرفت كه البته اين امر، نياز جامعه در سال‌هاي نه چندان دور بوده و گريزي هم از آن نيست. اگر چنين شرايطي به وجود آيد، شهرداري مشهد داراي تجربه‌هاي ارزشمندي در اين زمينه است و آمادگي انطباق با وضعيت جديد را خواهد داشت. او درخصوص انتخاب محلات هدف پروژه، ابراز كرد: عدالت توزيعي در مناطق مد‌نظر تيم دبيرخانه قرار گرفته است. به اين ترتيب كه در گام اول كه در تابستان 98 كليد خورد، به‌طور مساوي در هر منطقه، چهار محله به عنوان محله هدف پروژه انتخاب شد. در گام دوم، پاييز و زمستان 98، با‌توجه به ميزان موفقيت گام اول در شهرداري مناطق و همچنين درخواست‌هاي مردمي براي اجراي پروژه، تعداد محلات هدف در مناطق شهرداري مشهد تغيير يافت و در مناطق 3، 7، 9 و 10 تعداد بيشتري پروژه اجرا شد. در اجراي گام سوم طرح، تابستان 99، تنها محلاتي مورد بررسي قرار گرفت كه تاكنون هدف طرح محله ما نبوده‌اند و به اميد خدا با اجراي گام چهارم در زمستان 99، تمامي محلات شهر مشهد، حداقل يك‌بار هدف پروژه محله ما قرار خواهند گرفت. تاكنون 143 پروژه در محلات شهر مشهد اجرا شده و در گام چهارم، 30 تا 40 پروژه به اين تعداد اضافه خواهد شد. 
پروژه‌هاي عمراني با نظر مردم
معاون شهردار و رييس سازمان اجتماعي و فرهنگي شهرداري مشهد، مشاركت مستقيم شهروندان در تصميم‌سازي‌ها و تصميم‌گيري‌هاي مديريت شهري را ازجمله اهداف محقق شده در اين پروژه ‌خواند و ادامه داد: براي اولين‌بار در كشور طرح‌هاي عمراني خرد مقياس در سطح محلات، با نظر و درخواست مستقيم شهروندان برنامه‌ريزي و اجرا شده است. همچنين به مرور زمان شاهد افزايش مطالبه‌گري شهروندان نيز خواهيم بود؛ به‌طوري كه با شروع پروژه در سال 98، اعتماد شهروندان به مديريت شهري چندان مشهود نبود اما با گذر زمان و با اجراي سومين گام از اين طرح، درخواست‌هاي زيادي از سمت شوراهاي اجتماعي محلات جهت اجراي اين پروژه در سطح محله به دست ما مي‌رسد.  او تصريح كرد: با آغاز طرح در قالب پويش مردمي خانه بهار، لزوم اجراي طرح‌هاي مشاركت‌محور خردمقياس محله‌اي به مديريت شهري ثابت شد و در راستاي اجرايي كردن «شهروندمحوري»، در تبصره 22 بودجه مصوب شهرداري مشهد، 5درصد از سرجمع اعتبارات پروژه‌هاي عمراني سالانه به اجراي پروژه‌هاي پيشنهادي شهروندان اختصاص يافت.
اعتبارات اختصاص يافته براي هر محله
 معاون فرهنگي و اجتماعي شهردار مشهد تاكيد كرد: اين اعتبار در گام اول و دوم و سوم پروژه به‌ازاي هر محله به ترتيب مبلغ 330 ميليون تومان، 330 ميليون تومان و 450 ميليون تومان اختصاص يافته است. اكنون در ميانه اجراي گام سوم طرح، پروژه‌هاي احداث پاتوق محلي، بهسازي پياده‌رو و معابر سواره‌رو، احداث و بهسازي زمين‌هاي فنس‌كشي شده ورزشي، بهبود و بهسازي پارك‌هاي محلي، نصب مبلمان و ست بازي كودك و وسايل ورزشي، اصلاح هندسي معابر شهري، زيباسازي فضاي شهري و تامين نقوش ديواري عمده پروژه‌هاي اجراشده در طرح محله ما بوده است.  مصحفي در رابطه با ميزان رفع نيازهاي اجتماعي و فرهنگي محلات به واسطه طرح محله ما، عنوان كرد: طرح حاضر با هدف تقويت هويت محلي و ارتقاي فرهنگ مشاركت‌جويي شهروندان اجرا شده و دريافت نظرات و درخواست‌هاي خردمقياس شهروندان در اولويت اين طرح قرار دارد. در عين اينكه اعتبار اختصاص داده شده به طرح محله ما عمراني بوده، تلاش ما بر اين است كه با اجراي پروژه‌هاي عمراني به شكل مستقيم و غير‌مستقيم به درخواست‌هاي شهروندان پاسخ دهيم و رضايت ايشان را كسب كنيم.
اختصاص اعتبار 50 ميليارد توماني جهت اجراي پروژه‌هاي عمراني با نظر مردم
او افزود: اين طرح تاكنون در 143 نقطه محلي از شهر مشهد به اجرا درآمده و در سال 98 با جمع‌آوري نزديك به 100 هزار نظر مردمي، پروژه‌هاي درخواستي شهروندان را با اعتبار بالغ بر 32ميليارد تومان در سطح محلات اجرا كرده است. اكنون در گام سوم اين طرح با جمع‌آوري بيش از 55 هزار نظر مردمي، در 40 نقطه محلي، پيش‌بيني مي‌شود پروژه‌هاي خردمقياس محلي با اعتبار 18 ميليارد تومان تعريف و اجرا گردد. در مجموع اين سه گام، اعتباري بالغ بر 50 ميليارد تومان در‌خصوص اجراي پروژه‌هاي عمراني كه با نظر مردم اجرا شد، صرف گرديد. تلاش ما در سازمان اجتماعي و فرهنگي شهرداري مشهد بر اين است تا با همراهي شوراهاي اجتماعي محلات و مشاركت همشهريان، گام چهارم طرح محله ما را در زمستان 99 در حداقل 30 محله آغاز كنيم.