كره جنوبي تلاش مي‌كند پرونده كره شمالي را به اولويت رييس‌جمهور جديد امريكا تبديل كند
سكوت پيونگ يانگ در قبال پيروزي بايدن
مترجم: هديه عابدي
كره شمالي به شكل عجيبي در قبال نتايج انتخابات رياست‌جمهوري امريكا سكوت اختيار كرده است. البته از آنجايي كه دونالد ترامپ رييس‌جمهور كنوني امريكا هنوز شكست را نپذيرفته، چندان عجيب نيست كه پيونگ‌يانگ تا حدي در اين خصوص سردرگم باشد. البته كه كره‌اي‌ها احتمالا با شكست ترامپ احساس نااميدي مي‌كنند. هر چه نباشد، براي كره شمالي، امريكا يعني دونالد ترامپ. او با كيم جونگ اون رهبر كره شمالي مثل رهبر يك كشور عادي رفتار كرد و سه بار با او ديدار داشت. اين دستاورد چيزي نبود كه حتي پدر يا پدربزرگ كيم به آن دست يافته باشند. شايد كيم اميد دارد ادعاهاي بي‌اساس ترامپ در خصوص تقلب در انتخابات، راست باشد.
علت اين سكوت هر چه كه باشد، احتمالا پيونگ‌يانگ پيش از اعلام نتيجه انتخابات امريكا در داخل و برداشتن قدم بعدي صبر مي‌كند تا ببيند چه اتفاقي مي‌افتد. اما وقتي همه چيز قطعي شد، كره شمالي از نظر ماهيت و زمان‌بندي اقدام تحريك‌آميز بعدي، گزينه‌هاي زيادي در اختيار خواهد داشت. دولت بايدن نه تنها بايد خود را براي پاسخ به اين اقدامات آماده كند، بلكه بايد ببيند چگونه مي‌خواهد پس از پايان رياست‌جمهوري ترامپ به شكاف‌هاي موجود در اتحاد امريكا و كره جنوبي و تاثير آن بر مساله هسته‌اي بپردازد.
اقدام تحريك‌آميز بعدي كره شمالي
كره شمالي براي اقدام تحريك‌آميز بعدي خود، هم از نظر نظامي و هم ژئوپليتيكي ابزارهاي لازم را در اختيار دارد. سوال اينجاست كه اين اقدام به چه صورت و در چه زماني اتفاق مي‌افتد. پس از آنكه پيونگ‌يانگ از رياست‌جمهوري بايدن اطمينان يابد، دو سناريو در خصوص زمان‌بندي اين اقدام مطرح مي‌شود. از يك سو، كره شمالي مي‌تواند در صورتي كه تحت فشار قرار گيرد، با آزمايش موشك بالستيك قاره‌پيما و تجهيزات هسته‌اي پيش از ورود بايدن به كاخ سفيد، «خط قرمز» ترامپ را زير پا بگذارد و مطمئن باشد كه ترامپ در هفته‌هاي آخر رياست‌جمهوري خود اقدام تلافي‌جويانه‌اي را ترتيب نخواهد داد. پرتاب يك موشك بالستيك قاره‌پيما (از هر كلاسي كه باشد) باعث مي‌شود پيونگ‌يانگ علاوه بر تحقق هدف ژئوپليتيكي دستيابي به يك اهرم فشار در مذاكرات آينده، بتواند دولت بايدن را نيز مورد آزمايش قرار دهد.
از سوي ديگر، كره شمالي به شدت مشغول «نبرد طاقت‌فرساي 80 روزه» است، كارزار بهره‌وري ملي كه در ماه اكتبر آغاز شد و در آن همه مردم كره شمالي بايد تا برگزاري كنگره حزب كارگران در ماه ژانويه 2021، براي دستيابي به اهداف ملي و اقتصادي اضافه‌كاري كنند. هدف ديگر اين «نبردها» تقويت اتحاد ملي با محوريت خاندان كيم است. رسانه‌هاي دولتي كره شمالي مي‌گويند اين بار در اين نبردها اولويت با بازسازي پس از تندباد، كارزار مقابله با ويروس كرونا، كشاورزي، استخراج از معادن زغال‌سنگ و تحقيقات علمي بدون كمك خارجي از ترس ابتلا به ويروس كروناست. اين بدان معناست كه پيونگ‌يانگ ممكن است تا زمان برگزاري كنگره حزب خود در ماه ژانويه و تقويت همبستگي ميان حكومت و مردم منتظر بماند. اگر اين طور باشد، از ژانويه تا مارس همچنان ممكن است شاهد اقدام تحريك‌آميز كره شمالي باشيم. در اين بازه زماني، هنوز بايدن دولت خود را پس از تحليف تكميل نكرده و امريكا و كره جنوبي مانورهاي نظامي بهاره خود را آغاز نكرده‌اند.
در گذشته پيونگ‌يانگ در همين بازه زماني كوتاه پس از تغيير دولت در امريكا، موشك‌ها و تجهيزات هسته‌اي خود را آزمايش كرده است. البته اين امكان وجود دارد كه حكومت كره شمالي مدتي صبر كند و ببيند نگرش دولت بايدن در قبال اين كشور چه خواهد بود. اما بعيد است، به ويژه پس از آنكه بايدن شخص كيم را «اراذل و اوباش» خواند (البته پيش از آن، پيونگ يانگ بايدن را «سگ هار» و «احمقي با ضريب هوشي پايين» خوانده بود). همين مساله كافي است تا تنش ميان دو طرف بالا بگيرد.
در مورد اقدام تحريك‌آميز بعدي كره شمالي، سناريوهاي مختلفي وجود دارد. از يك طرف، آزمايش موشك بالستيك قاره‌پيما به پيونگ‌يانگ توانايي فوق‌العاده‌اي مي‌دهد تا «موشك قاره‌پيماي هيولا» خود را وارد مرحله عملياتي كند؛ موشكي كه در رژه ماه اكتبر رونمايي شد و مي‌تواند چندين كلاهك هسته‌اي را به‌طور همزمان حمل كند. با اينكه اين موشك قدم بزرگي در راه رسيدن كره شمالي به اهداف خود محسوب مي‌شود، اما بهت و حيرت از رونمايي آن باعث شد كسي به اهميت ديگر سلاح‌هاي خطرناك اين كشور كه مي‌تواند آغازگر يك جنگ باشد، توجهي نكند. شايد در حال حاضر اولويت كره شمالي كامل كردن موشك‌هاي بالستيك متحرك و سوخت جامد كوچك‌تر و ديگر تسليحاتي باشد كه در جنگ واقعي در شبه‌جزيره كره و در حملات تلافي‌جويانه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
از اين نظر ممكن است پيونگ‌يانگ تصميم بگيرد به آزمايش اين موشك‌هاي كوتاه‌بردتر از جمله يك موشك بالستيك قابل نصب روي زيردريايي ادامه دهد؛ تلاش كند ماهواره به فضا بفرستد؛ يا زيردريايي مجهز به موشك بالستيك هسته‌اي يا حتي يك زيردريايي هسته‌اي به آب بيندازد. اهميت اين شناورها از آن جهت است كه نشان مي‌دهند پيونگ‌يانگ دير يا زود موفق مي‌شود از نقاط نامعلومي در دريا موشك شليك كند و بدون اينكه شناسايي شود، مسافت‌هاي طولاني را بپيمايد و حتي به خاك امريكا نزديك شود. انتخاب سلاح كره شمالي به نحوه درك آن از نگرش دولت بايدن در قبال خود نيز بستگي دارد. اينكه رژيم كره تا چه حد عصباني شود يا عزت نفس كيم تا چه حد آسيب ببيند، مي‌تواند ابعاد اقدام تحريك‌آميز بعدي را تعيين كند.
آينده مذاكرات ديپلماتيك
شخصيت و استيل بايدن و كيم براي هر دو بسيار چالش‌برانگيز خواهد بود. برخلاف ترامپ، بايدن تجربه و دانش زيادي در خصوص مساله هسته‌اي كره شمالي دارد، بنابراين به راحتي فريب حقه‌ها و نقشه‌هاي پيونگ‌يانگ را نمي‌خورد. بايدن گفته است رويكردش در قبال همكاري با كره شمالي مبتني بر ديپلماسي اصولي است و تنها در صورتي با كيم ديدار مي‌كند كه او با كاهش ظرفيت هسته‌اي كشورش موافقت كند. به عبارت ديگر، ديگر دوران بذل و بخشش ترامپ به پايان رسيده است؛ كيم بايد براي ديدار با بايدن تلاش كند، امتيازات منطقي بدهد و در مورد تعريف خلع سلاح اتمي و نحوه پايان مذاكرات با امريكا به توافق برسد. اما كيم ترجيح مي‌دهد راسا با رييس‌جمهور امريكا ديدار كند و به مذاكره‌كنندگان كشورش قدرتي نمي‌دهد. اين مساله مي‌تواند براي بايدن چالش بزرگي باشد، چراكه او در خصوص توافق‌هاي بين‌المللي و برگزاري ديدارها، رويكرد متعارف پايين به بالا را ترجيح مي‌دهد.
در كوتاه‌مدت، در صورت استمرار آزمايش‌هاي موشكي و هسته‌اي كره شمالي و طرح پيش‌شرط براي گفت‌وگوهاي ديپلماتيك، آغاز ديپلماسي كار دشواري خواهد بود. كره شمالي اخيرا خواستار پايان «سياست خصمانه» امريكا در قبال خود شد و با اين كار هزينه آغاز گفت‌وگوها را بالا برد، چراكه پايان سياست خصمانه نيازمند برداشتن تحريم‌ها، پايان مانورهاي نظامي مشترك امريكا و كره جنوبي و خودداري امريكايي‌ها از به كار بردن عبارات توهين‌آميز است. در واكنش به اقدامات تحريك‌آميز كره شمالي، ممكن است واشنگتن مانورهاي نظامي مشترك خود را به سطح عادي بازگرداند و نيروهاي راهبردي خود را به شبه‌جزيره كره اعزام كند تا قدرت بازدارندگي خود را به رخ پيونگ‌يانگ كشيده و به متحدان آسيايي خود اطمينان خاطر بدهد.
چين، روسيه، كره‌جنوبي، ژاپن، اتحاديه اروپا و ديگر كشورهاي ذي‌نفع بايد پيونگ‌يانگ را از آزمايش سلاح منع كنند و تا وقتي بايدن تيم خود را تكميل كرده و تصوير واضح‌تري از سياست خود ارايه دهد، اوضاع را به دقت زير نظر بگيرند. همچنين دو طرف بايد بدون پيش‌شرط و با فرستادگاني كه اختيار لازم براي مذاكره را داشته باشند، وارد گفت‌وگو شوند.
با اين حال، ممكن است ويروس كرونا علت اصلي عدم تمايل پيونگ‌يانگ به مذاكره مستقيم باشد، به ويژه اينكه آمار وحشتناك ابتلا در امريكا، آسيايي‌ها را ترسانده و كره شمالي نيز با توجه به نظام سلامت شكننده‌اي كه دارد، رويكرد بسيار محافظه‌كارانه‌اي را در قبال اين ويروس اتخاذ كرده است. در حال حاضر به نظر مي‌رسد ويروس كرونا مهم‌ترين تهديد عليه بقاي كره شمالي محسوب مي‌شود. اين يعني ديپلماسي هسته‌اي ممكن است يك سال ديگر نيز عقب بيفتد.
چالش‌هايي كه اتحاد واشنگتن و سئول را تهديد مي‌كند
در كره جنوبي، بسياري خوشحالند كه دولت بعدي امريكا در حوزه سياست خارجي نسبت به ترامپ قابل پيش‌بيني‌تر، باثبات‌تر و متعارف‌تر عمل خواهد كرد. اما اين نگراني نيز وجود دارد كه دولت بايدن رويكرد «صبر استراتژيك» دولت باراك اوباما را دنبال كند. در اين صورت كره‌جنوبي مجبور مي‌شود همچنان چالش همسايه شمالي خود را تحمل كند. جنوبي‌ها چندين دهه است كه مي‌خواهند رييس‌جمهور امريكا توجه ويژه‌اي به مساله مرگ و زندگي كره، يعني بحران كره شمالي داشته باشد و آن را در اولويت قرار دهد. بسياري از جنوبي‌ها در طيف‌هاي سياسي مختلف اين كشور خواستار تداوم ديدارها ميان سران امريكا و كره شمالي هستند. سئول رويكرد غيرمتعارف ترامپ و تمركزش بر ديدار ميان سران را به دليل سيستم بالا به پايين كره شمالي مي‌پسنديد؛ اما از سوي ديگر، به دليل نبود يك استراتژي واقعي و تضعيف امنيت كره جنوبي با اتخاذ تصميمات يك‌جانبه (توقف مانورهاي نظامي مشترك بدون مشورت با سئول)، باج‌گيري از كره جنوبي با وادار كردن اين كشور به پرداخت هزينه هنگفت حضور نظاميان امريكايي و تهديد به كاهش حضور نظامي خود در شبه‌جزيره چندان طرفدار رويكرد ترامپ در قبال كره شمالي نبود. دولت مون جائه در كره جنوبي با ارسال چند هيات دولتي، عملا مذاكره با تيم انتقالي بايدن را آغاز كرده است. سئول هنوز نتوانسته ديداري را با بايدن داشته باشد، اما تلاش مي‌كند دولت او را قانع كند مساله هسته‌اي پيونگ‌يانگ را در اولويت قرار دهد. مهم‌ترين كاري كه سئول بايد انجام دهد، اين است كه تا پيش از پايان دولت مون در سال 2022، صلح در شبه‌جزيره كره را به سرانجام برساند. دولت مون خواستار انعطاف‌پذيري بيشتر در سياست بايدن در قبال كره شمالي خواهد بود. اگر سئول خواستار لغو تحريم‌هاي كره شمالي و امضاي اعلاميه پايان جنگ بدون خلع سلاح اتمي اين كشور شود، كار براي واشنگتن بسيار سخت مي‌شود. اگر بايدن بخواهد مثلا با عادي‌سازي مانورهاي نظامي مشترك، قدرت بازدارندگي در منطقه را تثبيت كند و در عين حال روي مساله حقوق بشر به اندازه خلع سلاح اتمي تمركز كند، كار براي دولت مون بسيار دشوار خواهد شد. سئول و واشنگتن بايد از روز اول در هماهنگي كامل و صادقانه با يكديگر جلو بروند تا جلوي هر گونه غافلگيري و وقفه‌اي گرفته شود.
منبع: پايگاه خبري تحليلي بولتين