سعودي‌ها نگرانند همدستي با ترامپ و نتانياهو كار دست‌شان بدهد
دربار مضطرب
شهاب شهسواري
رسانه‌هاي امريكايي گزارش مي‌دهند كه وليعهد عربستان سعودي، با وجود پذيرش ديدار با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل، تاكيد كرده است كه در حال حاضر آمادگي عادي‌سازي روابط با اسراييل را ندارد. به نوشته وال‌استريت ژورنال، در گزارشي به نقل از مقام‌هاي آگاه امريكايي، بن‌سلمان تاكيد دارد كه تا پيش از آغاز به كار دولت جديد در امريكا قصد ندارد اقدامي جدي در زمينه روابط با اسراييل انجام دهد و ترجيح مي‌دهد به جاي پيروي از سياست دولت ترامپ، منتظر بماند تا پادشاهي سعودي روابط مستحكمي با دولت جديد امريكا به رهبري جو بايدن برقرار كند. گزارش‌ها در مورد شكست مذاكرات نتانياهو و بن سلمان، بعد از يك هفته پايكوبي و ادعاي پيروزي توسط رسانه‌هاي اسراييلي و هواداران ترامپ منتشر مي‌شود. شكست مذاكرات ميان نتانياهو و بن سلمان در شرايطي مطرح مي‌شود كه تشديد اقدام‌هاي تروريستي و خشونت‌آميز رژيم اسراييل در منطقه، انگشت اتهام همدستي و همكاري را به سمت عربستان سعودي نشانه رفته بود. رسانه‌هايي همچون وال‌استريت ژورنال، رويترز و ميدل ايست‌اي، هر يك در گزارش‌هايي اختصاصي به نقل از منابع آگاه بدون نام در دربار سعودي و دولت امريكا، خبر شكست مذاكرات سه جانبه پمپئو، نتانياهو و بن سلمان را يك هفته بعد از انتشار خبر انجام اين ديدار محرمانه منتشر كرده‌اند.
هويج بن سلمان براي بايدن
به نوشته وال‌استريت ژورنال هر چند سفر نخست‌وزير اسراييل به شهر جديد نئوم در عربستان سعودي، جنجال زيادي در رسانه‌ها ايجاد كرد، اما نتانياهو از اين سفر دست خالي بازگشت. اين روزنامه به نقل از مشاوران دربار سعودي و مقام‌هاي آگاه امريكايي مي‌نويسد كه وليعهد سعودي به ويژه با توجه به نتايج انتخابات اخير در امريكا، از همكاري با سياست دولت كنوني براي عادي‌سازي روابط با اسراييل سر باز زده است. اين مقام‌ها به روزنامه وال‌استريت ژورنال گفته‌اند كه بن سلمان معتقد است وقتي مي‌تواند از اهرم امضاي پيمان صلح با اسراييل، براي بهبود و تعميق روابطش با دولت بعدي استفاده كند، چرا در شرايط كنوني اين گزينه را خرج كند.
خبرگزاري رويترز هم در گزارشي نوشته است كه به اعتقاد يك مقام آگاه سعودي، احتمال امضاي توافق عادي‌سازي روابط ميان عربستان سعودي و اسراييل در دولت جو بايدن بيشتر است. اين خبرگزاري با اشاره به اظهارات بايدن در مورد «ارزيابي مجدد روابط با عربستان سعودي» و اراده‌اش براي «محاكمه قاتلان جمال خاشقجي» از يك مقام سعودي نقل مي‌كند: «توافق صلح با اسراييل يك هويج است كه حواس بايدن را از سياست‌هاي اينچنيني، به ويژه موضوع حقوق بشر پرت كند.»
پدرش اجازه نمي‌دهد
رويترز همچنين مدعي شده است كه يكي از دلايل عدم موافقت وليعهد سعودي با پيشنهاد عادي‌سازي روابط، اين است كه پدرش پادشاه سعودي با چنين توافقي تا پيش از تشكيل يك دولت مستقل فلسطيني مخالف است. اما گزارش‌ها در مورد آگاهي پادشاه سعودي از ديدار محرمانه ميان وليعهدش با نخست‌وزير اسراييل متفاوت است. وال‌استريت ژورنال كه نخستين رسانه‌اي بود كه بي‌ميلي وليعهد سعودي با عادي‌سازي روابط با اسراييل را گزارش كرد، مي‌نويسد كه «انجام چنين ديداري از قبل به اطلاع پادشاه سعودي رسيده بود، اما او به دليل مشكلات سلامتي رواني و مغزي، توانايي درك اهميت و ابعاد چنين اقدامي را نداشته است.» در عين حال گزارش‌هاي ديگر به خصوص با اشاره به تكذيبيه منتشر شده از سوي وزير خارجه عربستان سعودي در خصوص ديدار وليعهد عربستان سعودي با نخست‌وزير اسراييل، مدعي شده‌اند كه پادشاه سعودي از چنين ديداري بي‌اطلاع بوده است. اما همه گزارش‌ها متفق‌القول تاكيد دارند كه بدنه اصلي پادشاهي سعودي با فرآيند عادي‌سازي روابط تا پيش از تشكيل دولت فلسطيني مخالف هستند و پادشاه سعودي هم از چنين تفكري حمايت مي‌كند. به نوشته پايگاه خبري ميدل ايست‌اي، به نقل از يك مقام آگاه «اقدام به عادي‌سازي روابط الزاما بايد مهر تاييد پادشاه سعودي را پاي خود داشته باشد و وضعيت سلامت رواني و مغزي پادشاه در هر شرايطي هم كه باشد، او با اين اقدام موافقت نخواهد كرد.»
بي‌ميلي بن سلمان به مشاركت در عمليات نظامي عليه ايران
پايگاه خبري ميدل‌ايست‌اي هم در گزارشي اختصاصي به نقل از منابع آگاه سعودي، از بي‌نتيجه ماندن ديدار يكشنبه هفته پيش محمد بن سلمان با بنيامين نتانياهو در شهر جديد نئوم خبر داده است. ميدل ايست‌اي اما از زاويه‌اي ديگر به اين خبر پرداخته است و مدعي شده كه محمد بن سلمان در اين ديدار با پيشنهاد نخست‌وزير اسراييل براي يك حمله نظامي مشترك به ايران مخالفت كرده است. به نوشته ميدل ايست‌اي، حملات اخير به تاسيسات نفتي عربستان سعودي كه به عنوان پيامي از سوي ايران از طرف گروه‌هاي تحت حمايتش تلقي شده، نخستين دليل بي‌ميلي بن سلمان با چنين پيشنهاد بوده است. به نوشته ميدل ايست‌اي، دومين استدلال بن سلمان اين بوده است كه در صورت وقوع يك درگيري نظامي طولاني در خاورميانه، دولت آينده امريكا در گام اول تلاش‌خواهد كرد تا در منطقه خليج‌فارس تنش‌زدايي كند. منبع اين پايگاه اينترنتي كه نخواسته نامش افشا شود، گفته است كه در ديدار سه‌جانبه ميان بن سلمان، نتانياهو و پمپئو اين موضوع از سوي نخست‌وزير اسراييل مطرح مي‌شود، اما نه بن سلمان و نه پمپئو حاضر به حمايت از آن نمي‌شوند.
يك منبع آگاه ديگر نيز به ميدل ايست‌اي گفته است كه مقام‌هاي ايراني معتقدند دونالد ترامپ قصد دارد براي انتقام‌گيري از شكستش، يك جنگ تمام عيار در خاورميانه براي او به ارث بگذارد و ايران تلاش مي‌كند كه در دام چنين جنگي نيفتد. به نوشته اين پايگاه خبري و به نقل از يك منبع آگاه سعودي «ايراني‌ها به سعودي‌ها پيام داده‌اند كه اگر هر اتفاقي براي ما بيفتد، شما هم هزينه آن را خواهيد داد. بن سلمان به خوبي مي‌داند كه اگر ترامپ به ايراني‌ها حمله كند، عربستان سعودي در دولت آينده بايدن، مورد حمايت قرار نخواهد گرفت.» اين مقام‌هاي سعودي وليعهد اين كشور را در شرايط كنوني بسيار «نگران و مضطرب» توصيف مي‌كنند و معتقدند كه بن‌سلمان بدترين روزهايش را از زمان انتخاب به عنوان وليعهد پشت سر مي‌گذارد «چراكه معتقد است دولت جديد امريكا رويكردي متخاصم در برابر او خواهد داشت و دنبال مسائلي چون قتل جمال خاشقجي و زندان و بدرفتاري با فعالان حقوق زنان مي‌رود.»
بايد دم ترامپ را ببيني!
پايگاه خبري ميدل‌ايست‌اي در گزارشي از فرآيندي كه منجر به ديدار بن سلمان و نتانياهو شد، مي‌نويسد. به نوشته اين رسانه محمد بن سلمان مدت‌ها بود كه از سوي جارد كوشنر، داماد رييس‌جمهور امريكا و مايك پمپئو، وزير خارجه اين كشور تحت فشار بود تا چنين ديداري را انجام دهد. ميدل‌ايست‌اي مي‌نويسد كه مايك پمپئو، ابتدا تلاش كرده بود با تهديد و فشار، بن‌سلمان را وادار كند تا ديداري رسمي و علني با بنيامين نتانياهو انجام دهد؛ بن سلمان اما زير بار اين فشار نمي‌رود و نهايتا دو طرف به ديداري محرمانه رضايت مي‌دهند. هر چند ديدار چندان هم محرمانه نمي‌ماند و طرف اسراييلي بلافاصله آن را علني مي‌كند. به نوشته ميدل ايست‌اي پمپئو كه نگراني و اضطراب محمد بن سلمان از تغيير دولت در امريكا را مشاهده كرده است، به او هشدار مي‌دهد كه در دولت بعدي امريكا بن سلمان فقط دو دسته هوادار در واشنگتن خواهد داشت، يكي لابي اسراييلي و ديگري فراكسيون جمهوري‌خواهان كنگره. پمپئو به بن سلمان مي‌گويد كه اگر در آينده حمايت هر كدام از اينها را مي‌خواهد بايد همين حالا «دم ترامپ را ببيند». اما با وجود همه اين فشارها، نهايتا به نظر مي‌رسد كه بر اساس تازه‌ترين گزارش‌ها، محمد بن سلمان ترجيح داده است منتظر روي كار آمدن بايدن بماند و تلاش كند به جاي اينكه منتظر حمايت‌هاي وعده داده شده جمهوري‌خواهان در صورت پيروي از ترامپ باشد، رابطه‌اي خوب با دولت جديد امريكا ايجاد كند.